FILM
De 75ste Hongerspelen, die bekend stonden als de quarter quell­­­, waarin het Capitool een verdienstelijke poging ondernam om zich te ontdoen van de luis in haar pels, publiekslieveling Katniss Everdeen (Jennifer Lawrence), zijn in de grootste chaos geëindigd, zoals we zagen in Catching Fire. Samen met techneut Beetee (Jeffrey Wright) heeft Katniss de koepel opgeblazen waar de spelen zich onder afspeelden, en ongewild is ze daardoor het symbool geworden van het verzet tegen de manier waarop het Capitool op stalinistische manier de bevolking terroriseert. Zeven van de twaalf Districten zijn in opstand gekomen, en het Capitool slaat hard terug: van Katniss' District 12 blijft alleen nog een hoop rokende as over, alsook een kleine duizend overlevenden. Katniss werd door een mol bij het Capitool, spelbedenker Plutarch Heavensbee (Philip Seymour Hoffman in zijn allerlaatste rol) naar het geheime District 13 gevoerd. Daar probeert de democratisch verkozen presidente Alma Coin (Julianne Moore) het verzet tegen de leiders van Panem te coördineren. De komst van Katniss is voor District 13 als een godsgeschenk: samen met een handjevol getrouwen dat de slachting van District 12 heeft overleefd probeert presidente Coin Katniss ervan te overtuigen om zichzelf in de clandestiene media te openbaren als de mockingjay, die het symbool van het verzet tegen het systeem is geworden. Katniss staat aanvankelijk weigerachtig tegenover het project en de propagandafilpjes die Beetee de wereld in stuurt zijn op zijn zachtst gezegd knullig te noemen.




Presidente Coin besluit het daarom over een andere boeg te gooien: ze geeft Katniss de toestemming om op het terrein mee te gaan vechten tegen de troepen van het Capitool, en stuurt een vrouwelijke regisseur, Cressida (Natalie Dormer) mee om Katniss' reacties op de gruwel die het Capitool heeft aangericht, in beeld te brengen. Voor zover dat nog niet gebeurd was slaat nu de vlam pas écht in de pan en ondanks het feit dat de fascistische stoottroepen van president Snow (Donald Sutherland) die voortdurend de werklast van de arbeidende klasse vermeerdert, de voedselpaketten vermindert en zonder waarschuwing laat schieten om te doden, nemen de rellen hand over hand toe, met als hoogtepunt een geslaagde aanslag op een waterkrachtcentrale die het Capitool in het donker zet. De propagandamachine van president Snow vecht echter met dezelfde verbetenheid terug, want ze hebben het ultieme wapen tegen Katniss nog in handen: Peeta Mellark (Josh Hutcherson) is na de quarter quell achtergebleven en wordt in de debiele talkshow van Caesar Flickerman (Stanley Tucci) opgevoerd om de rellen tegen het Capitool te veroordelen én de bevolking te doen geloven dat Katniss een speelpop van de rebellen is - terwijl het overduidelijk juist Peeta is die duidelijk door Snow gemanipuleerd wordt. In de videoboodschappen wordt Peeta alsmaar magerder en al snel gooit Katniss de voorwaarde op tafel dat haar verdere hulp aan District 13 zal afhangen van de pogingen die presidente Coin onderneemt om Peeta en de andere overlevenden van de quarter quell te redden. Coin zet een reddingsexpeditie op, waarbij een kleine elite-eenheid van zes soldaten zal proberen om gebruik te maken van de blackout om Peeta uit het Tribunencentrum in het Capitool te bevrijden. Zelfs voor iemand die slechts één keer per jaar een cinema langs de binnenkant ziet is het echter overduidelijk dat de reddingsbrigade in een kanjer van een hinderlaag loopt...




