FILM
New York, ergens in de jaren '20 van de 21ste eeuw. Het landschap is opnieuw herschapen in een slagveld en gigantische robotten, Sentinels, oorspronkelijk geprogrammeerd om mutanten te doden, zijn zodanig verder ontwikkeld dat ze ook de mensen te grazen nemen die potentieel X-genen hebben of die gewoon mutanten helpen te ontkomen aan de slachting. In een complex in Moskou proberen enkele mutanten de slachting door de Sentinels te voorkomen. Net vooraleer ze worden uitgeroeid weet Kitty Pryde (Ellen Page) de mutant Bishop (Omar Sy) een paar uur naar het verleden te sturen opdat de groep tijdig de plaat kan poetsen, waarmee ze de laatste paar uur "uitwissen" en hun verscheiden alweer een klein beetje wordt uitgesteld. Dit kat-en-muisspelletje kan echter niet blijven duren. In een tempel in China krijgen de mutanten het bezoek van professor Xavier (Patrick Stewart), Magneto (Ian McKellen), Storm (Halle Berry) en Wolverine (Hugh Jackman). De professor is van mening dat de enige manier om de Sentinels definitief een halt toe te roepen is om terug naar 1973 te reizen, meer bepaald naar de vredesconferentie in Parijs, waar mutante Mystique (Jennifer Lawrence) de ontwerper van de Sentinels, Bolivar Trask (Peter Dinklage) heeft vermoord. Algemeen wordt aangenomen dat dié gebeurtenis de kettingreactie heeft veroorzaakt waardoor de Sentinels, versterkt met het muterend gen van de gevangengenomen Mystique, de suprematie van de Sentinels heeft veroorzaakt. Kitty kan echter iemand maar een paar uur, hoogstens een dag of twee in het verleden terugsturen, want de ervaring is zodanig traumatisch dat de proefpersoon in kwestie een langere periode eenvoudigweg niet zou overleven.




Maar nu Professor X en Magneto zoals we zagen in de epiloog van The Wolverine Logan weer hebben kunnen rekruteren maken de mutanten een kans. Wolverine is de enige mutant die én sterk genoeg is om de tocht naar 1973 te overleven, én in 1973 al leefde. Professor Xavier draagt hem op om op zoek te gaan naar zijn jongere zelf (James McAvoy) en hem te trachten te overtuigen dat, tenzij hij ingrijpt, de wereld voor een nieuwe holocaust staat. In X-Men: First Class zagen we echter dat de jonge Xavier een wrak is geworden. Een kogel heeft zijn ruggengraat doorboord en hij zit in een rolstoel gekluisterd. Bovendien heeft hij zijn telepathische gaven compleet nog niet onder de knie en wordt hij gek van de stemmen in zijn hoofd. De school voor hoogbegaafde kinderen is tot nader orde gesloten en Xavier leeft samen met zijn laatste vertrouweling, Beast (Nicholas Hoult), in afzondering. Hank - Beast heeft een serum ontworpen waarmee hij zijn monsterlijke neigingen kan onderdrukken en met een variant van het serum is hij erin geslaagd om Xavier opnieuw te laten lopen, zij het dat hij zijn telepathische gaven kwijt is.




Het nieuws over de grimmige toekomst dat Wolverine brengt wordt alleszins niet op applaus onthaald en noch de professor, noch Beast zijn erg geneigd om hem te helpen, zeker niet als ze vernemen dat een essentieel onderdeel van het plan is om ook de jonge Magneto (Michael Fassbender) bij de zaak te betrekken. Magneto zit in een zwaarbewaakte plastic gevangenis onder het Pentagon nadat hij beschuldigd werd van de moord op John F. Kennedy. Met behulp van de mutant Quicksilver (Evan Peters), die nog sneller is dan tien Lucky Lukes bij elkaar kunnen Xavier, Beast en Wolverine Magneto bevrijden en hem rekruteren om Mystique te stoppen. Pijnpunt daarbij is dat Xavier en Magneto onder een nogal zware atmosfeer afscheid van elkaar hadden genomen, en de zaken tussen hen nog niet geheel uitgepraat zijn.




Mystique bevindt zich intussen in Vietnam. De oorlog loopt op haar einde en enkele mutanten die tijdens de oorlog als nuttige idioten werden aangewend om de Vietcong een pak op hun donder te geven, zijn nu gedoemd om voor de rest van hun leven proefkonijn te gaan spelen in het laboratorium van Trask Industries. Op nogal spectaculaire wijze bevrijdt ze enkele van hen, om hen vervolgens te rekruteren voor de zaak die later de Brotherhood of Mutants zal worden. Net zoals Wolverine uit de geschiedenis weet, is ze effectief van plan om Trask tijdens de vredesconferentie te liquideren. Op het nippertje interveniëren de mutanten en ze kunnen Mystique tegenhouden. Magneto meent echter dat haar DNA een gevaar zou kunnen betekenen en hij is stellig van plan om haar te liquideren.




