Terwijl Maria probeert om het harde regime in het pensionaat het hoofd te bieden, gaat ’t Homveld zo goed als failliet, want ene notaris Nobelrose vertelt haar vader op een keer dat z’n belegging van anderhalf miljoen frank zwaar onderuit is gegaan. Het komt tot een regeling waarbij een eerder verworven belendend landgoed wordt afgestaan aan de betrokken notaris. Maar er is meer aan de hand, want de verarmde familie Karobel – weliswaar gedecimeerd als gevolg van de pokken – heeft blijkbaar een methode gevonden om haar aan Speermalie toegevallen landgoed weer in bezit te krijgen, waarmee ze Matheas Speermalie het gras voor de voeten wegmaait, want die was net opnieuw getrouwd om vers geld in z’n onderneming te pompen. Maar het is uiteindelijk Maria die in de tegenaanval gaat door een huwelijk te sluiten met de zoon van de Karobels, want dan heeft ze genoeg aan een vermetel plan om de heerlijkheid ’t Homveld in de oude glorie te herstellen…
Maria Speermalie is oorspronkelijk een roman van de Vlaamse auteur Herman Teirlinck waarin een portret van de bewoonster van ‘t Homveld wordt opgehangen tussen 1875 en 1937. De roman kreeg z’n definitieve vorm in de loop van de jaren dertig van de vorige eeuw en verscheen in druk in 1940. Onder de titel Het perfide van ras, macht, bloed en bodem verscheen in 2006 in het tijdschrift Vlaanderen een lange bijdrage van Julien Vermeulen over het verdachte gedachtegoed van Herman Teirlinck en de manier waarop hij dat in Maria Speermalie zichtbaar maakt; voor de meesten onder ons is het wellicht niet meer (maar ook niet minder) dan een vertelling over de manier waarop rijke mensen uit de 19de eeuw elkaar én hun ondergeschikten de duvel aandeden in de hoop er zelf beter van te worden, een materie die ook door andere auteurs, zij het vaak onder andere omstandigheden, is behandeld. Dat de betrokkenen in dit geval geen Frans spreken, is wellicht nog het meest verrassende aspect.
De verfilming door regisseur Antonín Moskalyk – waar vond de VRT destijds dit soort typetjes dat wellicht geen gebenedijd woord Nederlands spreekt? – is allesbehalve een meesterwerk. De stijl is houterig, het tempo bij momenten heel erg traag en het scenario van de hand van de Tsjech (!) Drahoslav Makovicka en de Vlaming Johan Boonen (De Burgemeester van Veurne, 1984) is loodzwaar en donker. Op ’t Homveld wordt schijnbaar nooit gelachen en dat kan ook niet anders met een hartvreter als Matheas Speermalie, weliswaar verbitterd door de dood van z’n vrouw, maar ook in de omgang met z’n dochter en z’n personeel een koud en gevoelloos individu. Senne Roeffaer brengt een uitstekende en zeer geloofwaardige interpretatie van het personage, waarin alle aspecten van de kleinburgerlijkheid van het milieu aan bod komen. Je zou dan verwachten dat de makers een antagonist te voorschijn toveren die al die opgekropte frustratie compenseert, maar daartoe krijgt Tessy Moerenhout nauwelijks de kans, want op het pensionaat heersen gelijksoortige en donkere situaties als gevolg van pilaarbijtende nonnen en gefrustreerde onderwijzeressen. Dat Maria Speermalie uiteindelijk als een normale 21-jarige het leven instapt, het mag een wonder heten.
In de bijrollen ziet u een uitstekende Dora van der Groen als tante Mele, Ward de Ravet als pachter Morre, Luc Philips als de kruiperige maar uitgeslapen notaris Nobelrose, Hilde Uitterlinden als de weifelende onderwijzeres Anna Ringe en Jenny Tanghe als de heks Caritate. Denise de Weerdt kruipt in de huid van Sarlot Karobel, een vrouw die er alles aan doet om het verlies van haar landgoed ongedaan te maken en zich te wreken voor de minachtende blik van Matheas Speermalie in haar richting. Luk De Konink mag het oer-Vlaamse personage Ruige gestalte geven, het mannelijke natuurgeweld dat z’n hand overspeelt en daarvoor een hoge prijs betaalt. Chris Lomme wordt achter de hand gehouden voor de tweede helft van de serie als Emma.
