:: BESPREKINGEN ::
DVDInfo.be >> Bespreking >> GLADIATOR [EXTENDED EDITION]
GLADIATOR [EXTENDED EDITION]
Bespreking door: Werner - Geplaatst op: 2005-08-28


FILM
Met de oververzadiging van de dvd-markt is het uitbrengen van langere versies van reeds eerder op de markt gebrachte films een nieuwe trend gezet. De trend werd pas echt een rage toen Peter Jackson met zijn Lord Of The Rings-trilogie versies begon uit te geven die in zijn ogen als "director's cut" moesten beschouwd worden, al was het maar omdat de lengte ervan vele standaard-bioscoopbezoekers met een zwakke blaas zou afschrikken. Het fenomeen is niet nieuw: ook Francis Ford Coppola bracht ons reeds zijn definitieve visie op de Vietnamoorlog in een verlengde Apocalypse Now Redux. Met visie uitgewerkt kan een director's cut een film een duidelijke meerwaarde geven, zoals The Butterfly Effect, meer tijd nemen om het verhaal aan te kleden zoals Dances With Wolves of gewoon de grootste vergissingen wegwerken zoals Daredevil. Of natuurlijk in elk van de onderhavige gevallen gewoon de argeloze dvd-koper nog eens in zijn zak laten tasten voor een film die hij al heeft. De waarheid ligt bij elke titel wel ergens in het midden, alhoewel bijvoorbeeld in het geval Lord Of The Rings Jackson tot driemaal toe met zijn director's cuts duidelijk voor ogen had om de fans van de boeken van Tolkien nog eens extra te verwennen. In het inleidend filmpje van deze Gladiator Extended Edition geeft regisseur Ridley Scott echter duidelijk te kennen dat dit niét de director's cut is - dat is de versie die in de bioscoop is geweest en waarvan de kans groot is dat U 'm al lang op dvd heeft. Deze versie is gewoon langer, d.w.z. meer materiaal dat gesneuveld was bij de theatrical cut - ongeveer 15 minuten, verspreid over de hele film - is opnieuw ingevoerd; Scott wil het niet met zoveel woorden gezegd hebben, maar hij heeft duidelijk zijn reserves bij deze release. Wat de film zelf er niet slechter op maakt, natuurlijk.



Met meervoudig Oscarwinnar Gladiator heeft regisseur Ridley Scott tegen alle tendenzen in een oud filmgenre, nl. de 'sandalenfilm' nieuw leven ingeblazen. Het was alweer geleden van films als Ben-Hur en Spartacus dat er nog groots opgezette producties werden gemaakt over de Romeinse samenleving, en Scott oordeelde dat met de cinematografische technieken van 1999 hij beslist tegenover voornoemde voorbeelden een zekere meerwaarde zou kunnen bieden. En het dient gezegd: hij is in zijn opzet geslaagd: de veldslagen zijn spectaculairder opgevoerd dan in welke andere historische oorlogsfilm ook, de weergave van het oude Rome met o.a. de schitterende scenes in en rond het Colosseum zijn zinderend, en de vele gevechtscenes in de arena blinken uit door dynamisme. De film verveelt ondanks zijn lengte (extended editie twee uur en veertig minuten) geen seconde. Naast een boeiend verhaal biedt de film ook een redelijk accuraat beeld van het Imperium Romanum in het begin van haar vervalperiode.



Generaal Maximus (Russell Crowe), een van oorsprong Iberische officier en een van de meest loyale aanhangers van keizer Marcus Aurelius, leidt de strijd in het laatste verzet van de barbaarse Germaanse stammen tegen het almachtige Romeinse leger. Maximus kijkt verlangend uit naar het einde van de strijd, om zich terug naar zijn gezin in Spanje te kunnen begeven. Wanneer de strijd gestreden is, en de laatste barbaarse troepen op zeer gedetailleerde wijze in de pan zijn gehakt, neemt Marcus Aurelius Maximus in vertrouwen: nadat de strijd gestreden is, wil hij via politieke hervormingen de macht terug overdragen aan de Senaat, en dus aan het volk. Dit is zeer tegen de zin van Aurelius' zoon Commodus (Joaquin Phoenix), een profiteur en lafbek eerste klas, die hiermee zijn kansen op het keizerschap aan zich voorbij ziet gaan. Hij vermoordt daarom zonder al te veel scrupules zijn vader, en dwingt de troepen om een eed van trouw te zweren aan hemzelf, de nieuwe keizer. Enkel Maximus, die op de hoogte is van Aurelius' wens om het keizerschap te beëindigen, weigert om Commodus te volgen. Commodus laat hem arresteren en spreekt een terechtstelling uit over hemzelf en zijn gezin. Vechtersbaas Maximus kan echter zijn executiepeleton moeiteloos verschalken, en spoedt zich naar huis, waar hij alleen maar de restanten van Commodus' schanddaad kan vaststellen: zijn vrouw en kind zijn op gruwelijke wijze vermoord.