De rampspoed is echter al geschied: de actie waarin Mystique en Magneto een robbertje met elkaar vechten voor het oog van de camera haalt het wereldnieuws, en Trask krijgt daardoor op een schoteltje aangereikt wat hij van het Amerikaanse congres niet kreeg: president Nixon (Mark Camacho) verleent hem bijna ongelimiteerde fondsen om de Sentinels te bouwen. Immers, wat zou er gebeuren als een shapeshifter als Mystique in de gedaante van Nixon een nucleaire oorlog zou starten? Trask is echter een verrader en is van plan om zijn Sentinels - het enige wapen tegen de mutanten - te verkopen aan álle partijen die net uit het wespennest van Viëtnam zijn geraakt. Tijdens de schermutseling tussen Magneto en Mystique is die laatste bovendien wat bloed kwijtgeraakt. Trask laat het onderzoeken in zijn laboratorium en beseft plots wat voor een krachtig wapen haar DNA kan zijn bij de ontwikkeling van de Sentinels. De alliantie van de mutanten ligt intussen aan diggelen: Mystique is op de vlucht en Magneto ziet zijn kans schoon om zijn eigen agenda erdoor te drukken en de suprematie van de mutanten tegen de rest van de wereld uit te roepen. Wolverine moet proberen om Xavier ervan te overtuigen om zijn rol van Professor X weer op te nemen en Cerebro te gebruiken om de voortvluchtige Mystique op te sporen. Op het moment dat Trask zijn nieuwe wapens aan de verzamelde wereldpers wil tonen gaan de diverse fracties mutanten met elkaar in de clinch...




Bryan Singer regisseerde in 2000 en 2002 de eerste twee X-Men-films, hoogst intelligente comicverfilmingen uit de Marvelstal, die met de andere franchises van Marvel zoals Iron Man, Thor, Captain America en The Avengers compleet niet overlappen. De X-Men-franchise wordt door veel kenners beschouwd als de beste in zijn genre, mee door het feit dat Bryan Singer als fanboy van het eerste uur het universum door en door kent. Singer gaf de films bovendien een sociale dimensie door duidelijk de parallel te trekken met onder meer de stigmatisering van de homobeweging en was niet vies van een politieke uitspraak meer of minder, zoals de openingsscène van de eerste film, waarbij een jonge Magneto als kind in een concentratiekamp voor de eerste keer zijn gaven manifesteert. Bij X-Men 3: The Last Stand ging de regie over naar Brett Ratner, die weliswaar een magnifiek sluitstik van de trilogie presenteerde, maar daarbij nogal kwistig omsprong met de hoofdpersonages: Xavier, Cyclops (James Marsden) en Jean Grey (Famke Janssen) haalden het einde niet, Magneto en Rogue (Anna Paquin) waren hun gaven voorgoed kwijt en het einde van de X-Men-franchise was in zicht. Gavin Hood draaide in 2009 dan maar de prequel X-Men Origins: Wolverine waarin de ontstaansgeschiedenis van de bekendste mutant uit de doeken werd gedaan. Een tweede soortgelijk project rond Magneto door Matthew Vaughn groeide al snel uit tot X-Men: First Class waarin de ontstaansgeschiedenis van de school van Xavier werd verteld. De film had een bijzonder frisse dynamiek door het aanvoeren van een reeks nieuw, jonge acteurs zoals James McAvoy, Michael Fassbender, Jennifer Lawrence en Nicholas Hoult die de jongere incarnaties vertolkten van de X-Men, en dat met brio deden. Buiten een cameo was bij die film Hugh Jackman als Wolverine niet van de partij; James Mangold draaide in 2013 de film The Wolverine die zich afspeelt ná X-Men 3, waarin onze favoriete sigarenpaffer op de dool is na de dood van Jean Grey en zich inlaat met de Japanse Yakuza. Uiteindelijk verliest hij in die film zijn adamantium skelet, waardoor de cirkel die begonnen is in X-Men Origins: The Wolverine compleet leek te zijn.




