De oorlogszuchtige koning Agamemnon (Brian Cox) is bezig met de vele kleine Griekse koninkrijken één voor één aan zijn gezag te onderwerpen. Alleen de oninneembaar geachte vesting van Troje blijft een doorn in zijn oog. Hij krijgt eindelijk een aanleiding om Troje de oorlog te verklaren wanneer Paris (Orlando Bloom), de jongste prins van Troje, op bezoek bij Agamemnons broer Menelaos (Brendan Gleeson), diens bloedmooie vrouw Helena (Diane Kruger) schaakt. Alhoewel de koning van Troje, Priamus (Peter O'Toole) wéét wat voor onheil hij hiermee aanricht, ontvangt hij Paris en zijn broer Hector (Eric Bana) met de nodige égards en gunt hij zijn jongste zijn recentste verovering. Agamemnon willigt het verzoek van Menelaos om wraak in, en mobiliseert een gigantisch leger van Griekse koninkrijken die allemaal onder zijn bevel vechten. Om de strijd te kunnen beslechten, hebben ze echter de hulp nodig van de legendarische krijger Achilles (Brad Pitt), die aan niemand horig is en alleen maar vecht om eeuwige roem te verwerven. Hij laat zich overhalen om mee te vechten met het argument dat, als de grootste oorlog aller tijden gaat worden uitgevochten, hij alleszins van de partij moet zijn. Hij doet wel alle moeite van de wereld om zijn geliefde neef Patroclos (Garrett Hedlund) zo ver mogelijk van het strijdtoneel te houden.

Bij de landing op de Trojaanse stranden vernielen de soldaten van Achilles een heiligdom van Apollo, doden de priesters, en schaken priesteres Briseis (Rose Byrne), nicht van Hector en Paris. De Trojanen zien dit als een rechtstreekse belediging aan de god Apollo, en menen de goden aan hun kant te hebben. Om onnodig bloedvergieten te vermijden stelt Paris voor te duelleren met Menelaos om de hand van Helena. In het gevecht krijgt Paris een roemloos pak slaag, en zonder de interventie van zijn broer Hector, die Menelaos doodt, zou hij het duel niet overleefd hebben. Maar dan komt de ware aard van Agamemnon boven, en hij begint met de belegering van Troje. Achilles heeft zich uit de strijd teruggetrokken omdat Briseis hem door Agamemnon is afgenomen en als verzetje aan zijn soldaten is gegeven. Achilles, die een donkere profetie onderhoudt over zijn eigen lot bij afloop van dit drama, houdt zich afzijdig, maar de opeenvolgende gebeurtenissen dwingen hem tot actie. De Trojanen houden echter goed stand, en het is pas nadat de schrandere koning Odysseus (Sean Bean) van Ithaka het plan opvat om soldaten naar binnen te smokkelen in een houten paard, dat de strijd zich in het voordeel van de Grieken keert.

Heb ik nu de plot weggegeven? Ik denk het niet; de Ilias van Homerus zowat is het oudste fictiewerk uit de literatuur, en iedereen kent intussen de legende van Troje wel. Dat er een Trojaanse oorlog is geweest, staat buiten kijf, maar moderne historici zijn van oordeel dat de aanval van de Grieken op Troje een rechtstreeks gevolg was van de blokkering van de Bosporus-zeeëngte door laatstgenoemde, en de Grieken het beu waren om de exuberant hoge tol te moeten betalen voor toegang tot de Zwarte Zee. Al de rest is een romantisering van het verhaal; de thematiek en de verhaallijnen zijn echter in zowat 90 procent van de Westerse literatuur klakkeloos gekopieerd. Als het verhaal van Troy wat te veel op een standaard Hollywood-film lijkt, moet je echter goed voor ogen houden wie er van wie heeft gespiekt.

Troy werd door menig criticus neergesabeld als de zoveelste turkey die uit de Hollywood-studio's kwam gerold. Ik ben persoonlijk compleet een andere mening toegedaan, en wil in deze bespreking graag verantwoorden waarom. Troy hoort volgens mij in het rijtje massaspektakelfilms als Lawrence Of Arabia, Spartacus en Gladiator thuis. Een boude bewering, misschien, maar laat me dit even motiveren. Bij verfilming van een boek als de Ilias moet je als regisseur compromissen sluiten. Eén van de belangrijkste verschillen met het boek is de afwezigheid van de goden van de Olympus. Zoals het het fatalistische (bij)geloof van die tijd betaamt, was elke gebeurtenis een gevolg van het rechtstreeks ingrijpen van de goden: een pijl die mist, een ongelukkige val... laten we het er maar op houden dat het boek tevens een aansporing tot devotie voor het volk was, want als je de goden tegen hebt, dan is je lot bezegeld!

