X-MEN - DAYS OF FUTURE PAST - THE ROGUE CUT (BLU-RAY)
Bespreking door: Werner - Geplaatst op: 2015-08-30
FILM
Do you believe me, I was sent from the future? - Wolverine
New York, ergens in de jaren 20 van de 21ste eeuw. Het landschap is herschapen in een slagveld en gigantische robotten, Sentinels, oorspronkelijk geprogrammeerd om mutanten te doden, zijn zodanig geëvolueerd dat ze ook de mensen te grazen nemen die potentieel X-genen hebben of die gewoon mutanten helpen te ontkomen aan de slachting. In een complex in Moskou proberen enkele mutanten de slachting door de Sentinels te voorkomen. Net vooraleer ze worden uitgeroeid, weet Kitty Pryde (Ellen Page) de mutant Bishop (Omar Sy) een paar uur naar het verleden te sturen opdat de groep tijdig de plaat zou kunnen poetsen, waarmee ze de laatste paar uur "uitwissen" en hun verscheiden alweer een klein beetje wordt uitgesteld. Dit kat-en-muisspelletje kan echter niet blijven duren. In een tempel in China krijgen de mutanten het bezoek van professor Xavier (Patrick Stewart), Magneto (Ian McKellen), Storm (Halle Berry) en Wolverine (Hugh Jackman). De professor is van mening dat de enige manier om de Sentinels definitief een halt toe te roepen erin bestaat om terug naar 1973 te reizen, meer bepaald naar de vredesconferentie in Parijs, waar mutante Mystique (Jennifer Lawrence) de ontwerper van de Sentinels, Bolivar Trask (Peter Dinklage) heeft vermoord. Algemeen wordt aangenomen dat dié gebeurtenis de kettingreactie heeft veroorzaakt waardoor, versterkt met het muterend gen van de gevangengenomen Mystique, de suprematie van de Sentinels is veroorzaakt. Kitty kan echter iemand maar een paar uur, hoogstens een dag of twee in het verleden terugsturen, want de ervaring is zodanig traumatisch dat de proefpersoon in kwestie een langere periode eenvoudigweg niet zou overleven.
Maar nu Professor X en Magneto zoals we zagen in de epiloog van The Wolverine, Logan weer hebben kunnen rekruteren, maken de mutanten een kans. Wolverine is de enige mutant die én sterk genoeg is om de tocht naar 1973 te overleven, én in 1973 al leefde. Professor Xavier draagt hem op om op zoek te gaan naar zijn jongere zelf (James McAvoy) en hem te trachten te overtuigen dat, tenzij hij ingrijpt, de wereld voor een nieuwe holocaust staat. In X-Men: First Class zagen we echter dat de jonge Xavier een wrak is geworden. Een kogel heeft zijn ruggengraat doorboord en hij zit aan een rolstoel gekluisterd. Bovendien heeft hij zijn telepathische gaven nog compleet niet onder de knie en wordt hij gek van de stemmen in zijn hoofd. De school voor hoogbegaafde kinderen is tot nader orde gesloten en Xavier leeft samen met zijn laatste vertrouweling, Beast (Nicholas Hoult), in afzondering. Hank - Beast heeft een serum ontworpen waarmee hij zijn monsterlijke neigingen kan onderdrukken en met een variant van het serum is hij erin geslaagd om Xavier opnieuw te laten lopen, zij het dat hij zijn telepathische gaven kwijt is.
Het nieuws over de grimmige toekomst dat Wolverine brengt, wordt alleszins niet op applaus ontvangen en noch de professor, noch Beast zijn erg geneigd om hem te helpen, zeker niet als ze vernemen dat een essentieel onderdeel van het plan is om ook de jonge Magneto (Michael Fassbender) bij de zaak te betrekken. Magneto zit in een zwaarbewaakte plastic gevangenis onder het Pentagon nadat hij beschuldigd werd van de moord op John F. Kennedy. Met behulp van de mutant Quicksilver (Evan Peters), die nog sneller is dan tien Lucky Lukes bij elkaar, kunnen Xavier, Beast en Wolverine Magneto bevrijden en hem rekruteren om Mystique te stoppen. Pijnpunt daarbij is dat Xavier en Magneto onder een nogal zware atmosfeer afscheid van elkaar hadden genomen, en de zaken tussen hen nog niet geheel uitgepraat zijn.