Qua continuïteit was er intussen geen kat die nog haar jongen kon terugvinden in deze soep. Dat was evenwel zonder de briljante Singer gerekend, die met inbreng van de oude én de nieuwe cast het plan had opgevat om de franchise niet alleen nieuw leven in te blazen, maar ineens een sequel voor zowel X-Men 3 (waar Singer overigens geen hoge dunk van heeft), The Wolverine als First Class te draaien. Met de briljante gimmick van tijdreizen en parallelle universa weet Singer tabula rasa te maken van X-Men 3 en al wat daar op volgt, zodanig dat de gebeurtenissen daarin enkel nog overleven in de herinneringen van Wolverine. En het is Singer niet alleen gelukt, hij levert met deze film één van de sterkste delen uit de franchise af, die eindigt in een hertekend landschap waarin al je favoriete X-Men, zoals Jean Grey, Cyclops, Rogue, Beast en Professor X opnieuw in ere worden hersteld en eventueel klaar staan voor nieuwe avonturen. Ik zou de film van puur geluk een 10/10 willen geven, maar ik ga het op een 9,5 houden omdat er duidelijk nog enkele hiaten zitten tussen The Wolverine en deze film. De professor leeft nog op de één of andere manier, zoals uit de epiloog van X-Men 3 bleek, maar hoe het komt dat hij nog steeds leeft in hetzelfde lichaam is een mysterie. Hoe het komt dat Magneto zijn krachten opnieuw heeft en Wolverine zijn adamantium-klauwen wordt ook nergens verklaard. Mocht Singer nog tien minuutjes meer de tijd gehad hebben om aan het begin van de film deze discrepanties te verklaren, dan was het helemaal perfect geweest.




Maar X-Men: Days Of Future Past is smullen van begin tot einde. Met hopen tie-ins naar de rest van de franchise, zoals de introductie van de jonge - toen nog - majoor William Stryker (Josh Helman), inclusief zijn gehandicapte zoon, korte cameo's van Toad (Evan Jonigkeit) en Havok (Lucas Till), en niet te vergeten de onmogelijke driehoeksverhouding tussen Mystique aan de ene kant en Xavier en Magneto aan de andere, alsook een devotie naar de stripreeks nu eindelijk de gevreesde Sentinels van Bolivar Trask op het voorplan verschijnen, is de film voor de fans een feest. Wellicht zal iemand die deze film als instapje gebruikt om het ­X-Men-universum te betreden nog niet de helft van de plot snappen, maar Singer lost dat vakkundig op door snedige actiescènes en cynische humor elkaar te laten afwisselen en de kijker nergens de kans te geven om zich te vervelen. Op de hiervoor aangehaalde ietwat bizarre beginsituatie na werkt Singer vakkundig alle continuïteitsfouten één voor één de deur uit, daarbij bovendien enkele intelligente overpeinzingen makend over de wetenschap van het tijdreizen die - tenminste in de logica van zijn eigen universum - het plaatje uiteindelijk weer doet kloppen. Met alle neuzen in één richting heeft Singer bovendien opnieuw de deur wagenwijd opengezet voor nieuwe avonturen van Charles Xavier en de zijnen. En die komen er zeker aan: het stukje na de credits geeft ons al een sneak peek van X-Men: Apocalypse, waarvan de opnames in 2015 starten en waar vooral de cast van de prequel-school zich opnieuw van zijn beste kant mag tonen.




De disk bevat jammer niet genoeg de aangekondigde, langere Rogue Cut waarin, zoals de naam het al aangeeft, Anna Paquin een belangrijkere rol krijgt dan alleen maar langslopen zonder tekst zoals ze nu doet.

BEELD EN GELUID
Zoals mensen die vertrouwd zijn met het X-Men-universum wel weten staan deze films bol van de speciale effecten, zoals de mutaties van Mystique en het in ijs veranderen van Iceman. Ook met de creatie van de Sentinels kan het SFX-team aan de slag, alsook enkele pompende actiescènes, zoals één waarin Magneto een voetbalstadion sloopt. De beeldvoering is hevig, scherp en aggressief. De dystopische wereld in de jaren '20 is in duistere tinten gehuld; de Sentinels braken vuur uit en diverse paranormale verschijnselen zoals het openen van portalen door mutante Blink maken van de futuristische scènes een spektakel dat verdrinkt in computeranimatie. Het gros van de film speelt zich echter af in 1973; sommige beelden zijn kunstmatig bewerkt om ouder te lijken, zoals de nieuwsverslaggeving van de vredesconferentie waarop Mystique haar bestaan aan de wereld openbaart. Enkel de inmiddels klassieke openingsscène waarin wordt ingezoomd op het DNA is iets schokkeriger dan we gewoon zijn. De fotografie van de film is van die aard dat je gewoon screenshots kan blíjven nemen; elk beeld getuigt van smaakvolle compositie.