Mijn voornaamste kritiek op Catching Fire was dat de film compleet dezelfde opbouw heeft als de oorspronkelijke Hunger Games. Om de kassa wat harder te laten rinkelen én omdat hetzelfde trucje gelukt schijnt te zijn bij Harry Potter en Breaking Bad werd ook het derde deel van de trilogie van Suzanne Collins, Mockingjay, in twee delen verdeeld. Deel 1 bevat daardoor goede en minder goede aspecten. Ongetwijfeld is het een verademing dat het verhaal compleet anders is dan bij de vorige twee delen en we nu eindelijk te zien krijgen wat de impact van de fel bekritiseerde Hongerspelen op de wereld is. President Snow verdedigt zijn beleid door te stellen dat het alternatief - een gewapende opstand tegen zijn gezag - mogelijk datgene zal bewerkstelligen wat 75 jaar daarvoor net niet gelukt is, namelijk het uitroeien van de mensheid. De compleet mislukte quarter quell heeft intussen wel de zwakte van het systeem aangetoond, en presidente Coin heeft gelijk dat dít het uitgelezen moment is om de frontale aanval tegen het Capitool in te zetten.




En daarmee komen we dadelijk bij het zwakste punt: de apotheose waar iedereen op zit te wachten, waarbij alle uitstaande rekeningen zullen vereffend worden, wordt handig doorgeschoven naar deel 3.2, een beslissing die duidelijk niét ingegeven is door artistieke besognes maar een platte commerciële truc is om de kaartjesverkoop te verdubbelen. Hier en daar zondigen de makers ook tegen hun eigen logica: alhoewel uit een interview met Peeta blijkt dat de chaotische quarter quell hoogstens een paar weken geleden is, ligt District 12 al bezaaid met menselijke overblijfselen waarvan alleen nog maar de beenderen overblijven - zelfs bij The Walking Dead rotten de lijken véél trager. Mockingjay bevat echter ook enkele zeer sterke punten: zo doet de manier waarop het regime afrekent met haar tegenstanders door middel van standrechtelijke executies gruwelijk veel denken aan de helaas maar al te realistische beelden die we tegenwoordig dagelijks te verwerken krijgen waarin godsdienstfanatici hun gijzelaars om zeep helpen. Alhoewel de setting hier en daar een beetje mank loopt - het is bijvoorbeeld verbazend hoe in een wereld waarin de mensheid ei zo na is uitgeroeid de technologie nog zo functioneel is - kan Mockingjay dienen als een duistere fabel over hoe conflicten worden beslecht door middel van een bizarre mengeling van een propaganda-oorlog, gecombineerd met guerillatechnieken. Suzanne Collins' boodschap over de ont-vermenselijking die oorlog met zich meebrengt blijft grotendeels overeind.




Wat de kassa eens zo hard doet rinkelen is dat er geen maat staat op het feit dat alles wat Jennifer Lawrence aanraakt, in goud verandert, of het nu kaskrakers zoals X-Men of eerder artistieke films als Winter's Bone gaat, haar palmares oogt indrukwekkend. Dat ze als 24-jarige door haar jeugdige uitstraling overtuigend een tiener kan spelen is mooi meegenomen in een franchise die toch vooral mikt op een publiek van adolescenten: jongens zijn hopeloos verliefd op haar en meisjes willen zo goed mogelijk op haar lijken. Diezelfde jeugdige insteek houdt regisseur Francis Lawrence (geen familie) toch hier en daar tegen om iets resoluter de volwassen kaart te trekken en bijvoorbeeld de gruwelen die het Capitool aanricht explicieter in beeld te brengen. Jennifer Lawrence is met acteurs als Woody Harrelson, kersvers Oscarwinnares Julianne Moore en wijlen Philip Seymour Hoffman in goed gezelschap, maar het gros van deze gerenommeerde cast speelt vrijwel op automatische piloot, zij het dat Woody Harrelson als rehabiliterende alcoholist af en toe snedig uit de hoek komt. Wat daarentegen mode-ramp Elizabeth Banks überhaupt in deze franchise komt doen (de tegenstanders doodslaan met een debardeurke van Dolce en Gabbana?) is me na drie films nog steeds niet duidelijk. Wie echter wél erg overtuigt is de hoe langer hoe meer knettergek wordende Donald Sutherland die ook nu weer veel te weinig schermtijd krijgt. Het inruilen van de actie voor een meer filosofische aanpak werkt in Mockingjay tot op zekere hoogte, maar je kan je onmogelijk van de indruk ontdoen dat je nog maar aan het tussengerecht bent aanbeland en dat het klapstuk nog dient te komen.

