REEKS
... En daarmee valt definitief het doek over één van de geruchtmakendste TV-reeksen van de jaren '90.

The X-Files werd geen lang leven ingeschat wanneer de reeks voor het eerst op TV verscheen. Maar kijk. In al die jaren joegen special agents Fox Mulder (David Duchovny) en Dana Scully (Gillian Anderson) op allerlei UFO's, monsters, corrupte regeringsfunctionarissen, complotterende schaduwkabinetten en geschifte geleerden, allemaal in functie van één ding: de waarheid achterhalen. Mulder begon zijn queeste aanvankelijk als de zoektocht naar zijn door een UFO gekidnapte zus Samantha, en kwam zo op het spoor van een wereldomvattend complot waarbij een buitenaards virus, verscholen in een substantie die Black Oil heet, de ondergang van de mensheid zou kunnen bewerkstelligen. Een geheime organisatie, het Syndicaat, zou hierbij mee complotteren, en in ruil voor persoonlijke bescherming mee de buitenaardse technologieën exploiteren. Toen actrice Gillian Anderson in het tweede seizoen noodgedwongen wegens een zwangerschap enkele afleveringen moest verdwijnen, werd zij in de reeks dan maar prompt ontvoerd door een UFO, om als testsubject te dienen voor allerlei genetische proeven. The X-Files kende haar hoogtepunt door een bioscoopfilm eind jaren '90, die naadloos aansloot op de reeks, die zelf een bizarre cocktail van drama, science-fiction, zwarte humor, en een beetje soap was geworden. Bizar maar het werkte. Maar toen begonnen de productionele problemen: eerst wilde hoofdacteur David Duchovny meer tijd met zijn vrouw Téa Leoni doorbrengen (en zelfs een bijrol spelen in Hollywood A.D.), en de ganse crew verhuisde dan maar mee van Vancouver naar Los Angeles. Dan was diezelfde Duchovny uitgekeken op zijn karakter en wilde zich meer op zijn filmcarrière toeleggen. Bijgevolg werd hij in Requiem, de slotaflevering van reeks 7, ook op zijn beurt door een UFO ontvoerd. In de achtste reeks maakte hij nog wel in 11 van de 21 afleveringen een optreden, soms heel kort, maar de bedoeling was om hem op termijn definitief te vervangen door John Doggett (Robert Patrick). Ook Gillian Anderson had aangegeven om er na seizoen 9 mee op te houden, en alhoewel door middel van Monica Reyes (Annabeth Gish) al in de opvolging voorzien was, en er ongetwijfeld nog enkele interessante afleveringen hadden kunnen worden gemaakt, besloot bedenker Chris Carter de stekker er dan maar definitief uit te trekken, echter nog een klein poortje openlatend voor een eventueel (tweede) vervolg op het grote doek.


David Duchovny keert in reeks 9 nog tweemaal terug, éénmaal als regisseur voor de mytharc-aflevering William, die als bonus ook op deze disc terug te vinden is, en in de laatste dubbelaflevering, The Truth, waarin alle puzzelstukken van negen jaar min of meer in elkaar worden gepast, herneemt hij nog éénmaal de rol van de cynische, zwartgallige inspecteur Mulder, die noodgedwongen een balans moet opmaken van negen jaar onderzoek naar het paranormale. Van de gelegenheid wordt meteen gebruik gemaakt om alle belangrijke figuren uit het verleden - Alex Krycek, de Cigarette Smoking Man, Marita Covarrubias, de Lone Gunmen, Gibson Praise, Agent X, Jeffrey Spender - of ze nu al overleden zijn of niet, nog eens ten tonele te voeren, en een mooi overzicht te geven van alle samenzweringstheorieën die in de negen jaar de revue zijn gepasseerd. Bovendien wordt desondanks er nog een redelijk open einde aan de reeks gehaakt, want in Hollywood mag je nooit definitief "The End" zeggen.