Mystique bevindt zich intussen in Vietnam. De oorlog loopt op zijn einde en enkele mutanten die tijdens de oorlog als nuttige idioten werden aangewend om de Vietcong een pak op zijn donder te geven, zijn nu gedoemd om voor de rest van hun leven proefkonijn te gaan spelen in het laboratorium van Trask Industries. Op nogal spectaculaire bevrijdt ze enkelen van hen, om hen vervolgens te rekruteren voor de zaak die die later de Brotherhood of Mutants zal worden. Net zoals Wolverine uit de geschiedenis weet, is ze effectief van plan om Trask tijdens de vredesconferentie te liquideren. Op het nippertje interveniëren de mutanten en ze kunnen Mystique tegenhouden. Magneto meent echter dat haar DNA een gevaar zou kunnen betekenen en hij is stellig van plan om haar te liquideren.
De rampspoed is echter al geschied: de actie waarin Mystique en Magneto een robbertje met elkaar vechten voor het oog van de camera, haalt het wereldnieuws, en Trask krijgt daardoor op een schoteltje aangereikt wat hij van het Amerikaanse congres niet kreeg: president Nixon (Mark Camacho) verleent hem bijna ongelimiteerde fondsen om de Sentinels te bouwen. Immers, wat zou er gebeuren als een shapeshifter als Mystique in de gedaante van Nixon een nucleaire oorlog zou starten? Trask is echter een verrader en is van plan om zijn Sentinels - het enige wapen tegen de mutanten - te verkopen aan álle partijen die net uit het wespennest van Viëtnam zijn geraakt. Tijdens de schermutseling tussen Magneto en Mystique is die laatste bovendien wat bloed kwijtgeraakt. Trask laat het onderzoeken in zijn laboratorium en beseft plots wat voor een krachtig wapen haar DNA kan zijn bij de ontwikkeling van de Sentinels. De alliantie van de mutanten ligt intussen aan diggelen: Mystique is op de vlucht en Magneto ziet zijn kans schoon om zijn eigen agenda erdoor te drukken en de suprematie van de mutanten tegen de rest van de wereld uit te roepen. Wolverine moet proberen om Xavier ervan te overtuigen om zijn rol van Professor X weer op te nemen en Cerebro te gebruiken om de voortvluchtige Mystique op te sporen. Op het moment dat Trask zijn nieuwe wapens aan de verzamelde wereldpers wil tonen, gaan de diverse fracties mutanten met elkaar in de clinch...
Terwijl Kitty Wolverine in trance houdt, zorgt een confrontatie met Wolverines oude nemesis William Stryker (Josh Helman) ervoor dat Wolverine Kitty ernstig verwondt. De enige die haar plaats kan innemen is Rogue (Anna Paquin), die de gaven van andere mutanten kan overnemen. Rogue wordt echter in de oude school van Xavier gevangen gehouden. Magneto en Iceman (Shawn Ashmore) ondernemen een reddingspoging, maar trekken zo onbedoeld de aandacht van de Sentinels, die de finale aanval op het laatste restant van de X-Men inzetten.
