DOCUMENTAIRES
In de dvd-box Ice Age (3 dvd’s) verzamelt het Nederlandse Just Entertainment drie documentaire van National Geographic die betrekking hebben op uitgestorven diersoorten in de nasleep van de laatste ijstijd. De meest bekenden slachtoffers zijn de mammoeten, zoogdieren die heel sterk op onze huidige olifant gelijken en waarvan men vermoedt dat ze zo’n 13.000 jaar geleden uitstierven. Maar er zijn nog meer gedupeerden, o.a. de mastodont (een verwante olifantensoort) en de Amerikaanse kameel. Waarom de dieren massaal en in dezelfde periode verdwenen is niet helemaal duidelijk. Was er sprake van een kosmische ramp zoals 60 miljoen jaar geleden toen de dinosauriërs verdwenen, of was de komst van de mens van doorslaggevend belang? In drie documentaires zoekt National Geographic het voor ons uit.

Mammoth: Back From the Dead
In deze documentaire maken we kennis met een internationaal team van experts onder leiding van een jonge Zuid-Koreaanse professor die gespecialiseerd is in mammoeten. Het doel: het vinden van DNA om een kloonproces op gang te brengen. Daarvoor gaat men naar Siberië, naar de ijzige toendra die als gevolg van de opwarming van de aarde geleidelijk ontdooit en z’n millennia oude geheimen prijsgeeft, in dit geval mammoetskeletten. Uit de weglekkende modder komen ontelbare resten tevoorschijn. Het team heeft een bevroren beenfragment nodig, want daarin is het DNA met een beetje geluk in perfecte omstandigheden bewaard. Met de Russische overheid zijn strikte afspraken gemaakt en het team wordt geacht om de klus te klaren in nauwelijks drie weken, een project van meer dan een miljoen dollar dat aanvankelijk niet goed opschiet, want het terrein is modderig en haast onberijdbaar en tot overmaat van ramp blijken de resten op de vindplaats grotendeels (of te veel) ontdooid te zijn en dus onbruikbaar voor het wetenschappelijk onderzoek. Het is te warm in de Siberische toendra…

Men besluit om het kamp op te breken en een paar honderd kilometer noordelijker een nieuwe poging te doen. Maar er rijst een nieuw probleem: om bij de mammoetskeletten te komen, moet het team doordringen in een nauwelijks toegankelijke onderaardse tunnel en de terreinspecialist heeft een dergelijke onderneming afgeraden wegens instortingsgevaar…
 

What Killed The Mammoths?
In Rusland heeft men mammoetskeletten gevonden die schijnbaar niet ouder zijn dan 4000 jaar, wat zou betekenen dat er geen sprake is van een wereldwijde ramp en dat de dieren dus nog veel langer op aarde rondliepen dan algemeen wordt aangenomen. Uit de lagereschooltijd herinnert u zich wellicht dat de uitroeiing van de mammoeten in verband wordt gebracht met de opgang van het menselijke ras. Een te verdedigen verklaring, volgens experts, maar dat verklaart niet het compleet verdwijnen van de soorten, want mensen waren er nog niet zo veel en in elk geval te weinig om alle dieren over een immens oppervlak te doden.

Blijft over: een kosmische ramp en daarvoor zijn bewijzen gevonden die suggereren dat er sprake zou zijn van een meteorietinslag of een omvangrijk rotsblok, minder groot dan in de tijd van de dino’s, maar groot genoeg om de voorhistorische diersoorten in Noord-Amerika uit te roeien. Er zijn evenwel twee problemen: een krater van een dergelijke catastrofe is tot op heden niet gevonden, én dat verklaart bijv. niet waarom diezelfde dieren ook in de rest van de wereld zijn verdwenen, want naast Rusland, is ook China een belangrijke vindplaats van mammoetskeletten…
 

We kunnen u niet garanderen dat het probleem na deze drie documentaires is opgelost. Dat zou wellicht té eenvoudig zijn. Maar de informatie – van zeer recente datum overigens – is relevant en interessant en leert ons wat een bijzondere plek onze planeet is. Wat we vooral ook onthouden is het feit dat onze aarde in de voorbije miljarden jaren regelmatig is getroffen door grote brokstukken uit het heelal en dat die in vele gevallen de evolutie van het leven hebben beïnvloed. Dat is een belangrijk idee als we het hebben over buitenaards leven en de kans dat we ooit wezens tegenkomen die op ons lijken of met ons kunnen communiceren. Dat zou nl. een gelijksoortige evolutie veronderstellen, of moeten we ons toch vastklampen aan het idee van een universele bouwmeester?

Hoe het met het Zuid-Koreaanse DNA-materiaal is afgelopen kunnen we u niet vertellen. Wel is duidelijk dat het terugvinden van bruikbare DNA-moleculen van mammoeten geen eenvoudige zaak is en tot dusver zijn alle pogingen om de diertjes te klonen faliekant afgelopen. We houden u op de hoogte!
 

Zoals dat meestal het geval is met materiaal dat tot stukjes van tien minuten is verknipt om commercials en trailers in te lassen, is er in deze documentaires sprake van hernemingen. Ze zijn tot een minimum beperkt, maar de aandachtige kijker vallen ze wel op. Het stoort een beetje, maar het is eigen aan Amerikaanse producties in dit genre (de commercials zijn uiteraard verwijderd). En ook inhoudelijk blijven we soms een beetje ontgoocheld achter omdat er te lang rond de pot wordt gedraaid en er zelden spijkers met koppen worden geslagen.