FILM
Een kernraket dringt via het Turkse luchtruim de Sovjetunie binnen, en vernietigt Donetsk. De Russische afweer komt automatisch op gang, en een beperkte reeks militaire doelwitten in Amerika worden met atoomwapens van de kaart geveegd. De president (Martin Landau) krijgt een verwarde fax binnen uit Rusland waarbij de Sovjetpresident beweert dat de eerste raket door een revolutionaire fractie binnen het Rode Leger op hun eigen volk is afgevuurd, en hij niets meer kon doen om de automatische respons tegen te gaan. Hij is bereid om de Amerikanen een soortgelijke hoeveelheid militaire doelwitten in de USSR te laten treffen zondere verdere consequenties, zodat het status quo terug in evenwicht is. We volgen onder meer hoe majoor Cassidy (Powers Boothe) en kapitein Moreau (Rebecca De Mornay) in één van de B-52 bommenwerpers opstijgen, en hun crew langzaam tot besef komt dat het géén oefening is. Naast het feit dat ze te maken krijgen met insubordinatie aan boord, moeten ze zelf eerst in het reine zien te komen met het feit of ze al dan niet hun bevelen moeten opvolgen en hun bommenlading boven dichtbevolkt Russisch gebied moeten lossen. Ongehoorzaamheid in oorlogstijd betekent echter met stellige zekerheid een ticket voor het vuurpeleton. Wat de zaken echter compliceert, is dat de helikopter van de Amerikaanse president door één van de Russische atoomexplosies neer wordt gehaald, en de militairen de eerste burger in rang die bereikbaar is tot nieuwe president inzweren, in dit geval de minister van binnenlandse zaken Condor (Darren McGavin). Die is net terug van een inspectie van bosbeheer, en is hoegenaamd niet gekwalificeerd om beslissingen te nemen met een dergelijke impact. Wanneer de Russen een tweede aanvalsgolf lanceren, die - zo achteraf blijkt - een soortgelijke retalliatie tegen China inhoudt, fluisteren de haviken in de entourage van Condor, en dan meer bepaald de ijzervretende kolonel Fargo (Rip Torn) hem in om het zekere voor het onzekere te nemen, en de frontale aanval op de Russen in te zetten, goed wetende dat dit tot een soortgelijke tegenactie zal leiden. De admiraal van de Amerikaanse luchtmacht (James Earl Jones) merkt echter dat, nadat het vliegtuig van Cassidy rechtsomkeert maakt, een deel van de Russische luchtmacht hetzelfde doet, waaruit de intenties van de tegenstander zouden moeten blijken om het nucleaire opbod te stoppen. Alleen moet hij daar de vers ingezworen president nog van zien te overtuigen.

