Import is Olga, een goeduitziend blondje uit ergens een stad in Oekraïne. Ze is verpleegster van opleiding, heeft een zoontje van iets meer dan een jaar en woont met haar moeder in een grauw flatgebouw in de buitenwijk van een industriecomplex. Water wordt er aangevoerd in jerrycans want de waterleiding doet het al eeuwen niet meer en de bittere kou in de flat wordt bestreden met de vlammetjes van het kookfornuis, want de verwarmingsinstallatie van het immense gebouw is ook al enkele decennia defect. In het ziekenhuis ontvangt ze voor de zoveelste keer nauwelijks 30 procent van haar maandloon en dus klust ze bij als pornoactrice op een internetsite. Olga heeft maar één doel: wegraken uit Oekraïne en op een keer krijgt ze een brief van haar vriendin Nataljia en neemt ze de trein naar Oostenrijk waar ze als werkster aan de slag gaat bij een vrouw met twee jonge kinderen. Omdat het niet klikt wordt ze ontslagen en dus volgt ze haar vriendin naar de plaatselijke geriatrische instelling. Maar als voormalig verpleegster heeft ze het moeilijk om zich te beperken tot het schoonmaakwerk, want de bedlegerige oudjes hebben meer zorg nodig dan de verpleegsters kunnen leveren. Dat leidt uiteraard tot nieuwe spanningen.

Export is Pauli, een jonge Oostenrijker die een cursus als bewaker volgt, maar die ontslagen wordt na een uit de hand gelopen confrontatie met een bende jonge Turken op z’n eerste werkdag. Hij zit weer thuis waar z’n stiefvader, een sjacheraar in tweedehandse kauwgomballen- en gokautomaten, hem aan het hoofd zeurt over 170 euro die hij nog te goed heeft. Om z’n schuld te delgen besluit Pauli om z’n stiefvader te volgen naar Slowakije en Oekraïne waar die z’n in Oostenrijk afgedankte spullen aan de man probeert te brengen. Het wordt een barre tocht door een winters Oost-Europa waar grauwheid het straatbeeld bepaalt en de armoede alom tegenwoordig is. In het meest verontrustende fragment zien we Pauli en Michael in een afgelegen wijk waar uitsluitend zigeuners in hoge torenflats wonen (wellicht in Slowakije): de helft van de ruiten is gesneuveld, de ramen zijn op amateuristische wijze dichtgespijkerd, in de flats staat nauwelijks meubilair, elektriciteit, stromend water en verwarming zijn er onbekend en achter de flats ligt het huisvuil in dikke lagen op wat eens een parkeerplaats of een gazonnetje was. Als stiefvader Michael besluit om voor weinig geld een hoertje op te pikken waarmee ze zich een nachtje in een goedkoop hotel kunnen amuseren, gaat Pauli door het lint en vertrekt. Z’n stiefvader, die altijd opsnijdt over z’n onwaarschijnlijke potentie, heeft tijdens een onschuldige pijpscène niet eens een stijve kunnen krijgen…

Regisseur Ullrich Seidl probeert de kijker geen geweten aan te smeren. Hij registreert en toont en laat de toeschouwer zelf z’n conclusies trekken. Import/Export is onderhoudend en vaak heel erg grappig, maar vrolijker word je er niet van, want wat je ziet zijn mensen die hunkeren naar warmte, liefde of seks, maar die meestal bedrogen uitkomen, al wekt de regisseur in deze film ten minste de illusie dat de jonge Pauli uiteindelijk toch z’n leven in eigen handen neemt voor een nieuw begin. Olga is minder goed af, haar verpleegstersdiploma is niet geldig in Oostenrijk en ze heeft niet meer dan een tijdelijke verblijfsvergunning. Haar enige uitweg: een huwelijk met een Oostenrijker, althans dat is wat de Oostenrijkers haar te pas en te onpas vertellen, terwijl Olga alleen maar op een fatsoenlijke manier geld wil verdienen om haar baby in Ukraïne een beter leven te geven.

Ullrich Seidl doet zelden – of zelfs nooit – een beroep op professionele acteurs, want hij probeert altijd om kort bij de werkelijkheid te blijven of z’n verhalen zo op te bouwen dat ze realistisch lijken. Dialogen heeft hij ook voor Import/Export niet geschreven. Het weinige wat gezegd wordt is helemaal geïmproviseerd en vooral Paul Hofmann (Pauli) en Michael Thomas (Michael) trekken zich op dat vlak uitstekend uit de slag. Ekateryna Rak (Olga) heeft het moeilijker, want zij spreekt aanvankelijk alleen Oekraïens, maar gaandeweg kan ze zich tegen de demente bejaarden verstaanbaar maken en begrijpt ze ook het wat moeilijke Duits van de Oostenrijkers. De opnamen in het rusthuis zijn op zich een pareltje. Seidl heeft er meer dan een jaar over gedaan om toestemming te krijgen om er zijn camera neer te zetten, maar dat loont, al is het geenszins een mooi gezicht, maar de demente bejaarden worden prima verzorgd en Seidl raakt nooit aan hun waardigheid.

BEELD EN GELUID
Het beeld is goed van kwaliteit, maar soms wat korrelig, te meer omdat er zelden met extra licht gewerkt wordt. Bovendien mogen de films van Ullrich Seidl niet veel kosten en wordt er dus op alle manieren bespaard. Dat resulteert in een documentaire look die perfect bij deze film past. Cameraman Edward Lachman maakt lange shots en gebruikt geen zoomlens. Hij houdt de personages ook altijd op een zekere afstand zodat de kijker zich niet gaat identificeren met Olga, Paul of Michael, want dat beïnvloedt de objectiviteit waarmee hij/zij de personages be- of veroordeelt.  Een muziektrack heeft Import/Export niet en de dialogen kunnen op een A4’tje. Over de kwaliteit van het geluid kunnen we dus nauwelijks een uitspraak doen, want veel meer dan het geluid van het verkeer op straat, de brommende motor van de bestelwagen en de zeurende bejaarden in het rusthuis bevat deze film niet. Maar wat er niet is, kan ook niet op de zenuwen werken.