Maximus zweert wraak, maar hij wordt al snel gevangen genomen door een bende slavenhandelaars, en belandt uiteindelijk in Noord-Afrika. Door zijn vechtkunde valt hij in positieve zin op bij de slavenhandelaar Proximo (wijlen Oliver Reed), zelf een voormalig gladiator die door zijn inzet in de arena uiteindelijk zijn vrijheid heeft kunnen afkopen. Proximo geeft Maximus de kans om zich te bewijzen in het bloederige gladiatorenspel, en, gedreven door wraakgevoelens, werkt Maximus zich op tot topstrijder in de arena, en mag uiteindelijk in het Colosseum gaan optreden voor keizer Commodus.



Wanneer Commodus verneemt dat de ongenaakbare gemaskerde gladiator niemand minder is dan de doodgewaande voormalige generaal van zijn vader, confronteert hij hem in de arena met de sterkste tegenstanders en de bloeddorstigste wilde dieren. Maximus zet echter zijn reeks overwinningen voort, en wint hierdoor de sympathie van het Romeinse publiek. Ook krijgt hij het bezoek van Lucilla (Connie Nielsen), de zus van de keizer, met wie hij ooit een verhouding heeft gehad. Ze licht hem in over het feit dat Commodus de macht van de Senaat definitief wil breken om zijn eigen macht als alleenheerser verder te kunnen veiligstellen. Maximus steunt de verzetbeweging van senator Gracchus (Derek Jacobi) tegen de keizer, om de wil van Aurelius te respecteren. Lucilla wordt echter gedwongen om de plannen van de verraders aan Commodus op te biechten, wanneer deze haar zoontje dreigt te vermoorden. Omdat niets wat hij op Maximus afstuurt, hem schijnt te kunnen deren, zal Commodus uiteindelijk zelf de confrontatie met Maximus in de arena aangaan.



De acteurs geven allemaal het beste van zichzelf: Russell Crowe is uiterst overtuigend als de getormenteerde generaal die geen zielerust kan vinden vooraleer hij zijn vrouw en kind gewroken heeft, ook Joaquin Phoenix als de geestelijk gestoorde usurpator-keizer Commodus zet een glansrol neer, evenals de tegen het einde van de filmopnamen overleden Oliver Reed als de oude mentor Proximo. De gevechtscenes zijn naast uiterst realistisch echter danig bloederig, en niet geschikt voor kijkers met een gevoelige maag.



Nu, wat biedt deze versie meer dan de theatrical cut? Meer scènes natuurlijk, grotendeels degene die op de vorige release in de extra's-sectie terug te vinden zijn, maar nu beter gemonteerd. Deze scènes zitten verspreid over de hele film, en een echte lijn is er niet in te trekken, behalve dan dat de subplot waarin senator Gracchus samen met Lucilla en enkele anderen plannen smeedt om Commodus af te zetten, enkele significant langere nieuwe stukken oplevert. Het is vooral Connie Nielsen die meer screen time toebedeeld krijgt in deze langere versie. Er zit ook nog een volledig nieuwe scène in waarin Commodus - tevergeefs - in één van zijn legendarische zenuwtoevallen poogt om een standbeeld van zijn vader te onthoofden, en één waarin hij de verantwoordelijken voor Maximus' ontsnapping laat executeren. Ook de tocht van Maximus naar huis om de schade op te gaan meten lijkt iets langer, en één scène die echt wel verschillend is van de theatrical cut, is die waarin Commodus zijn intrede in Rome maakt: in deze versie wordt hij daarbij door het publiek ondubbelzinnig uitgejouwd en krijgt hij zelfs de belediging "usurpator" naar ht hoofd geslingerd. Geen van de nieuwe scènes verstoort het tempo van de film, behalve misschien deze laatste, omdat die nogal erg contrasteert met de populaire Commodus die 150 dagen lang brood en spelen op het menu zet, en wiens populariteit pas begint te tanen naarmate die van Maximus toeneemt. Is deze versie nu echt beter dan de theatrical cut? Zonder afbreuk te willen doen aan de film zelf: nauwelijks. Scott verkoos zelf de theater-versie, en wij zijn geneigd hem gelijk te geven. Het feit dat de film in zijn oorspronkelijke versie reeds overladen werd met oscars, spreekt al genoeg voor de kwaliteit ervan.