Phew, dat was een hele boterham! We krijgen niet alle dagen films voorgeschoteld die puur voor televisie en niet voor theater-release zijn bedoeld, meestal omdat het gros daarvan van een dergelijk slechte kwaliteit is dat we er liever niet eens aan beginnen. Deze HBO-productie pakt echter uit met enkele grote namen op de affiche, waardoor we toch onze nieuwsgierigheid niet konden bedwingen en deze film een draaibeurt in onze dvd-speler wilden gunnen. By Dawn's Early Light is een volbloed koude oorlog-thriller, gebaseerd op het boek Trinity's Child van auteur William Prochnau, van wie in 2000 ook Proof Of Life werd verfilmd. De materie wordt nogal sec gebracht door regisseur Jack Sholder, die héél veel van de tijd gebruikt om het Amerikaanse systeem paraplu te beschrijven, waarbij een hele reeks procedures wordt doorlopen om de nucleaire football de lucht in te schieten. Sholder bereikt daarmee toch een zeker realiteitsgehalte dat we bijvoorbeeld in soortgelijke films en reeksen als zeg maar 24 niet terugvinden, maar moet daarmee flink toegeven op gebied van actie en verhaaltempo. Waar een film als Dr. Strangelove een zwarte satire is over de excessen van de bewapeningswedloop, en films als Fail Safe, The Day After en On The Beach vooral de technische aspecten en de aftermath van een nucleaire holocaust beschrijven, handelt deze By Dawn's Early Light eerder over hoe ver de morele grens ligt waar militairen en bevelhebbers zonder moeite zouden moeten kunnen overstappen na hun intensieve training, maar waar de menselijke twijfel en het morele dilemma uiteindelijk toch weer komen bovendrijven op zo mogelijk het minst geschikte moment. Hiermee heeft Jack Sholder toch nog een nieuwe invalshoek weten te geven aan het klassieke World War III-verhaal dat we al zo vaak hebben gezien. De politieke context ervan is natuurlijk hopeloos gedateerd: de Sovjetunie is kort na het maken van deze film opgehouden te bestaan, en het nieuwe soort wereldbedreigende nucleair geweld dat vandaag een realistisch scenario zou vormen, vinden we eerder terug in een film als The Sum Of All Fears, waarvoor er, zeker wat het budget voor speciale effecten betreft, veel meer middelen werden uitgetrokken. Maar binnen de krijtlijnen van zijn eigen (beperkte) budget is deze prent meer dan redelijk te noemen, en kan zich vooral beroepen op redelijk goed acteerwerk. De eerste vijf minuten, waarin we zien dat twee van de protagonisten (De Mornay en Boothe) een geheime relatie met elkaar hebben belooft op emo-pulpgebied al niet veel goeds, maar dit zoetsappige toontje is na enkele minuten vreemd genoeg compleet verdwenen ten voordele van het erg zakelijke toontje waarop het potentiële einde van de wereld wordt afgehandeld. De karakters zijn minder oppervlakkig dan de eerste indruk nalaat, en het script is redelijk intelligent, alhoewel er ook uitschuivers van formaat inzitten, zoals een rits belachelijke namen voor de verschillende DEFCON-statussen. James Earl Jones zet daarbij een imposant personage neer, dat weliswaar af en toe uitglijdt over een paar stomme niet ter zake doende nevenplots over zijn hang naar sigaretten zónder filter. Jones greep echter net naast een Emmy-award voor zijn rol, en de enige prijs waarmee de tv-film naar huis mocht gaan was voor die van beste speciale effecten, die, nogmaals, gezien het beperkte budget, erg uitgekiend besteed zijn. Maar als er iemand uit de cast wel een prijs had verdiend voor zijn uitstekende vertolking, dan is het Martin Landau wel, die als - overigens naamloze - president van de Verenigde Staten erg goed het verscheurende dilemma toont waarmee hij geconfronteerd wordt. Ons verdict: ondanks enkele schoonheidsfoutjes is deze film een prima voorbeeld hoe je uit een minimaal budget een maximum aan film haalt.

BEELD EN GELUID
En hier gaat het beslist mis. De Dolby Surround 2.0-track schiet bij momenten zeker tekort; wanneer het vliegtuig van Cassidy wordt achtervolgd door enkele Russische MIG's, zou het het uitgelezen moment zijn om de actie op te pompen. Helaas blijft het geluidsbeeld helemaal vlak zonder noemenswaardige uitschieters, en jammer genoeg klinken de dialogen al even richtingloos. Met 1.33:1 is het oorspronkelijke beeldformaat van de prent behouden, maar het contrast staat op een uiterst laag pitje, wat erg jammer is aangezien het gros van de film zich 's nachts vòòr het krieken van het eerste daglicht afspeelt (vandaar de naam van de film, indien U zich dat moest afvragen). Er zit weinig detail in het beeld, en er zitten heel wat compressie-artefacts in het beeld, gaande van posterizatie op bijvoorbeeld de rompen van de vliegtuigen tot erg geblokte uitlezingen op de diverse computerschermen. Het beeld vertoont in de donkere scènes ook redelijk wat grain.

EXTRA'S
Op cheapie releases als deze staan raar of zelden extra's, en dat is hier ook niet het geval.

CONCLUSIE
Voor een "goedkope" TV-productie is By Dawn's Early Light een verrassend kwalitatieve film, waarbij we ditzelfde adjectief niet echt kunnen bezigen wanneer we de transfer ervan op dvd moeten omschrijven.