"I am the Juggernaut, bitch!"

De film opent met een twintig jaar oude sequentie waarin professor Charles Xavier (Patrick Stewart) met de toen hem nog bevriende Magneto (Ian McKellen) op bezoek gaat bij een jonge Jean Grey (Haley Ramm). Jean zou wel eens de meest perfecte mutante kunnen zijn, sterker nog dan Xavier en Lensherr samen, maar door haar gespleten persoonlijkheid is het nodig dat de professor eerst enkele metalen blokkeringen in haar hersenstructuur inbouwt omdat haar "goede" persoonlijkheid nooit de kwade zou kunnen overnemen... of toch? Op het einde van X-Men 2 zagen we hoe Jean Grey (Famke Janssen) zich opofferde om de andere levens in veiligheid te stellen. Haar verloofde, Cyclops (James Mardsen) is de klap nooit helemaal te boven gekomen, en hij besluit naar Lake Alkali te reizen om naar sporen van Jean op zoek te gaan. Zijn vreugde om haar er levend en wel aan te treffen is echter van korte duur, want de donkere kant van Jeans persoonlijkheid, die zich Phoenix noemt, vermoordt hem. Wolverine (Hugh Jackman) en Storm (Halle Berry) vinden het totaal uitgemergelde lichaam van Jean, en brengen het terug naar de school. Wanneer ze terug wakker wordt, breekt de hel los, en wil haar kwade persoonlijkheid zich wreken tegen alle invloeden die haar maximale capaciteit al die jaren hebben ingeperkt, professor Xavier op de eerste plaats.




Maar er is nog meer onheil op komst voor de mutanten op de school van professor Charles Xavier. De farmaceutische grote speler Worthington Labs heeft naar eigen zeggen een antivirus ontwikkeld waardoor de X-genen die zorgen voor de mutatie, definitief ongedaan worden gemaakt. In een streng bewaakt laboratorium op Alcatraz experimenteert men met Jimmy (Cameron Bright), een mutant die als eigenschap heeft dat alle mutante gaven in zijn buurt ongedaan worden gemaakt. Een definitieve anti-mutatiebehandeling vergt een antivirus gemaakt van zijn DNA. De regering in eerste instantie belooft deze "genezing" enkel aan te bieden aan de mutanten die zulks zelf willen. Onder meer Rogue (Anna Paquin), die nog altijd geen normale fysieke relatie kan aangaan met iemand omwille van haar gave, zou maar wat graag de behandeling volgen al was het maar omdat ze lijdzaam moet toezien hoe haar (ex-)vriendje Iceman (Shawn Ashmore) meer en meer toenadering zoekt tot Kitty Pryde (Ellen Page). Een eerste test met het antivirus loopt echter fataal af: uitgerekend de zoon van inspirator Warren Worthington (Michael Murphy), Warren Worthington III "Angel" (Ben Foster) blijkt een mutant te zijn met engelenvleugels, en na een leven van psychische tormentatie omwille van zijn "anders zijn" krijgt hij op de operatietafel toch zijn twijfels.




Xavier gaat de ultieme confrontatie aan met Jean Grey, proberend om haar terug naar de stabiele zijde van haar persoonlijkheid te kletsen, maar dat loopt jammerlijk af, en Magneto kan haar inlijven bij zijn Brotherhood of Mutants. Daarmee is hij intussen bezig om, samen met zijn getrouwen, waaronder Pyro (Aaron Stanford), een leger op poten te zetten dat de oorzaak van het "geneesmiddel", de jonge Leech (Cameron Bright), definitief moet neutraliseren. Magneto krijgt onbedoeld een demonstratie van de kracht van het middel wanneer tijdens een spectaculaire reddingsactie Mystique (Rebecca Romijn-Stamos) door een pijltje uit een anti-mutantenwapen wordt geraakt, en ze plots haar krachten kwijt is. Hierdoor valt ze uit de gratie van Magneto, die net weer enkele prachtige aanwinsten voor zijn leger heeft verworven, zoals Jamie Madrox "Multiple Man" (Eric Dane) en de onstuitbare gevaarlijke crimineel Cain Marko "Juggernaut" (Vinnie Jones), een kolos die ééns hij op gang is gekomen, zoveel momentum ontwikkelt dat hij niet meer te stoppen valt. En Magneto krijgt gelijk, want er is een versie van het antivirus als wapen zoals hij had voorspeld. Wanneer hij het bestaan van de anti-X-gen wapens onthult aan zijn volgelingen, besluit hij dat de tijd rijp is voor een drieste aanval op het Alcatraz-complex.