Bryan Singer regisseerde in 2000 en 2002 de eerste twee X-Men-films, hoogst intelligente comicverfilmingen uit de Marvelstal, die met de andere franchises van Marvel, zoals Iron Man, Thor, Captain America en The Avengers, compleet niet overlappen. De X-Men-franchise wordt door veel kenners beschouwd als de beste in zijn genre, mede door het feit dat Bryan Singer als fanboy van het eerste uur het universum door en door kent. Singer gaf de films bovendien een sociale dimensie door duidelijk de parallel te trekken met onder meer de stigmatisering van de homobeweging en was niet vies van een politieke uitspraak meer of minder, zoals de openingsscène van de eerste film, waarin een jonge Magneto als kind in een concentratiekamp voor de eerste keer zijn gaven manifesteert. Voor X-Men 3: The Last Stand ging de regie over naar Brett Ratner, die weliswaar een magnifiek sluitstuk van de trilogie presenteerde, maar daarbij nogal kwistig omsprong met de hoofdpersonages: Xavier, Cyclops (James Marsden) en Jean Grey (Famke Janssen) haalden het einde niet, Magneto en Rogue (Anna Paquin) waren hun gaven voorgoed kwijt en het einde van de X-Men-franchise was in zicht. Gavin Hood draaide in 2009 dan maar de prequel X-Men Origins: Wolverine, waarin de ontstaansgeschiedenis van de bekendste mutant uit de doeken werd gedaan. Een tweede soortgelijk project rond Magneto door Matthew Vaughn, groeide al snel uit tot X-Men: First Class, waarin de ontstaansgeschiedenis van de school van Xavier werd verteld. De film had een bijzonder frisse dynamiek door het aanvoeren van een reeks nieuwe, jonge acteurs zoals James McAvoy, Michael Fassbender, Jennifer Lawrence en Nicholas Hoult, die de jongere incarnaties vertolkten van de X-Men, en dat met brio deden. Buiten een cameo was in die film Hugh Jackman als Wolverine niet van de partij; James Mangold draaide in 2013 de film The Wolverine, die zich afspeelt ná X-Men 3, waarin onze favoriete sigarenpaffer op de dool is na de dood van Jean Grey en zich inlaat met de Japanse Yakuza. Uiteindelijk verliest hij in die film zijn adamantium skelet, waardoor de cirkel die begonnen is in X-Men Origins: The Wolverine, compleet leek te zijn.
Qua continuïteit was er intussen geen kat die nog haar jongen kon terugvinden in deze soep. Dat was evenwel zonder de briljante Singer gerekend, die met inbreng van de oude én de nieuwe cast het plan had opgevat om de franchise niet alleen nieuw leven in te blazen, maar ineens een sequel voor zowel X-Men 3 (waar Singer overigens geen hoge dunk van heeft), The Wolverine als First Class te draaien. Met de briljante gimmick van tijdreizen en parallelle universa weet Singer tabula rasa te maken van X-Men 3 en al wat daar op volgt, zodanig dat de gebeurtenissen daarin enkel nog overleven in de herinneringen van Wolverine. En het is Singer niet alleen gelukt, hij levert met deze film één van de sterkste delen uit de franchise af, die eindigt in een hertekend landschap waarin al je favoriete X-Men, zoals Jean Grey, Cyclops, Rogue, Beast en Professor X opnieuw in ere worden hersteld en eventueel klaar staan voor nieuwe avonturen. Ik zou de film van puur geluk een 10/10 willen geven, maar ik ga het op een 9,5 houden omdat er duidelijk nog enkele hiaten zitten tussen The Wolverine en deze film. De professor leeft nog op de één of andere manier, zoals uit de epiloog van X-Men 3 bleek, maar hoe het komt dat hij nog steeds in hetzelfde lichaam zit, is een mysterie. Hoe het komt dat Magneto zijn krachten opnieuw heeft en Wolverine zijn adamantium-klauwen, wordt ook nergens verklaard. Mocht Singer nog tien minuutjes meer de tijd gehad hebben om aan het begin van de film deze discrepanties te verklaren, dan was het helemaal perfect geweest.