De DTS-HD 7.1-geluidstrack is aanvankelijk wat onevenwichtig: in de openingsscène, waarin tijdens een holocaustachtig tafereel de voice-over van Patrick Stewart schetst wat voor grimmig lot de mensheid te wachten staat, overstemmen de speciale effecten een beetje de dialoog. Gelukkig gaat het daarna de goede kant op en krijgen we netjes verstaanbare dialogen, veel gevoel voor richting en een fijne soundtrack van de opnieuw aan boord gehesen John Ottman. Die laat weer een stel zware koperblazers aanrukken om het industriële geweld van de Sentinels, alsook Magneto's voorliefde voor schurend metaal mee te onderstrepen. Er staan op de disk overigens dubbingen in enkele talen waar ik zelf nog nooit van gehoord had.




EXTRA'S
De bonussectie is spijtig genoeg wat mager, zeker in vergelijking met de omvangrijke Trilogy-box. Eerst vinden we 5 verwijderde scènes (5:36) terug, waarbij de meest memorabele die is waarbij Wolverine Storm een tong draait (I kid you not!). Verder vertelt in de extra verwijderde scène "Kitchen Sequence" (6:28) Bryan Singer over een scène die hij met Jennifer Lawrence en de vier Xavier-mutanten opnam, die uiteindelijk niet is gebruikt kunnen worden omdat Jennifer Lawrence voortdurend in een lachkramp schoot. Aanleiding was Singer zélf die een ontsteking op zijn stembanden had en alleen nog maar kon praten als een gecastreerde Yoda. Nog meer gein in de gag reel (5:40); gelukkig staat er daarna nog wat substantiëler bonusmateriaal op de schijf. In de documentaire Double Take: Xavier & Magneto (11:51) zien we het acteurskwartet Stewart - McKellen - McAvoy - Fassbender uitweiden over het duo personages waarvan ze de jongere en de oudere incarnaties spelen. De personages hebben omwille van de voorgeschiedenis uit de vorige films al een zodanige gemeenschappelijke geschiedenis dat deze kijk in hun brein allures heeft van een masterclass acteren.




In X-Men: Reunited (9:47) zien we hoe Singer gestalte kon geven aan zijn project om de X-Men uit de oude en nieuwe films bij elkaar te brengen met Wolverine als absoluut bindmiddel. Classification: M (11:54) gaat dan weer over de nieuwe mutanten uit de film. Sommige van hen hebben eerder een bescheiden rol: Bishop (Omar Sy), Blink (Bingbing Fan), Sunspot (Adan Canto) en Warpath (Booboo Stewart) hebben elk al een voorgeschiedenis in de stripverhalen en soms zelfs een eigen spin-off, maar worden in deze film té summier gebruikt. De enige nieuwe mutant die een substantiële rol krijgt is Quicksilver (Evan Peters); uiteraard wordt er nog eens stilgestaan (merk de woordspeling op) bij de scène waarin de mutant de keuken van het Pentagon tot een zooitje herschept. Sentinels: For a Secure Future (9:19) behandelt de creaturen van Bolivar Trask, waarop de fans lang geanticipeerd hebben, en een beetje teleurgesteld over waren toen deze slechts een fractie van een seconde te zien waren in X-Men 3. Dat gemis wordt nu ruimschoots gecompenseerd. In 3 gallerijen Trask Industries vinden we productiefoto's terug uit de dossiers van Bolivar Trask, met lijkschouwingsrapporten van mutanten, blauwdrukken en uiteraard constructieplannen van de Sentinels. Tot slot treffen we nog 3 trailers (7:09) aan. De vervelende cross-promotionele trailer voor Ridley Scotts Gods And Kings is niet skipbaar. Grr. Daarnaast bevat de disk ook nog een sneak peek voor deze film. De vraag die zich opdringt is echter: Who needs Ridley Scott when you have Bryan Singer?




CONCLUSIE
Dat Bryan Singer met deze feestelijke rentree door de grote poort terug op het voorplan van de X-Men-set staat is zowat het understatement van het jaar. Singer zet zijn collega-regisseurs een neus en doet hun anders toch bij momenten verdienstelijk werk in de ban, daarbij eens en voor altijd stellend dat hij en hij alleen Mister X is,. Weliswaar doet hij dat zonder rancune én in stijl, en levert een film af die qua kwaliteit gevaarlijk dicht bij X2 komt. De Blu-ray is een feest voor oog en oor.