BEELD EN GELUID
Natuurlijk moeten we hier een paar woorden zeggen over de geluidstrack, en met name de bizarre keuze om de DTS-track, die aanwezig was op de theatrical cut, en totnogtoe geboekstaafd staat als één van de betere die ooit gereleased werd, is vervallen. Een mogelijke kritiek kan zijn dat de keuze voor een Dolby Digital 5.1-track het mogelijk maakte om de film op één schijfje te houden zonder in te moeten boeten aan beeldkwaliteit. Mogelijk, maar voor een film van een dergelijke lengte - zeker nu die 15 minuten langer is gemaakt - is een release op 2 schijfjes misschien te overwegen, zoals bij The Lord Of The Rings en de director's cut van Dances With Wolves ook werd gedaan. In absolute termen is dit een zeer goeie en mooi gerichte track, waarmee het spektakel, de muziek en de ambiance eer wordt aangedaan. De openingsscène, waarin generaal Maximus de finale slag in Germania leidt (of lijdt, want het is geen prettig zicht...) ìs al dadelijk een instantie waarin alle elementen tegelijk aan bod komen: rondzoevende pijlen, een netjes op het front gerichte dialoog, heel wat low frequency-geluid door de van ongeduld snuivende paarden, een atmosfeer beladen met mistige, sppokachtige ochtendgeluiden, en daartussen dan de prachtige score van Hans Zimmer verweven... Toch had de DTS-track op de theaterversie iets meer punch en werd de subwoofer iets actiever aangestuurd. De geluidskwaliteit is echter niet dusdanig slecht om de dvd haar topstatus te ontnemen. Helaas is dat wel het geval voor het beeld: de referentiekwaliteit van de theater-versie wordt niet gehaald. De kleuren zien er nog altijd even stabiel uit, maar het geheel heeft wat scherpte en contrast verloren. Wat echter niet zou mogen, is een storend compressie-artefact dat in de 65ste minuut te zien is onderaan het scherm, bij de intocht in Rome. Als er dan toch ruimtegebrek is, vragen we ons af waarom er per sé een Hongaarse geluidstrack bij moest geperst worden.



EXTRA'S
Als U op zoek bent naar een goede reden om deze versie toch aan te schaffen, kunnen we de twee schijfjes vol extra's aanbevelen. Was de theatrical cut was al reeds goed voorzien van allerlei bonusmateriaal, dan wordt er met deze 3-disc editie nog een schepje bovenop gedaan. Of, accurater, ernaast geschept, want op een paar trailers na overlappen de extra's van deze release hoegenaamd niet met het bonusmateriaal van de vorige release. Al aan de uniforme manier waarop de menu's zijn geconcipieerd merk je dadelijk dat je een release met stijl te pakken hebt.



Disc I
De eerste disc bevat een gloednieuwe commentaartrack, ingesproken door Ridley Scott en Russell Crowe. Het opvallendste feit hieraan is dat het de allereerste keer is dat Crowe een commentaar inspreekt; de theatrical cut bevatte enkel commentaar van de regisseur en enkele medewerkers. Deze track is zo te oordelen recent van datum, en zowel Crowe als Scott laten duidelijk uitschijnen dat Gladiator één van hun meest gekoesterde projecten was, en vijf jaar na datum, steeds is. De heren spreken met veel kennis van zaken en laten een intelligente indruk na. Daarnaast vinden we op de eerste disc ook nog een fact track "Are you not entertained?" terug, waarin we allerlei feiten over het oude Rome en de film te weten komen, maar die, zoals bij dit soort tracks gemeengoed is, niet compatibel is met ondertiteling. In deze fact track word je ook al warmgemaakt voor de documentaires op ed volgende discs, en krijg je duidelijk te zien welke scènes er nieuw zijn. De film bevat ook een inleiding door Scott, die benadrukt dat dit gewoon een langere versie van de film is, maar géén director's cut. De mogelijkheid om elk van beide cuts te bekijken door seamless branching is hier in tegenstelling tot de regio 1-versie niet aanwezig.



