FILM
Als we kleppers als Coming Home, The Deer Hunter en Apocalypse Now eventjes niet mogen meerekenen was de filmkijker anno 1987 nog niet geconfronteerd geweest met de diepe wonde die de Vietnam-oorlog in de Amerikaanse samenleving had geslagen. Het land werd toen geleid door Ronald Reagan en mede door het enorme succes van First Blood kregen we op het witte doek Vietnam-films te zien waarin de soldaten eerder op verzonnen striphelden leken dan kerels van vlees en bloed die in de vuurlinie geteisterd worden door psychologische trauma’s. Oliver Stone, zelf een Vietnam-veteraan, was als geen ander de geknipte man om dat tij te doen veranderen. Bij zijn release groeide de film onmiddellijk uit tot een kaskraker die later terecht met vier Oscars werd bekroond (Beste Regisseur, Beste Montage, Beste Film en Beste Geluid). Nu wordt de film nog altijd gezien als één van de beste anti-oorlogsfilms aller tijden, maar zo logisch was dat toen allemaal niet. Stone was met Scarface en Midnight Express wel een gevierde scenarioschrijver, maar zijn regiedebuut Salvador werd een fiasco van jewelste en insiders hadden met Platoon hetzelfde verwacht. Waren de Amerikanen wel voorbereid op zo’n mindfuck en (hoewel dat nu zeer vreemd klinkt) ging het om een cast van nobele onbekenden. In die tijd wist niemand wie William Dafoe of Johnny Depp was...

Stone is nu wel wat vergeten door zijn controversiële uitspraken en dito gedrag (druggebruik en diverse vrouwen waaronder Patricia Arquette die hem van grensoverschrijdend gedrag beschuldigden), maar het blijft één van de grootste Amerikaanse regisseurs uit het midden van de jaren 80 en 90. Platoon oogt zelfs geen tikkeltje verouderd en mag gerust de geschiedenis ingaan (wat hij sowieso doet) als een briljante oorlogsklassieker. Correctie : anti-oorlogsklassieker. Stone was een beetje de Michael Moore van zijn generatie, hoewel Stone de cinefiele genialiteit bezit die Moore dan weer mist. Er waren films als JFK of Wall Street die het yuppiedom aan het kruis nagelde (zijn Alexander vergeten we). En wat was er beter dan de Vietnam-oorlog om de Amerikaan een geweten te schoppen? Iets wat hij drie keer deed, want na Platoon volgden Born On The Fourth Of July met Tom Cruise en Heaven & Earth.

Het verhaal speelt zich af in 1967, en dat was een cruciaal jaartal. Niet alleen omdat het in dat jaar was dat Stone zelf aan het front van Vietnam zat, maar er was ook het Tet-offensief van de Vietcong waardoor Amerika steeds meer begon te twijfelen aan de positieve berichten over de stand van zaken in de oorlog. Amerikaanse journalisten stelden meer en meer de oorlog in vraag, Kennedy en Luther waren vermoord en het leek wel alsof de Amerikaanse president Johnson himself alle hoop had opgegeven. Amerika zat in een tweestrijd en het is dat duel dat zo mooi en doeltreffend in beeld werd gebracht. De missie tegen de onzichtbare vijand wordt alsmaar in tweeën gespleten door de confrontatie met de  bikkelharde sergeant Bob Barnes (Tom Berenger) voor wie Vietnam gelijkstaat aan een robbertje macho-vechten zonder enig moreel besef, en anderzijds de softe en humane aanpak van Chris Taylor (Charlie Sheen). Een schizofrenie die zich ook op het thuisfront liet gelden, de doorsnee Amerikaan die dacht dat je het communisme (de oorsprong van het conflict) ten alle prijzen moest bestrijden en de hippie-Amerikaan die de kant van het vredesteken koos. Het was wel een tweestrijd waar de soldaat de gedupeerde van was, want de jongens die voor hun vaderland (of ten minste haar idealisme) streden bleven verwaarloosd achter. Voer voor body bags...

Het zijn de bodybags die de soldaten het eerst zien als hun vliegtuig op de luchtmachtbasis is geland. Nieuw kanonnenvlees dat wordt geleverd en meteen de sfeer zet op de rest van dit twee uur durende epos. Heldendaden zie je niet, het is gewoon zoals één van de personages opmerkt: er is geen plaats voor een Audie Murphy in Vietnam. Wel is het een gevecht tegen de onzichtbare vijand, de jungle en vooral tegen zichzelf, want hoe behoud je de menselijke morele waarden in zo’n situatie? Het is trouwens een dilemma die Brian De Palma twee jaar later in het fel onderschatte Casualties Of War met Michael J. Fox en Sean Penn stelde.

De toon van de film is bitter, zeker door het doeltreffende gebruik van de muziek. Niet zo zeer door de soundtrack van Georges Delerue of de cliché-Vietnamsongs (The Tracks Of My Tears van Smokey Robinson and The Miracles of White Rabbit van Jefferson Airplane), maar wel door het trieste Adagio For Strings van Samuel Barber en dat de film een ontroerende, bijna macabere sfeer bezorgt. Platoon bezorgt je dan ook, net alsof het een kermisattractie is, het gevoel gevangen te zitten in de claustrofobie van de jungle en vooral de twijfels. 

BEELD EN GELUID
Sowieso is Platoon een dvd die je op iedere rommelmarkt binnen de minuut voor een prikje kan vinden, maar wanneer je wat meer euro’s kan missen, raden we je toch de blu-ray aan waarin je in perfecte omstandigheden (op wat filmgrain na) de geheimen en vooral de gevaren van de jungle kan zien. De film werd opgenomen in de Filippijnen en oogt, ondanks de miserie, prachtig. Een zeer vitale 5.1-geluidsbanden die uiteraard overheerst worden door het geknetter van de wapens. 

EXTRA'S
De bonussectie is meer dan aardig gevuld. Er is een audiocommentaarband met regisseur Oliver Stone en militair adviseur Dale Dye en er zijn de verwijderde scenes, maar het allerbelangrijkste is een één uur durende documentaire die in drie delen opgesplitst is: One War, Many Stories, Preparation For The Nam en Tour Of The Inferno. Op een vrij eenvoudige manier, ook al was het een zeer complexe oorlog, probeert men om een beeld te schetsen over wat de Vietnam-oorlog is. Daartussen wordt er ook de klemtoon gelegd dat Platoon de eerste film was die door de veteranen positief onthaald werd. En uiteraard kom je ook filmweetjes tegen. 

CONCLUSIE
Het valt op dat, twintig jaar na datum, Platoon nog steeds enorm indrukwekkend is. Nadien had je wel massa’s copycats, maar Oliver Stone was één van de eerste die via Hollywood de waanzin van deze vreselijke, onnodige oorlog in beeld kon brengen.