FILM
De Fransen hebben een uitstekend middeltje om zich te ontdoen van ongewenste individuen: op de eilanden die Frankrijk in Guyana als kolonies heeft, hebben ze een onmenselijk strafkamp, waar alleen maar een weg heen is, en geen terug. Brandkastenkraker Henri "Papillon" Charrière (Steve McQueen) werd recent veroordeeld voor een moord op een pooier, die hij niet gepleegd heeft, en wordt zonder pardon naar Guyana versleept. Eén van zijn medegevangenen is de notoire oplichter annex witteboordencrimineel Louis Dega (Dustin Hoffman), die ontelbare mensen hun portefeuille heeft gelicht met uitgave van vervalste obligaties. Op weg naar Guyana biedt Papillon hem "bescherming" aan, want de gevangenen, die hun kostbaarheden verbergen in kokers in hun euh, digestief systeem, worden 's nachts regelmatig in reepjes gesneden. Op Guyana wordt hen duidelijk gemaakt dat het regime niet om mee te spotten is: een ontsnappingspoging "kost" twee jaar isolatiecel, een tweede poging vijf jaar, en voor de meer weerbarstige elementen is er nog altijd een goed functionerende guillotine aanwezig.


Papillon blijft echter ontsnappingsplannetjes smeden, en wanneer hij Dega moet verdedigen tegen een sadistische bewaker, moet hij zijn plan vervroegd uitvoeren. Uiteraard wordt hij gesnapt, en vliegt hij twee jaar op sekreet, met de bedoeling zijn geest en lichaam te breken. Dega stuurt hem kokosnoten, om de nodige vitaminen op te doen, maar wanneer de leveringen onderschept worden, laar Papillon nog liever zijn rantsoenen halveren dan zijn vriend te verraden. Na twee jaar komt Papillon gebroken uit de isoleercel. Gebroken? Niet echt, want ditmaal bereidt hij een tweede, veel beter ontsnappingsplan voor. Samen met Dega en een derde medegevangene gaan ze aan de haal. Onderweg geraken ze gescheiden, en Papillon belandt na tal van omzwervingen bij een indianenstam, waar hij geaccepteerd wordt. De roep van het vaderland blijft hem nochtans achtervolgen, ondanks het gevaar om weer gesnapt te worden.


Papillon is de verfilming van de autobiografie van Henri Charrière, en is naast een aminose verfilming van de levenswandel van deze notoire dief tevens een striemende aanklacht tegen de onmenselijke behandeling van gevangenen in de strafkolonie van Frans-Guyana. Het boek bracht eertijds zoveel deining teweeg dat de Franse regering zich genoodzaakt zag het penitentiair beleid te herzien. Alle onsmakelijke details, zoals het feit dat de gevangenen insecten moesten eten om hun proteïneniveau op peil te houden, en het feit dat ze door de bewakers met de blote handen de moerassen werden ingestuurd om krokodillen te vangen, worden in geuren en kleuren weergegeven (wat ons in sommige scènes een zucht van verlichting doet slaken dat er nog geen DVD's met geur-opties verkrijgbaar zijn). De film heeft met zijn tweeëneenhalf uur een meer dan redelijke speelduur, en toch is er ten opzichte van het lijvige boek toch nog heel wat ingekort. Dankzij regisseur Franklin J. Schaffner is de film ook op artistiek niveau voldragen, door de unieke lokatie van een tropisch zwemparadijs dat tegelijkertijd een levende hel is, maar ook door enkele mooie cinematografische hoogstandjes, zoals Papillons waanideeën, en het redelijk lange dialoogloze stuk waarbij Papillon in de indianenstam verblijft - en hij geen woord van de inheemse taal spreekt. Steve McQueen zet in deze film mogelijk één van zijn sterkste rollen uit zijn spijtig genoeg te vroeg afgebroken carrière neer, en kan zijn karakter zonder moeite laten heen en weer zwalpen tussen een ijzersterke persoonlijkheid en een persoon op de rand van de waanzin. Hem tegenover Dustin Hoffman plaatsen was mogelijk de beste zet van de film, want het charisma van beide acteurs zorgt voor een spetterende chemie.


BEELD EN GELUID
We zijn niet noodzakelijk voorstanders van het kunstmatig opdrijven van de geluidstrack van oudere films naar een beter geluidsformaat zoals Dolby Digital of DTS, maar als het dan toch gebeurt, laat het dan goed gebeuren. Bij deze Papillon heeft men vooral de klotsende zee in al zijn glorie ondersteund, en alhoewel daar niks mis mee is, zorgt dit in het begin van de film voor nogal wat overstemming van de dialoog. De muziektrack wordt echter veel recht gedaan door deze nieuwe mix. Het beeld is na dertig jaar verbazend goed bewaard, en alhoewel je in massascènes niet echt veel detail ziet, is de scherpte van de film meer dan aanvaardbaar, zijn er weinig artefacts te zien, op één duidelijk in het oog springende uitzondering na, en zien vooral de kleuren eruit alsof de film gisteren geschoten was; de natuurlijke teint is gewoon weergaloos, mooi gesatureerd en zonder grain van betekenis.


EXTRA'S
In tegenstelling tot eerdere meldingen zijn zowat alle extra's op deze disc komen te vervallen ten gunste van de DTS-track. Er blijven nog filmografieën van Franklin J. Schaffner, Steve McQueen en Dustin Hoffman over, alsmede een trailer, en drie cross-promotionele trailers voor 1492, Conquest Of Paradise, Apocalypse Now en (yum yum) The Lord Of The Rings 2: The Two Towers.


CONCLUSIE
Papillon is nu eindelijk in een redelijk deftige maar kale versie uitgebracht, dertig jaar na zijn oorspronkelijke release. De film heeft de tand des tijds merkwaardig goed doorstaan, en op de virtuele afwezigheid van extra's na is dit een technisch aanvaardbare release.