FILM
In een tijdperk waarin computeranimatie de norm is geworden, mag je het een klein mirakel noemen dat er nog filmmakers zijn die zich aan het tijdrovende proces van stop-motion wagen. En toch zijn ze er nog: de fanatieke animatoren die plasticinepoppen tot leven brengen tegen een tempo van slechts 3 bruikbare seconden film per dag. 2012 was zelfs een jaar van nooit geziene weelde: maar liefst drie Hollywood-studio's brachten een stop-motionfilm uit. En het is zowaar de film van de minst gerenommeerde makers die, zowel op vlak van box office als op vlak van kwaliteit, het pleit wint. ParaNorman, een prent van Laika, de studio die enkele jaren geleden al het magische Coraline uitbracht, is een verrukking van begin tot einde: niet enkel een liefdevolle ode aan slechte zombiefilms uit de jaren zeventig en tachtig, maar een film die de kunst van de plasticine-animatie tot nieuwe esthetische hoogten stuwt. Bovenal is ParaNorman echter een prachtig, inventief verhaal dat jong en oud emotioneel zal raken met zijn knap uitgewerkte personages en een treffende subtext over pestgedrag.


De Norman uit de titel is ogenschijnlijk een gewone jongen van 11 jaar. Op één belangrijk detail na: hij kan geesten zien. Zijn omgeving - zijn hoofdschuddende vader op kop - vindt hem daarom een vreemdeling en op school lopen de andere kinderen in een grote boog om hem heen. Ook al woont Norman in Blithe Hollow, een oonooglijk stadje dat z'n reputatie gebouwd heeft op een roemrucht heksenproces in de 18de eeuw en daar nog altijd de toeristische troeven van tracht uit te spelen. Op de 300ste verjaardag van het proces wordt Norman aangeklampt door de geest van zijn pas overleden oom, die de jongen opdraagt om op de plek waar de heks begraven ligt voor te lezen uit een sprookjesboek om een nakende apocalyps af te wenden. Norman slaagt echter niet in zijn opzet en voor je "verrukkelijke hersenen!" kan roepen wordt Blithe Hollow overspoeld door zombies.

ParaNorman borduurt kortom voort op het griezelige sfeertje dat ook al in Coraline aanwezig was, ook al tapt deze prent uit een heel ander artistiek vaatje. Het is om te beginnen zowat de meest ambitieuze plasticinefilm ooit gemaakt. Blithe Hollow mag dan geen grootstad zijn, de huizenrijen, het stadsplein en (uiteraard) het plaatselijke kerkhof vergden heel wat minutieus constructiewerk en komen prachtig tot leven dankzij een cameravoering en belichting die niet moet onderdoen voor die van live-actionfilms. ParaNorman is een meestwerk van production design, met omgevingen zoals je die nog nooit eerder op film zag. Hetzelfde geldt voor de vormgeving van de karakters. Waar CGI-prenten al te vaak eenzelfde soort personages opvoeren, is stop-motion blijkbaar in staat om nog werkelijk origineel uit de hoek te komen. Zo is de subtiele doorzichtigheid van de oorschelpen van het hoofdpersonage een fantastische vondst. Dat ParaNorman op technisch vlak de meest vooruitstrevende en - jawel - perfecte plasticinefilm ooit genoemd mag worden, is geen understatement.


Maar met technische kunde alleen bouw je nog geen beklijvende film. Daarvoor zijn eveneens een goed scenario en memorabele personages nodig. Gelukkig gooit ParaNorman ook op dat vlak hoge ogen. Het script begint met een proloog die een fenomenale (en grappige) hommage is aan slechte zombiefilms, evolueert vervolgens naar het soort coming-of-agevriendenverhaal dat ons als tiener reeds een krop in de keel bezorgde en eindigt met een actiescène die spectaculair oogt, maar een erg intiem en emotioneel verhaal centraal stelt. Het tempo van de film ligt erg hoog, maar schrijver Chris Butler en zijn co-regisseur Sam Fell bezuinigen nooit op tijd om de personages te laten ademen. Het duurt niet lang eer je vergeet dat je naar plasticinepoppen kijkt, zo levensecht worden de personages geschetst, zowel in het scenario als door de uitmuntende prestaties van een stemmencast waar niets op aan te merken valt. De verbluffende animatie is de reden waarom ParaNorman je aandacht trekt, maar het oog voor detail in de karakterisering is de reden waarom de aandacht wordt vastgehouden en waarom de film er eentje voor de eeuwigheid is.