Het begint al bij de aanleiding van de oorlog: drie godinnen van de Olympus, Athena, Hera en Afrodite vragen daar aan sterveling Paris een unbiased opinion wie van hen drie de mooiste is. Als tegenprestatie beloven ze respectievelijk wijsheid, macht en de mogelijkheid om elke vrouw die hij wil te krijgen. Paris, die als prins van Troje al genoeg macht bezit en een ongelofelijke eigendunk hebbende zichzelf als zeer wijs catalogeert, kiest uiteraard voor de laatste van de drie. Hierdoor plant hij het zaad van de breuklijn tussen de facties goden; Afrodite kiest voor de Trojanen, Athena en Hera voor de Grieken. Wanneer hij uiteindelijk zijn blik laat vallen op koningin Helena van Sparta, herinnert hij Afrodite aan haar belofte, en daardoor kan hij Helena verleiden. Achilles van zijn kant is een halfgod, zoon van de zeegodin Tethys, in de film gestalte gegeven door Julie Christie, maar naar Achilles' goddelijke afstamming wordt slechts vaag verwezen. De legende wil dat Julie Christie haar zoon onkwetsbaarheid heeft geschonken door hem onder te dompelen in het water van de Styx, maar doordat ze hem aan zijn enkels vasthield, zijn zijn achillespezen zijn enige kwetsbare plek.

Dit soort pap plakt natuurlijk niet meer anno 2004, dus heeft Wolfgang Petersen alle goddelijke interventies wijselijk overboord gegooid. Achilles is dus halfgod-af, maar is nog altijd een geduchte krijger waar zelfs de grootste reus voor in zijn broek doet. Ook is de oorlog die zeven jaar duurde hier teruggebracht tot een paar weken; mogelijk was het heilige getal zeven voor Homerus een kaballistische metafoor voor "oneindig lang". Bij Wolfgang Petersen is het heilige getal blijkbaar 156 minuten. Om een beetje aan de Hollywood-conventies toe te geven heeft hij echter nog één belangrijke verhaalwending compleet de andere kant uit gestuurd: in de oorspronkelijke literatuur is Patroclos helemaal niet de neef van Achilles, maar zijn homo-vriendje, en is het het feit dat hij door de hand van Hector sneuvelt dat Achilles' hardnekkigheid in de strijd doet aanwakkeren. Homoseksualiteit was in Griekenland overigens meer aanvaard dan in de maatschappij nu, en zeker in Hollywood, dus is deze knieval van Petersen niet helemaal goed te praten. Dames, zou U overigens geloven dat Brad Pitt een homo zou zijn? Nee toch?

Positief in de balans weegt dat weer de grote hoeveelheid details die wél rechtstreeks uit het oorspronkelijk werk van Homerus worden overgenomen: de wraak van Achilles op Hector, het feit dat Achilles sneuvelt door een pijl in zijn achillespees, en zelfs de list met het houten paard wordt geloofwaardig gebracht - bij het lezen van het boek sta je versteld hoe ongelofelijk dom de Trojanen zijn dat ze zich aan zo'n voor de hand liggende valstrik laten vangen. Door in het Trojaanse kamp een sfeer van overmoed te kweken, waarin ze denken dat de goden hen favoriseren, is het voornaamste gat in het verhaal gedicht. Het boek maakt overigens nog melding van de hogepriester Laocoön, die als enige de list van de Grieken doorheeft ("Timeo Danaos Et Dona Ferentes", ik vrees de Grieken, vooral als ze geschenken aandragen) maar die door een (alweer door de goden gestuurde, of wat dacht U?) zeemonster wordt opgevreten. Ook hier zal de graad van goddelijke interventie weer wat te hoog hebben gelegen, en is deze nochtans memorabele scène uit het boek gesneuveld.

Dus, om een lang verhaal kort te maken, voor zo'n ingewikkeld en ouderwets verhaal te zijn is het scenario redelijk goed bewerkt. Petersen heeft het delicate evenwicht tussen getrouwheid aan de tekst en publieksvriendelijkheid goed getrokken. Wie zich ergert aan de lacunes in het eerste: dit is een film en geen historische literatuurstudie. Een getrouwe verfilming van de Ilias is absoluut niet te verwezenlijken - tenminste, zo lang Peter Jackson het niet probeert, want die heeft ervaring met het verfilmen van onverfilmbare boeken. Het resultaat van Petersen mag best gezien worden: goede vechtscènes, een vlotte verhaaldynamiek, en, tot spijt van wie't benijdt, puik acteerwerk, zowel van de acteurs waar je het niet zo direct van zou verwachten, zoals Eric Bana, als van gevestigde waarden zoals Brian Cox, Peter O'Toole en Sean Bean, om de voornaamste positieve uitschieters te noemen. De enige die iets minder overtuigend overkomt is Diane Kruger, maar ik denk eerlijk gezegd niet dat zij gecast is voor haar acteertalent. Misschien dat de dialogen wat oudbollig, en, excusez-le-mot, Star Wars-achtig overkomen, maar er zitten ook briljante scènes tussen, zoals de dialoog tussen Achilles (Pitt) en Priamus (O'Toole) wanneer die elkaar in het geheim ontmoeten. En oud en episch taalgebruik zal bovendien een film als deze niet echt schade kunnen berokkenen, maar eerder de sfeerschepping nog wat versterken.

Kortom, beste leden van de jury, I rest my case. Troy is volgens mij helemaal niet de opgeblazen kalkoen die sommigen er graag van maken, en per slot van rekening is dit mijn bespreking en mag ik het cijfer geven dat ik wil. Neh!

