FILM
Van Gegen Die Wand is een nieuwe release op de markt. Die wijkt in nogal wat opzichten af van de eerste uitgave. Reden genoeg om de dvd nog eens in de speler te leggen en deze unieke en zeer krachtige, bij wijlen schokkende film, opnieuw te bekijken.

Cahit werkt als glazenophaler in De Fabrik, een muziekcentrum in Hamburg. Hij is Turk, veertig, kettingroker, drinker en snuiver, rouwt om zijn gestorven vrouw en leeft bij de dag. Zijn flat is ranzig en vuil, zijn leven een puinhoop. Na een meningsverschil in een bar met een gevecht tot gevolg en een harde confrontatie met de straatstenen, rijdt hij z’n auto frontaal te pletter tegen een muur. In het ziekenhuis komt hij de Turkse Sibel tegen die hem zonder blikken of blozen vraagt of hij met haar wil trouwen. Cahit wijst haar verzoek af, maar Sibel geeft niet af. Zij is vrijgevochten en wil aan het toezicht van haar vader en broer ontsnappen om een eigen leven te leiden. Een huwelijk is daarvoor het geschikte middel.



Een zoveelste zelfmoordpoging van Sibel doet Cahit zwichten en de naar vrijheid hunkerende vrouw trekt in bij de rouwende man. De relatie is stroef en vijandig, de contacten brutaal en afstandelijk, hun levensstijl roekeloos en onbezonnen. Sibel leeft haar eigen leven van one night stands en Cahit zuipt en spuit zich te pletter, met af en toe slechte seks met een kapster. "Punk ist nicht Tod" schreeuwt hij tegen een poster van Siouxsie and The Banshees en levert daarmee het bewijs dat zijn wereld is blijven stilstaan de dag dat hij weduwnaar werd. Maar Sibel vindt haar huisgenoot wél leuk ondanks zijn kwalijke mentaliteit en zijn sjofel uitzicht en begint in zijn omgeving orde te brengen: ze ruimt de kamers op, maakt regelmatig eten, knipt z’n haren en brengt Cahit beetje bij beetje in een situatie waarin hij haar niet langer ziet als een opdringerig Turks kutwijf, maar een aantrekkelijke jonge vrouw. Hij wordt verliefd op haar en evolueert op korte tijd van ongeïnteresseerdheid naar jaloezie op de mannen die in haar buurt komen. Wanneer hij daarop wordt aangesproken in een café, slaan bij Cahit de stoppen door en krijgt het noodlot vrij spel.

De Gouden Beer van het Filmfestival van Berlijn 2004 is in Duitsland en de rest van Europa een succes geworden zowel bij het publiek als bij de pers. In de commentaren kwam vooral het zogenaamde multiculti-aspect aan bod en de moeilijkheden van immigranten van de tweede generatie om hun plaats te vinden in de westerse samenleving, waardoor men de indruk krijgt dat het hier om een politiek correcte en wellicht niet zó interessante film zou gaan. Maar die vrees is ongegrond: Gegen Die Wand is vooral een drama/komedie over aantrekking, afstotingen verdringing, een onwaarschijnlijk hard en zacht spektakel van beeld en geluid, een liefdesverhaal tegen een multiculturele achtergrond. Fatih Akin, die zegt dat het verhaal op eigen ervaringen berust, houdt het publiek net geen twee uur vastgekluisterd met een orkaan van emoties, vitaliteit, rauwe realiteit gekoppeld aan melodrama, zelfmedelijden, agressie, geweld, egocentrisme, zelfdestructie en mateloze frustratie. Keiharde popmuziek wisselt af met klassieke Turkse muziek en beide geven de film een moderne en tegelijk typisch oosterse toets, maar de vaak expliciete seks, de gebroken glazen, het drugsgebruik en de ruwe taal laten er geen twijfel over bestaan: dit is Hamburg en dit is de cynische zelfkant van het leven in de marge.



Gegen die Wand is een indringend portret van twee jonge getormenteerde mensen die in een haast onleefbare omgeving toch vechten om overeind te blijven, daardoor een paar essentiële signalen over het hoofd zien en uiteindelijk tegen "een psychologische muur" staan zonder weg terug. Alle pogingen om aan hun lot te ontkomen zijn vanaf dan gedoemd te mislukken omdat de situatie grondig is veranderd of omdat er sprake is van een gevoel van verantwoordelijkheid. Fatih Akin heeft het allemaal goed uitgekiend en zijn stijl is overrompelend en geeft de film een nooit geziene vaart. Op sommige momenten is waanzin troef. Toch zijn er ook fijngevoelige taferelen naast bombastische momenten. Wordt de kijker gegrepen door de uitdieping van de karakters en de perfecte milieuschets of zijn het stijl en geweld die hem overweldigen en tegen het einde met een gevoel van totale leegheid achterlaten? Het is beslist een combinatie van al deze elementen, want de karakteruitdieping blijft beperkt evenals het aantal beknopte dialogen. Birol Ünel zet evenwel een dusdanig indrukwekkende rol neer als de outcast Cahit, dat niemand ontsnapt aan de beklemmende sfeer van uitzichtloosheid en verval die hij uitstraalt. Beslist de beste acteerprestatie van het jaar. De Duits-Turkse regisseur gunt de kijker uiteindelijk geen gemoedsrust. Hij heeft z'n Gouden Beer zeker niet verdiend met het compromisloze einde van zijn film. Het getuigt van grote moed om in tijden van totale commercialisering de hoofdpersonen tot op het allerlaatste moment geloofwaardig en integer neer te zetten.