De rangen van de X-men zijn intussen flink uitgedund: na Wolverine - die nog niet helemaal ervan overtuigd is dat Jean geestelijk verloren is, Storm, die de leiding over Xavier's school heeft overgenomen, en studenten Kitty Pryde, Iceman, Colossus (Daniel Cudmore), en samen met de minister voor mutantenzaken, doctor Hank McCoy/Beast (Kelsey Grammer) waagt het zestal een ultieme poging om Leech te redden en het leger van Magneto te stoppen.

Regisseur Brett Ratner (Red Dragon, Rush Hour) nam ter elfder ure de regisseursstoel over van Bryan Singer, die voor héél véél geld was weggekocht door concurrent Warner, die Singer per sé in de regisseursstoel voor Superman Returns wilde zien. We kunnen ons echter niet ontdoen dat één en ander ook een georchestreerde poging was om de redelijk succesvolle franchise van Fox te kelderen. Nu, dat is niet gelukt. De film scoort een beetje minder op karakteruitwerking, wat vooral bij de nieuwkomers zoals Angel en Beast wat stoort, maar alle acteurs geven het beste van zichzelf, vooral de anciens, waardoor de film naadloos aansluit bij de vorige twee delen. Zij het met één kapitaal verschil: het is een laatste film uit de reeks (voorlopig toch), en laten we het erop houden dat zeker met een plot die draait om een serum dat van mutanten weer gewone mensen maakt, niet iedereen er ongeschonden uit gaat komen. Zo worden in totaal zes redelijk belangrijke hoofdrolspelers aan de kantlijn geschoven: drie verliezen al dan niet vrijwillig hun krachten, en drie andere verwisselen het tijdelijke met het eeuwige, alhoewel zelfs zoiets niet definitief is in een superheldenfranchise, en worden enkele van de nieuwe, best interessante karakters, zoals Shadowcat, Colossus en het zooitje ongeregeld dat de rangen van Magneto heeft vervoegd, namen die bij de doorwinterde X-Men-fan wel een belletje zullen doen rinkelen, zoals Phat, Callisto, Flea en Arclight, maar niet echt scherp uitgewerkt zijn.




Waar in de vorige delen de body count redelijk beperkt bleef omdat - uiteraard, wie anders? - de verzamelde X-mannen en vrouwen op het einde hun superheldenrol waarmaken en de mensheid redden, vloeit er in dit derde deel rijkelijk bloed, en vliegen er afgehakte ledematen rond; niet alle mutanten hebben regeneratiegaven. Wel een constante in de drie films is dat er eigenlijk geen ondermaatse acteerprestaties worden geleverd; zelfs de - gelukkig redelijk beperkte - rol van dommekracht Vinnie Jones als Juggernaut kan in het geheel worden geplaatst, net omdat hij niet te veel schermtijd krijgt - als Jones in totaal tien regels tekst heeft zal het veel zijn, maar hij mag wel redelijk wat muren in frut lopen. Na Red Dragon en Prison Break kan regisseur Brett Ratner alleszins zijn bizarre voorliefde voor de meest wereldvreemde tatoeages nog eens botvieren op de soldaten van Magneto's bij elkaar geharkte leger; Ian McKellen, die in de film een zeer goeie reden noemt om zich niet (meer) te laten tatoeëren, herneemt met brio zijn rol als karakteristieke maar evenzeer begrijpelijke en genuanceerde schurk, die het eindprodukt is van wat de maatschappij uiteindelijk heeft gemaakt. Ondanks zijn concentratiekampervaringen straalt zijn personage misprijzen uit voor de Untermenschen die niet met de gave van het X-gen gezegend zijn, wat zijn karakter des te tragischer maakt. Ook was er tijdens de productie even opschudding omdat Halle Berry door haar gestegen marktwaarde haar aandeel in de film drastisch wou uitgebreid zien, maar gelukkig voor ons is de ensemble-cast nog altijd in evenwicht gebleven, alhoewel het merendeel van de geestige oneliners toch nog altijd op het lijf van Wolverine geschreven worden. De enige toegeving die uiteindelijk aan de casting werd gedaan is het redelijk vroegtijdig in de film verscheiden van één welbepaalde acteur die samen met regisseur Bryan Singer naar de Superman-franchise is verkast.

Brett Ratner levert in elk geval die film af die de fans willen: het reeds in het tweede deel klaargestoomde duel tussen Pyro en Iceman vindt eindelijk zijn beslag - alhoewel het best nog wat langer had mogen duren - fans van de comics zullen hun hart ophalen wanneer ze zien hoe elementen als de Danger Room, de Sentinels en personages als Beast, Shadowcat en Colossus eindelijk op de voorgrond treden; zelfs al is elk van die elementen afzonderlijk redelijk onbeduidend, het is eens te meer de combinatie van al die kleine dingen die van de X-Men-films nog altijd met overschot tot onze favoriete superheldensaga maakt. Even lijkt het er op dat de verhaallijn rond Jean Grey nergens naartoe gaat, wanneer haar (her)optreden blijkbaar alleen tot doel heeft om als een uitgelebberde zombie zowel letterlijk als figuurlijk naast Magneto te staan, in die mate dat je je afvraagt waarom ze na deel 2 feitelijk was gerecupereerd in de cast. Wanneer in de spetterende finale haar duivels dan eindelijk ontbonden worden, wordt haar tegenwoordigheid echter méér dan vergoelijkt, en krijgt het geheel er zelfs een zeer morbide trekje door.