BEELD EN GELUID
In tegenstelling tot de vorige twee films werd Mockingjay part 1 digitaal geschoten en niet op film. Het geheel ziet er een stuk gelikter uit, ook al omdat de film zich niét zoals de twee andere grotendeels in de natuur afspelen, maar in de onderaardse bunkers van het verzet, waarbij de details aan de betonnen en metalen structuren goed tot leven komen. Er wordt nogal wat gespeeld met kleurfilters, onder meer in de scènes waarin Katniss op de medische boeg ligt, en de kleuren worden voor de rest bewust koel en afstandelijk gehouden. Er wordt op deze release ook niet meer gespeeld met diverse aspect ratio's, en de film is in zijn geheel in 2.40:1 te zien. We krijgen een Dolby TrueHD Atmos 7.1.4-track die je onderdompelt in de wereld van Panem en daarbij de grote middelen inzet wanneer er gevechtsvliegtuigen overvliegen en daarbij bommen werpen, en ook subtiel echoën wanneer er nog maar eens een setje verzetsstrijders het nekschot krijgen. De dialogen zijn helder en levend, en de muziek klinkt nergens overmatig luid.




EXTRA'S
De bonussectie is slechts een gedeelte van de allesomvattende Belga Home Video-release, die voor het bonusmateriaal toch nog altijd de version of choice blijft. Op een sneak peek van Insurgent (4:11) na is het bonusmateraal zowel op de UHD als op de Blu-ray present. De bonussectie opent alvast met een audiocommentaartrack ingesproken door regisseur Francis Lawrence en producente Nina Jacobson, wellicht een mooie aanvulling voor de meest rigoureuze fans van het werk van Suzanne Collins. Dan volgt de omstandige documentaire The Mockingjay Lives: The Making of The Hunger Games: Mockingjay - Part 1 (2:14:19) die aansluit bij twee analoge documentaires op de vorige twee films. De gebruikelijke promotionele praat met veel oohs en aahs wordt tot een minimum herleid en de documentaire bevat ook voldoende substantie om een interessante analyse te kunnen maken van de film. Naast de inhoudelijke aspecten komen erg veel formele aspecten aan bod zoals de visuele esthetiek en de kostuums - in de film zelf lijkt het wel dat Panem ten prooi is gevallen aan een consortium van kwaadaardige mode-ontwerpers. Vooral regisseur Francis Lawrence laat zich in deze documentaire van zijn meest gedreven kant zien; grote afwezige is de blijkbaar redelijk cameraschuwe Suzanne Collins, die het waarschijnlijk veel te druk heeft met zich te wentelen in haar zwembad vol dollarbiljetten. Het zal daarnaast niemand ontgaan zijn dat Philip Seymour Hoffman tijdens de opnames van de film uit het leven is gestapt. Straight from the Heart: A Tribute to Philip Seymour Hoffman (11:03) biedt ons een hommage aan deze briljante maar emotioneel ietwat onstabiele acteur. Een jaar of twee geleden wist niemand wie of wat Lorde was en nu heeft ze een Grammy op zak. Het kan verkeren in het leven; in Songs of Rebellion: Lorde on Curating the Soundtrack (8:10) legt ze haar ei inzake haar medewerking aan de soundtrack van deze prent. Eén van de zaken waar ik me in de film aan ergerde was hoe het mogelijk was dat de rebellen voorzien blijven van bevoorrading; in de 9 verwijderde scènes (11:18) wordt deze vraag alsook vele andere beantwoord. De scènes zijn gesneuveld om het tempo van de film aan te scherpen, maar ik vraag me af of dit nodig was gezien de gemiddelde Hunger Games-fan nu toch al gewoon is dat zijn film meer dan 140 minuten duurt. Als bonus krijgen we nog de videoclip (4:03) van het monumentale nummer Yellow Flicker Beat.

CONCLUSIE
Mockingjay verschaft het verhaal van The Hunger Games een compleet nieuwe dimensie: de makers breken weg uit hun eigen comfort zone om een verhaal te vertellen dat psychologisch een stuk complexer is. De UHD is niet te vinden op de binnenlandse markt, dus importeren is de boodschap.