BEELD EN GELUID 
Warner heeft nogal een goede reputatie om goede transfers af te leveren die het origineel in waarde laten, en deze Troy is daar geen uitzondering op. Wat bij het beeld onmiddellijk opvalt is het speciale kleurgebruik. De scènes hebben een lichtgeel-bruine tint die intentioneel werd gebruikt om het geheel wat warmer en sfeervoller over te laten komen. Met 2.40:1 is het originele formaat behouden; ik zou zelfs zeggen "uiteraard", want massale spekatelscènes in pan en scan zou een doodzonde van formaat zijn. De lengte van de film en het niet volledig benutten van de beschikbare schijfruimte zorgt echter af en toe wel voor Moiré-artefacts, die bijvoorbeeld goed merkbaar zijn wanneer de camera pant over de voor de poorten van Troje opgestelde troepen. Eén en ander kan natuurlijk ook het gevolg zijn van de gebruikte CGI-technieken. Echte fouten in het beeld, zoals grain of printbeschadigingen, zijn er niet te bemerken, en het contrast is méér dan behoorlijk. De nachtelijke scènes, zoals het "ontschepen" (of moet ik "ontpaarden" zeggen?) van de Griekse invallers, tonen een overvloed aan detail. De Dolby Digital 5.1-geluidstrack doet de film alle eer aan, dit ondanks het feit dat slechts voor een gegevensdebiet van 384 Kbps is gekozen in plaats van het maximaal mogelijke 448 Kbps. Vooral de subwoofer wordt zeer actief aangesproken in het oorlogstromgeroffel en bij de massale slachtscènes. Ook de split-surround wordt zeer functioneel gebruikt, onder meer in het voorbijzoeven van Achilles' nooit missende speer (nee, dit is niet bedoeld als sexuele innuendo) en het talrijke assortiment aan pijlenregens en voorbijdravende paarden. Enfin, het mocht blijkbaar een beetje geld kosten; ondanks de pertinente weigering van Warner om, in tegenstelling tot de cinema-release, DTS te gebruiken, is dit zeker een audiospoor dat tot de verbeelding spreekt. Er is ook heel wat te doen geweest over de soundtrack van deze film. Oorspronkelijk zou deze geschreven worden door Gabriel Yared, maar werd ter elfder ure afgekeurd, en op het laatste ogenblik werd James Horner opgetrommeld, die welgeteld veertien dagen kreeg om een soundtrack te componeren én op te nemen. Ook hier denk ik dat ik van mening verschil met de meerderheid wanneer ik zeg dat dit allerminst een slechte score is, en deze een paar erg sterke momenten heeft, zoals bij het duel tussen Hector en Achilles. Ik kan me echter wel aansluiten bij de opinie dat Horner op die veertien dagen wel érg wanhopig moet op zoek geweest zijn naar inspiratie en in een moment van creatieve lusteloosheid de soundtrack van Gladiator van zijn collega Hans Zimmer in de cd-speler moet gestoken hebben.

EXTRA'S

Ik had eerlijk gezegd op een disc als deze een hoop interessant bonusmateriaal over de geschiedenis van Troje verwacht, en ik blijf op dat gebied toch met een gevoel van een lege maag zitten. De 2-discversie bevat alleszins minder bonusmateriaal dan door de meerprijs gerechtvaardigd wordt - tenzij U natuurlijk orgastische genoegens beleeft aan discs met een slipcase rond. Drie korte featurettes, dat is ongeveer waar U mee zoet moet gehouden worden. De eerste, "In The Thick Of The Battle" (17 min.) is een redelijk goede maar korte achtergrondreportage over de in de film gebruikte wapens en wapenuitrustingen, en de voorbereidingen van de acteurs op de vechtscènes. "From Ruins To Reality" (14 min.) gaat over de bouw van de massief grote decors en over de lokaties waar de film geschoten is. "Troy: An Effects Odyssey" (11 min.) behandelt de speciale effecten, en voor een film die zo rijkelijk uit de digitale trukendoos put, is deze documentaire maar aan de summiere kant. De interactieve featurette "Gallery Of The Gods" toont ons het hoge MacDonalds "collect them all"-gehalte van de Griekse godenwereld: de twaalf goden van de Olympus en hun rol in de Trojaanse legende worden belicht aan de hand van even zoveel standbeelden. Wie in de lessen geschiedenis goed heeft opgelet, gaat hier niets nieuws vernemen, en alhoewel het een leuke feature is, heeft dit hier een hoog filler material-gehalte, vermits de rol van de goden in de Trojaanse oorlog volledig in het script gesneuveld is. De twee minuten durende trailer is de enige niet-ondertitelde feature, en om het geheel af te ronden krijgen we nog een easter egg toe.

CONCLUSIE
Ik vind Troy nog altijd zeer de moeite én een waardige bewerking. Op technisch vlak scoort deze disc zeer goed, maar niet perfect, en zeker de door de band genomen summiere hoeveelheid extra's rechtvaardigen het feit dat een top-dvd-label voor deze disc niet is weggelegd.