Niet iedereen is een even grote fan van de laatste twee seizoenen X-Files, maar het is toch niet zo rampzalig als sommigen willen doen geloven. Integendeel, de karakters van Doggett en Reyes komen nu pas ten volle tot ontplooiing, en ook de mythology staat weer min of meer op de sporen. Voor wie nog niet verder is geraakt in de recente afleveringen, volgt hier een kleine beschrijving van het laatste X-Files jaar, mét spoilers. Op het einde van seizoen 8 is Scully van een baby, William, bevallen. De baby blijkt een supersoldier te zijn, een onkwetsbaar ras met geactiveerd buitenaards DNA. De geheime regering heeft in het verleden al verscheidene malen gebruik gemaakt van deze supersoldiers, onkwetsbare huurlingen, in hun combinés met de buitenaardse onderwerpers. De tenoren van de eerste samenzwering, waaronder Alex Krycek (Nicholas Lea) en de sigarettenrokende C.B.G. Spender (William B. Davis) zijn geëlimineerd. John Doggett is nu eerder de scepticus geworden, terwijl zowel Dana Scully omwille van wat ze heeft meegemaakt, als Monica Reyes omwille van haar onderzoek naar satanische sekten, geloven in het paranormale. Mulder is op het begin van seizoen 9 met de noorderzon verdwenen, een vage hint achterlatend dat hij de vader van William zou kunnen zijn. Director Kersh (James Pickens jr.) staat nu aan het hoofd van de X-Files, met Walter Skinner (Mitch Pileggi) onder hem, en hij is zeer sceptisch aangaande het veldwerk van Doggett en Reyes. Ook de Lone Gunmen (Tom Braidwood, Bruce Harwood en Dean Haglund) zijn in reeks 9 omgekomen (Jump The Shark), blijkbaar omdat Chris Carter het falen van hun spinoff-reeks niet kon verkroppen. In Nothing Important Happened Today is het trio Scully-Doggett-Reyes op bewijs gestoten waaruit blijkt dat ook William deel uitmaakt van een genetisch experiment, maar het militair schip waarop alle materiaal te vinden is, explodeert. Baby William wordt door enkelen aanzien als het ultieme wapen tegen de buitenaardsen; Scully wil dat verleden liefst zo diep mogelijk begraven, en haar zoon een normale opvoeding gunnen.


AFLEVERINGEN
William
John Doggett wordt 's nachts door iemand aangevallen die de dossierkasten van de X-Files aan het snuffelen is. De man beweert Miller te heten, en zoekt op aanraden van Fox Mulder naar degenen die de zware brandwonden op zijn lichaam hebben aangebracht. Doggett en Reyes geraken er hoe langer hoe meer van overtuigd dat de onherkenbaar verbrande man Mulder ís; alleen Scully twijfelt. Skinner laat een DNA-test doen, en die schijnt desondanks overeen te stemmen met Mulder. De verbrande heeft intussen een meer dan gezonde interesse opgebouwd voor Scully's baby. Scully wordt daardoor gedwongen om een hartverscheurende keuze te maken.


The Truth
Fox Mulder maakt na een jaar zijn rentree, terwijl hij in een streng bewaakte legerfaciliteit op Mount Weather probeert binnen te dringen. Net wanneer hij vitale informatie uit een computer kan halen, wordt hij aangevallen door Knowle Rohrer (Adam Baldwin), de onsterfelijke supersoldier, ook wel bekend als de Alien Bounty Hunter. In het daarop volgende gevecht gooit Mulder Rohrer over een brugreling, en de man wordt volledig gebarbecued op een hoogspanningslijn. Mulder wordt gearresteerd op beschuldiging van moord. Wanneer Scully en Skinner dit vernemen, zoeken ze hem op in de gevangenis. De murw gemartelde Mulder is bereid om eender wat te bekennen. In zijn visioenen ziet hij onder meer Alex Krycek en Agent X (Steven Williams). Scully gaat Kersh smeken om Mulder tenminste een eerlijk proces te gunnen, en als hij dan uiteindelijk voor een gemengd militair-FBI tribunaal moet verschijnen, zal Skinner hem verdedigen. John Doggett en Monica Reyes gaan intussen op zoek naar het lijk van Rohrer, want onsterfelijk zijnde zou die feitelijk niet dood mogen zijn. Dertig getuigen kunnen bevestigen dat Mulder Rohrer over de reling heeft geduwd. Skinner roept ter verdediging enkele getuigen à décharge op die Mulders theorie van een buitenaards complot moeten bevestigen. Als eerste getuigen worden Scully en Mulders halfbroer Jeffrey Spender (Chris Owens) opgeroepen. Na een lange zoektocht is ook Marita Covarrubias (Laurie Holden) bereid te getuigen, alhoewel ze duidelijk dingen verzwijgt uit angst. In extremis meldt zich ook nog de gedachten lezende Gibson Praise (Jeff Gulka), die onthult dat één van de rechters "geen mens" is. Na heel wat tumult wordt het proces tijdelijk onderbroken. Ook Doggett en Reyes getuigen nog ten voordele van Mulder, maar het vonnis schijnt al vast te staan. Zelfs wanneer Scully op het laatste moment bewijsmateriaal produceert waaruit blijkt dat het gevonden lijk niet dat van Knowle Rohrer is, wordt Mulder ter dood veroordeeld. Skinner en Doggett nemen dan het initiatief om Mulder te laten ontsnappen, en krijgen daarbij hulp uit wel zeer onverwachte hoek. Samen met Scully heeft Mulder 24 uur de tijd om Canada te bereiken, waar hij veilig zou zijn. Koppige Mulder rijdt daarentegen naar New Mexico, omdat in een nederzetting van de Anasazi-indianen wel eens de sleutel tot het geheim zou kunnen liggen: een man die zichzelf de Keeper Of The Truth zoekt, die Mulder naar de geheime informatie in Mount Weather had geleid, wacht er geduldig om Mulder en Scully de betekenis van Mulders gevonden informatie te onthullen. Gibson Praise komt er echter achter dat ook diegenen die Mulders vel willen van zijn vlucht zuidwaards op de hoogte zijn, en Doggett en Reyes moeten een laatste keer uitrukken om Mulder en Scully te redden. En aangezien de echte Knowle Rohrer ook nog leeft - het is een supersoldier voor iets, nietwaar? - zit die ook Mulder op de hielen om de job af te maken. In de onbewoonde nederzetting van de Anasazi wordt het plots héél druk.