Maar X-Men: Days Of Future Past is smullen van begin tot einde. Met hopen tie-ins naar de rest van de franchise, zoals de introductie van de jonge - toen nog - majoor William Stryker, inclusief zijn gehandicapte zoon, korte cameo's van Toad (Evan Jonigkeit) en Havok (Lucas Till), en niet te vergeten de onmogelijke driehoeksverhouding tussen Mystique aan de ene kant en Xavier en Magneto aan de andere, alsook een devotie voor de stripreeks nu eindelijk de gevreesde Sentinels van Bolivar Trask op het voorplan verschijnen, is de film voor de fans een feest. Wellicht zal iemand die deze film als instapje gebruikt om het X-Men-universum te betreden, nog niet de helft van de plot snappen, maar Singer lost dat vakkundig op door snedige actiescènes en cynische humor elkaar te laten afwisselen en de kijker nergens de kans te geven om zich te vervelen. Op de hiervoor aangehaalde ietwat bizarre beginsituatie na werkt Singer vakkundig alle continuïteitsfouten één voor één de deur uit, daarbij bovendien enkele intelligente overpeinzingen makend over de wetenschap van het tijdreizen die - tenminste in de logica van zijn eigen universum - het plaatje uiteindelijk weer doen kloppen. Met alle neuzen in één richting heeft Singer bovendien opnieuw de deur wagenwijd opengezet voor nieuwe avonturen van Charles Xavier en de zijnen. En die komen er zeker aan: het stukje na de credits geeft ons al een sneak peek van X-Men: Apocalypse, waarvan de opnames in 2015 starten en waarin vooral de cast van de prequel-school zich opnieuw van zijn beste kant mag tonen.
Deze disk bevat naast de theatrical cut die hier al werd besproken, de langere Rogue Cut waarin, zoals de naam het al aangeeft, Anna Paquin een belangrijkere rol krijgt dan alleen maar langslopen zonder tekst zoals in de theatrical cut. De eerlijkheid gebiedt ons te zeggen dat de bevrijdingspoging van Magneto en Iceman, een scène van pakweg 13 minuten, wat haaks op de logica van de film staat; het duo onderneemt blijkbaar zonder enige moeite een reis van China naar Amerika en terug, terwijl alle andere gebeurtenissen eventjes on hold worden gezet. In enkele van de daarop volgende scènes wordt Kitty gewoon vervangen door Rogue, zonder dat dit verder impact op het verhaal heeft. Waarom dan de moeite? Wel, Singer heeft echter vooral geprofiteerd om wat minder familievriendelijke scènes, die in de theatrical cut gesneuveld waren, te reïnstalleren, waaronder een scène waarin Wolverine de drie gangsterbazen die hem belagen omdat hij met het liefje van de capo naar bed is geweest, aan zijn klauwen rijgt. Een tweede afwijking is dat een amoureuze liaison wordt gesuggereerd tussen Mystique en Beast - Jennifer Lawrence en Nicholas Hoult waren ten tijde van het filmen in het echt ook een koppel. Deze Rogue Cut bevat ook nog een tweede post credits-scène.