Disc II
Disc 2 bevat maar één extra, maar het is er dan wel eentje van formaat. Ooit al eens een making of-documentaire van 197 minuten gezien? Nee? Dan is dit uw kans! Strength And Honor: Creating The World Of Gladiator bestaat uit 7 deeldocumentaires, maar laat zich perfect bekijken als één lange, comprehensieve making of-documentaire, die uiteraard de intrinsieke waarde van een standaard-stukje promotie vele malen overstijgt (gegeven dat de gemiddelde aandachtsspan van een televisiekijker het halfuur niet overschrijdt). De hele documentaire is in anamorfisch breedbeeld uitgevoerd, en uiteraard ondertiteld. In Tale Of The Scribes (34 min.) gaan we op zoek naar de oorsprong van het script en naar de manier waarop Ridley Scott zijn naam aan het project verbond, waarvan het succes helemaal niet gegarandeerd was: het project was peperduur, alle sandalenfilms van de afgelopen 40 jaar waren zonder uitzondering geflopt en een film over een slaaf die voor het entertainment zijn medeslaven aan mootjes hakt, was ook al niet wervend. Dit segment bevat veel goed interviewwerk met cast en crew, zowel on- als off-stage. The Tools Of War (13 min.) belicht uitvoerig de logistieke nachtmerrie om duizenden attributen, vooral wapens en harnassen, te maken, om maar te zwijgen van het zwaardere werktuig zoals de katapulten en dergelijke bij de massaveldslagen. Een gelijkaardig probleem ontstond bij het ontwerpen van de kostuums, zowel voor de duizenden figuranten als voor de protagonisten. In Attire Of The Realm leren we hoe de kostuumafdeling een evenwicht moest zoeken tussen historische accuraatheid en het verschaffen van een eigen identiteit aan de verschillende hoofdpersonages. The Heat of Battle (66 min.) is het langste fragment, en voert ons mee naar het belangrijkste deelproces van het maken van het film: het draaien zelf. De uren in de make-up bij de veldslagen, het engelengeduld van de acteurs bij het draaien onder de meedogenloze Maltese zon, het opbouwen en vervolgens weer afbreken van gigantische tentenkampen... het verhaal van het maken van deze prent is al een episch drama op zich. Shadows And Dust (25 min.) is echter misschien het meest beklijvende fragment: het toont ons hoe de producenten van de film het plotse overlijden van acteur Oliver Reed hebben opgevangen, en hoe ze het minimum aan beeldfragmenten dat ze met hem al hadden geschoten tot een maximaal effect hebben uitgestrekt. De documentaire is tegelijk een mooi eerbetoon aan de acteur, en bevat nog tal van niet eerder vertoonde interviewfragmenten. In The Glory Of Rome (20 min.) is de voornaamste ster de computer: er wordt getoond hoe via CGI de imposante decors en de mensenmassa's worden gecreëerd. De logische afsluiter is de documentaire Echoes In Eternity (19 min.), die het commerciële en kritische succes van de film (lees: de Oscar-toevloed) kadert.



Strength And Honor: Creating The World Of Gladiator is gewoon een goede documentaire, goed en evenwichtig samengesteld door het team van Charles de Lauzirika, die blijkbaar zeer goeie toegang hebben gekregen tot de verschillende beeld-en geluidsbronnen. Het vertrouwen en het wederzijds respect tussen de Lauzirika en Scott zal hier wel niet vreemd aan zijn. De Lauzirika slaagt erin om een veelbesproken film als Gladiator toch nog vanuit een andere invalshoek te kijken. Zowel letterlijk als figuurlijk, want veel van de gebruikte filmfragmenten zijn uit andere hoeken geschoten dan diegene die uiteindelijk in de film zijn gebruikt, wat je als kijker toch als erg verrassend ervaart.

Disc III
Non multa sed multum. Disc 3 valt uiteen in grosso modo twee grote gehelen, die elk op zich een mix zijn van beeldfragmenten en fotogallerijen: Image And Design en Supplement Archive.