BEELD EN GELUID
Voor de transfer van Gegen Die Wand zijn geen risico’s genomen en het resultaat is dan ook op een haar na perfect. De kleuren zijn fel en helder en het beeld is haarscherp. Vuil of beschadigingen zijn er niet. De onscherpe frames zijn terug te voeren op een gewild effect. Een geluidsband met stevige rockmuziek biedt uiteraard veel mogelijkheden voor het home cinema-systeem ook al zijn niet alle muziekstukken origineel opgenomen of speciaal hermixt voor Dolby Digital 5.1. Maar het bromt geweldig in de subwoofer en de achterste boxen krijgen meer dan voldoende aandeel in het werk. De frontale botsing volgend op gierende banden en scherpe bochten treft de kijker als een mokerslag wanneer het geluid zich langs alle kanten in de huiskamer stort. In de tussenscènes met een Turks orkest aan het water in Istanbul met de grote moskee op de achtergrond, kronkelt de klank van de oude instrumenten langzaam uit de boxen en komt de vrouwenstem langzaam opstijgend en bedwelmend als wierook te voorschijn.

EXTRA’S
Voor de nieuwe release van Gegen die Wand is een grote inspanning gedaan. Zo is het meerkeuzescherm helemaal vernieuwd en in een prettiger kader gestopt.

Deze release van Homescreen bevat bijna 80 minuten extra materiaal. Er is de audiocommentaar van scenarist en regisseur Fatih Akin, jammer genoeg alleen niet ondertiteld en dus alleen voor wie voldoende Duits verstaat. Wie de taal van onze oosterburen evenwel beheerst krijgt een heel interessante begeleide wandeling door de Gouden Beer van Berlijn 2004 (de film heeft inmiddels ook de European Film Award voor Best Film gekregen en is in Nederland tot Beste Film van 2004 gebombardeerd door de vereniging van filmjournalisten). Fatih Akins gedrevenheid werkt aanstekelijk en zijn verhaal over de acteurs en de situaties in de film blijft gewoon boeien. Voor men het beseft is de halve film gepasseerd. In het interview met de regisseur gaat het er al even boeiend aan toe: Fatih is een rasverteller, een Turk die stevig in Duitse grond staat en zich probleemloos als een intellectueel tussen twee culturen kan bewegen. Zijn analyse van het multiculti-aspect van de Duitse samenleving en zijn uitleg over droomstad Istanbul zijn welgekomen toetjes. Was ist ein Osman? is een grapje van de Griekse (!) stagiaire van Akin. In de extra Outtakes krijgt de kijker 13 minuten verkeerd gelopen opnamen (zgn. bloopers) waarvan sommigen echt grappig zijn. Vervolgens is er de extra Deleted Scenes, meer dan 18 minuten beeldmateriaal dat uiteindelijk de definitieve versie van de film niet heeft gehaald. Het gaat om interessant, maar geen essentieel materiaal dat de enorme vaart van het eindproduct alleen maar op had gehouden. Hinter der Wand, de Making of Gegen Die Wand, is een 30-minutendurend portret achter de schermen van de productie van de hand van de Griekse stagiair. Die maakt er een zeer persoonlijk en bij wijlen zeer grappig verslag met niet belangrijke maar wel interessante weetjes. De Teaser is een zeer snel gemonteerde, homoristische en confronterende smaakmaker van de regisseur zelf. Aan het eind zit uiteraard de bioscooptrailer én nog twee andere trailers van recente Homescreen-releases.



CONCLUSIE
Gegen die Wand, verguisd en gelauwerd door pers en publiek, is een film die niemand onberoerd laat, misschien omdat het over allochtonen van de tweede generatie gaat in confrontatie met hun nieuwe omgeving, maar beslist omdat het over twee hoofdpersonen gaat die een zeer gevoelige thematiek van frustratie, agressiviteit, isolement, onbegrip en uiteindelijk liefde op een unieke manier gestalte geven. Fatih Akin houdt te allen tijde de regie strak in de hand, remt de vaart niet of nauwelijks en kluistert de kijker tot de laatste minuut aan het beeld. In de toegevoegde extra’s maken we voor het eerst kennis met deze Duits-Turkse regisseur die bij ons zijn debuut maakt en in Duitsland al enkele bescheiden successen op zijn neem heeft staan. Eén van de drie beste films van 2004 die ook bij een nieuwe visie overeind blijft. Een must.