Is er dan helemaal niets slechts te melden over X-Men 3: The Last Stand? Een dingetje toch: de film zal als absolute nonsens overkomen bij mensen die de eerste twee delen niet hebben gezien. Het is zeker niet dé film waarin de karakters gevormd worden, en het zal, gezien de Wolverine- en Magneto-spinoff die in de steigers staan, allerminst de laatste zijn. Ratner kleurt nergens buiten de lijntjes die Singer - en uiteraard de maatschappij met hem - heeft uitgetekend. Maar het actiespektakel dendert voort als een trein, en brengt de verhaallijn die in de vorige films werd opgebouwd tot enkele zeer dramatisch geladen conclusies. Wat superhelden-drama's betreft laat de X-Men-trilogie de concurrentie ver, héél ver, achter zich.

BEELD EN GELUID
De 4K-versie van X-Men 3: The Last Stand is het zwakke broertje van de drie. Waar de vorige twee films geherscand zijn vanop film is deze film digitaal geschoten in 2K, en van een Lada kan je geen Mercedes maken. Er is met name veel minder detail zichtbaar in onder meer de attributen in de school van professor Xavier, en het grain is soms wel storend. Scènes zoals die waarin Cyclops op zoek gaat naar Jean bij Alkali Lake zien er wat ruw uit, en ook de overwegend grijze en zwarte kleuren zijn niet zo geprononceerd als zou moeten. De mindere presentatie doet zich overigens niet in alle scènes voor, en met name de scène waarin Magneto Golden Gate Bridge onder handen neemt, is nog steeds impressionant, maar het had wat meer mogen zijn. De geluidstrack is ten opzichte van de Blu-ray lichtjes opgewaardeerd van DTS-HD HR naar DTS-HD MA, Naast een Dolby Digital 5.1 EX-track krijgen we een daverende DTS-HD MA 6.1-track voorgeschoteld die - toegegeven, de film leent er zich toe - de hoogtepunten op auditief vlak aan elkaar rijgt. Vanaf de eerste spektakelscène in de Danger Room tot de finale showdown tussen de X-Men en de Brotherhood of Mutants volgen de zware klappen elkaar in hoog tempo op. Net een beetje beter dan de Blu-ray die het eertijds moest stellen met een gecomprimeerde HR-track, dus een half puntje meer voor de moeite.




EXTRA'S
De extra's zijn terug te vinden op de bijhorende Blu-ray. Hierbij dient voor de derde keer gezegd te worden dat deze niét Nederlands ondertiteld is, en dat uit de goedgevulde Trilogy-boxset alleen de eerste schijf weerhouden werd, wat de score nog maar eens een flinke knauw neerwaarts geeft. We vinden twee audiocommentaartracks terug, eentje van regisseur Brett Ratner en scenaristen Zak Penn en Simon Kinsberg, de andere door producenten Lauren Shuler Donner, Ralph Winter en Avi Arad. In totaal bevat de eerste schijf ook nog eens 24 verwijderde scènes (19:33). Hieronder vallen drie alternatieve eindscènes, alsook een paar nieuwe en verlengde duels tussen de mutanten, een versie van Magneto met baard, én de slechtste one-liner van Vinnie Jones ooit. Het is wel jammer dat deze niet zoals de eerste X-Men-film via seamless branching weer in de film te zetten zijn, want de scènes zijn volledig afgewerkt. Naast twee in-movie features, namelijk een X-Men 3 Bonus View track met trivia en een X-Men 3 In-feature Photo gallery, mogen de bezitters van een D-Box zich weer in de handen wrijven dat ze tijdens de film door elkaar zullen worden geschud. De eerste disk besluit met 5 Marvel Universe trailers.

CONCLUSIE
X-Men 3: The Last Stand is zoals goede wijn behoort een beetje gerijpt na al die tijd. De continuïteit van de films is met X-Men: Days Of Future Past toch door elkaar gegooid, en de film is compleet apocrief als je deze vergelijkt met X-Men: Dark Phoenix, Bryan Singers eigen poging om de Phoenix-saga naar het grote scherm te brengen vooraleer hij wegens seksueel wangedrag aan de kant werd geschoven en vervangen werd door Simon Kinsberg. Toch is het een mooie aanvulling op de trilogie die u voorlopig hier niet schijnt te vinden, maar in het Verenigd Koninkrijk wel, alle brexits nog aan toe!