BEELD EN GELUID
Net zoals Nothing Important Happened Today en Providence wordt deze aflevering in anamorfisch widescreen gepresenteerd. Het beeld is redelijk scherp, met - niet onbelangrijk - voldoende detail in de talrijke donkere scènes, en een somber maar duidelijk afgelijnd gamma aan kleuren. Vooral in grauwere scènes is er wel wat ruis aanwezig; waarschijnlijk omdat er niet twee, maar drie afleveringen op de disc staan ligt de compressie iets hoger dan bij de vorige releases. Er zijn een paar compressie-artefacts te zien, onder meer op de schel witte muren van de Anasazi-nederzetting, maar alles blijft gelukkig binnen de mate van het redelijke. Wat het geluid aangaat is The Truth in Dolby Digital 5.1 uitgevoerd, terwijl de als bonusaflevering gepresenteerde William het slechts met een Dolby Digital 2.0-track moet stellen. De kwaliteit van beiden is meer dan voldoende, maar de aflevering The Truth krijgt er, mee door de buitengewoon visueel knappe slotscène, er wel een extra dynamiek door. Als we dan toch een opmerking moeten formuleren, dan betreft het wel de fouten in de Nederlandse vertaling, met als ergste uitschieter dat Doggetts "death by lethal injection" vertaald wordt als "gestorven door een dodelijke injectie", terwijl men feitelijk de straf bedoelt die Mulder te wachten staat. Blijkbaar heeft de vertaler van dienst niet de minste voorkennis over de reeks, óf beschikt over de gave om al slapende vertalingen te schrijven.


EXTRA'S
Naast de reeds vermelde bonusepisode William, al een mooie toegift op zich, bevat deze disc ook nog een 13 minuten durende documentaire "Reflections on The Truth", waarbij de hoofdrolspelers en de crew nog eens een paar laatste beschouwingen maken bij enerzijds de slotaflevering, anderzijds het feit dat het orgelpunt nu gezet is en iedereen morgen aan wat anders moet beginnen. Het is ontroerend om te zien hoe sommige crewleden er vanaf de eerste aflevering bij waren, en negen jaar voor niets anders geleefd hebben. Zowel de bonusaflevering (oef!) als de featurette zijn van Nederlandse ondertiteling voorzien. Geen trading card deze keer, maar als bonus krijg je (tijdelijk) bij deze DVD gratis nog een tweede uit de mytharc (DeadAlive, Existence, Nothing Important Happened Today of Providence) samen gepresenteerd in een mooie kartonnen box.


CONCLUSIE
The Truth Is Out There... To Buy On DVD. Hier bij ons ligt Providence nog maar net in de rekken, en ziedaar, de volgende DVD is in Groot-Brittanië reeds verkrijgbaar, mét Nederlandse ondertitels. Voor wie niet wil wachten op de boxsets kan deze redelijk geprijsde UK-import-DVD soelaas brengen. En nu maar hopen op een film in 2004. Of 2005. Of liefst toch voor kerstmis 2012 (wink wink).