In de eerste sectie vinden we onder Production Design een featurette terug met conceptueel artiest Arthur Max (10 min.), die een hoop decors en sets heeft uitgetekend, samen met een erg comprehensieve galerij van zijn werk. Naast enkele grotere gallerijen met concepten van Germania en Rome, vinden we ook meer bescheiden sets van interieurs terug, om dan te eindigen met een vergelijkende studie over het Colosseum van Rome, waarbij schetsen naast foto's van interieur en exterieur worden geplaatst. In Storyboarding krijgen we eerst een inleiding door sketch-artist Sylvain Despretz (14 min.), alvorens we de storyboards zelf mogen bekijken. Voor drie gevechtsscènes is er een storyboard-to-film vergelijking, waarin je gebruik kan maken van de multi angle-optie, én via de audioknop ook nog eens het bijpassende commentaar van Despretz kan beluisteren. Daarnaast vinden we een tiental zeer uitgebreide storyboard-gallerijen, onder meer Scott's fameuze "Ridleygrams" (zeer eenvoudige krabbeltjes) en de fameuze niet verder uitgewerkte neushoorn-gevechtsscène (die niet is opgenomen wegens gebrek aan een gedomesticeerde neushoorn). De Costume Design Gallery toont ons nog 6 uitgebreide kostuum-ontwerpen - tekeningen en foto's van Maximus, Commodus, Lucilla, Proximo, de gladiatoren, en laat ons zeggen, "de rest". Photo Galleries bevat, zoals de naam het zegt, 11 fotogalllerijen één in Germania (feitelijk in Groot-Brittanië) en één in Marokko, acht op Malta waar de scènes "in Rome" zijn opgenomen, en nog een laatste gallerij met promotiefoto's.

De tweede sectie bevat, ongelofelijk maar waar, nog een sectie Abandoned Sequences & Deleted Scenes met daarin 4 verwijderde scènes. Alhoewel: twee ervan zijn enkel storyboards (waaronder de fameuze neushoorn-scène), en eentje is een knappe alternatieve openingssequentie, die de film echter nóg langer zou gemaakt hebben. We denken echter niet dat dit materiaal nog sotof genoeg biedt voor een Gladiator Special Extended Director's Ultimate Cut Edition. De documentaire VFX Explorations: Germania And Rome (24 min.) is nog een toemaatje voor de liefhebbers van de computergegenereerde decors, waarin de ontwikkeling van bepaalde computershots nog eens gedetailleerd worden toegelicht. Met Trailer & TV-spots wordt de extra's-sectie uiteindelijk afgesloten met de teaser, de theatrical trailer en 20 televisiespots.



Tot slot: er is nog minstens één easter egg terug te vinden.. Zoeken maar!

CONCLUSIE
Voor de langere film moet U deze versie niet aanschaffen, en voor betere technische kwaliteit al zeker niet; niet dat dit een slechte release is, de theatrical cut was gewoon té goed. U kan wel met deze set uw reeds in uw bezit zijnde Gladiator aanvullen tot een mooie ultieme 5-disc collectie door het schitterende en grotendeels eerder onuitgegeven bonusmateriaal.


cover




Studio: Universal

Regie: Ridley Scott
Met: Russell Crowe, Joaquin Phoenix, Connie Nielsen, Oliver Reed, Derek Jacobi, Djimon Hounsou, Richard Harris

Film:
9/10

Extra's:
10/10

Geluid:
9,5/10

Beeld:
8/10


Regio:
2

Genre:
Spektakel

Versie:
Benelux (NL)

Jaar:
2000

Leeftijd:
16

Speelduur:
164 min.

Type DVD:
SS-DL

Barcode:
5050582350166


Beeldformaat:
2.35:1 anamorfisch PAL

Geluid:
Engels Dolby Digital 5.1
Hongaars Dolby Digital 5.1

Ondertitels:
Nederlands, Frans, Duits, Italiaans, Deens, Fins, Noors, Zweeds, IJslands, Hongaars, Bulgaars, Hebreeuws, Arabisch, Engels CC
Extra's:
• Geanimeerde menu's
• Audiocommentaar van Ridley Scott en Russell Crowe
• Fact track "Are you not entertained?"
• Documentaire "Strength And Honour: Creating The World Of Gladiator"
• Documentaire "Production Design Primer: Arthur Max"
• Productiedesign-gallerij
• Documentaire "Storyboard Demonstration: Sylvain Despretz"
• 3 storyboard-film vergelijkingen
• 10 storyboard-gallerijen
• 11 fotogallerijen
• 4 verwijderde scènes
• Documentaire "VFX Explorations: Germania And Rome"
• 2 trailers
• 20 TV-spots
• Easter egg

Andere recente releases van deze maatschappij