BEELD EN GELUID
De specificaties van deze Rogue Cut zijn nagenoeg dezelfde als die van de theatrical cut, dus ik kopieer even: zoals mensen die vertrouwd zijn met het X-Men-universum wel weten, staan deze films bol van de speciale effecten, zoals de mutaties van Mystique en het in ijs veranderen van Iceman. Ook met de creatie van de Sentinels kan het SFX-team aan de slag, alsook enkele pompende actiescènes, zoals één waarin Magneto een voetbalstadion sloopt. De beeldvoering is hevig, scherp en aggressief. De dystopische wereld in de jaren 20 is in duistere tinten gehuld; de Sentinels braken vuur uit en diverse paranormale verschijnselen zoals het openen van portalen door mutante Blink, maken van de futuristische scènes een spektakel dat verdrinkt in computeranimatie. Het gros van de film speelt zich echter af in 1973; sommige beelden zijn kunstmatig bewerkt om ouder te lijken, zoals de nieuwsverslaggeving van de vredesconferentie waarop Mystique haar bestaan aan de wereld openbaart. Enkel de inmiddels klassieke openingsscène, waarin wordt ingezoomd op het DNA, is iets schokkeriger dan we gewoon zijn. De fotografie van de film is van die aard dat je gewoon screenshots kan blíjven nemen; elk beeld getuigt van smaakvolle compositie. De DTS-HD 7.1-geluidstrack is aanvankelijk wat onevenwichtig: in de openingsscène, waarin tijdens een holocaustachtig tafereel de voice-over van Patrick Stewart schetst wat voor grimmig lot de mensheid te wachten staat, overstemmen de speciale effecten een beetje de dialoog. Gelukkig gaat het daarna de goede kant op en krijgen we netjes verstaanbare dialogen, veel gevoel voor richting en een fijne soundtrack van de opnieuw aan boord gehesen John Ottman. Die laat weer een stel zware koperblazers aanrukken om het industriële geweld van de Sentinels, alsook Magneto's voorliefde voor schurend metaal, mee te onderstrepen.
EXTRA'S
De bonussectie is compleet verschillend van die van de theatrical cut. De bonussectie opent met twee zeer interessante commentaartracks. Bij de Rogue Cut wordt die ingesproken door regisseur Bryan Singer en editor annex componist John Ottman. Het gaat hier over een zéér specifieke commentaartrack waarin vooral de verschillen tussen de twee versies uit de doeken worden gedaan en waarin Ottman toelicht hoe hij ook de muziek heeft aangepast. Voor de verzamelde fanboys ter wereld, waar ik mezelf toe reken, waarvoor zowat elke aanpassing cruciaal moet zijn voor het canon, is deze track een feestdis. De theatrical cut is voorzien van een track ingesproken door regisseur Singer en scenarist Simon Kinsberg; ook die was prominent afwezig op de vorige versie van de film, en alhoewel de aangeboden informatie niet zo maniakaal detaillistisch is als de eerste track, is het toch een aangename bron van informatie, vooral wat betreft de niet-lineaire structuur van het tijdreisverhaal. De disk bevat ook nog een Second Screen App, maar al sla je me dood, ik ben nog afkomstig uit het tijdperk dat een telefoon nog diende om te bellen en weet niet hoe dat werkt.
De bonusdisk is voorzien van twee uitstekende uitgebreide documentaires. Mutant vs. Machine (52:41) is een samenraapsel van kleinere featurettes waarmee de samenstellers onder meer orde trachten te scheppen in de gigantisch talrijke cast van personages. X-Men: Unguarded (30:11) bevat een reeks ontspannen interviews met leden van cast en crew. De rest van de bonussectie wordt opgevuld met Galerijen met onder meer storyboards van Parijs (13:25) en de finale controntatie met de Sentinels (30:56), de kostuums (2:55), alsook conceptuele schetsen van het verlaten huis (0:30), het klooster (2:50) en Moskou (0:45). De tweede disk wordt afgesloten met een cross-promotionele trailer voor de 2015-reboot van Fantastic Four (1:49) waarbij Simon Kinsberg, scenarist van deze X-Men, ook voor het scenario tekende.
CONCLUSIE
Bryan Singer wil het geen director's cut genoemd hebben, maar dat is eigenlijk wat deze Rogue Cut precies is. Het enige jammere aan deze disk is dat, in tegenstelling tot de beide versies van de film, het bonusmateriaal van de vorige versie niet werd weerhouden, zodat u nu met een double dip aan uw been blijft zitten. En helemaal onbegrijpelijk is het dat Fox deze versie in de Benelux gewoon niet uitbrengt; de Franse versie heeft evenwel gewoon Nederlandse ondertitels. Kunnen, maar niet willen, heet zoiets; je vraagt je af wat die mensen bezielt.