Zoals dat wel vaker gaat met films die een diepe indruk op je achterlaten, is het niet eenvoudig om exact te duiden waar het meesterschap van ParaNorman precies ligt, wat het is dat maakt dat de prent uittorent boven bijna elke andere film die in 2012 op het kleine of grote scherm te zien was. De beste verklaring voor de genialiteit van ParaNorman is wellicht dat aan elk detail van de productie voldoende aandacht is geschonken door de makers. Tijd is kostbaar in een stop-motionfilm en dus kunnen de makers het zich niet veroorloven om de foute keuzes te maken. Dat is geen garantie dat er ook goede keuzes gemaakt worden, maar in het geval van ParaNorman is dat zonder meer wel het geval. Niet elke scène is perfect, maar als je alle sequenties bij elkaar omtelt, krijg je een film die niemand onberoerd zal laten, een prent die zowel de hartsnaren beroert als de artistieke lat voor volgende stop-motionfilms - en feitelijk films tout court - een stuk hoger legt. En als dat je nog niet overtuigt om ParaNorman in huis te halen, doe het dan gewoon voor de muziek, want de prent bevat dankzij de wondermooie melodieën van Jon Brion de beste soundtrack van het jaar.


BEELD EN GELUID
Zowel de 3D-versie van de film als de reguliere versie staan op één Blu-ray gepropt, maar gelukkig heeft dat geen invloed op de beeldkwaliteit. De transfer benadert immers de perfectie, dankzij oogstrelende kleuren en een ongeëvenaarde scherpte. Het belangrijkste is wellicht dat op het contrast niets aan te merken valt, aangezien zoveel scènes zich in schimmige kamers of bij maanlicht afspelen. Ook de soundtrack is van een hoog niveau: de audiotrack maakt prima gebruik van alle boxen en weet een zeer sfeervol soundscape te creëren. Enige minpunt is dat de mix Jon Brions muziek in sommige scènes te weinig tot haar recht laat komen.

EXTRA'S
De schijf bevat in totaal bijna drie uur bonusmateriaal waarvan de helft bestaat uit het Audiocommentaar van het regisseursduo. Butler en Fell laten zelden een stilte vallen en informeren de kijker honderuit over de creatieve beslissingen en de technische uitdagingen van de prent. Peering through the Veil (40 min.) laat je daarenboven met eigen ogen zien hoeveel tijd en inzet er kruipt in het maken van een film als ParaNorman. Deze making-of is onderverdeeld in 9 segmenten, die zulke diverse items aan bod laten komen als de stemmencast, het setdesign en de mix van verschillende animatievormen in de climax van de film. Luchtiger van aard, maar daarom niet minder amusant zijn 7 Featurettes (elk enkele minuten lang), die als voornaamste doel hebben om cast en crew een gezicht te geven. Ten slotte bevat de disk 3 Animatic Sequences, scènes in ruwe, getekende vorm, met optioneel commentaar van de regisseurs.


CONCLUSIE
ParaNorman is een van de beste films van het voorbije jaar: zowel een verbluffende en ambitieuze technische tour de force als een kleinschalig, diepmenselijk verhaal over pestgedrag en vooroordelen. De beelden blijven erg lang na de film nog door je hoofd spoken en hetzelfde geldt voor de muziek, de karakters en zowat elk ander aspect van de prent. Beeld en geluid zijn bovendien de absolute top, terwijl ook de bonussectie goed gevuld is met inzichtelijke, enthousiaste extra's.