FILM
Tango Tango is in eerste instantie een toneelstuk dat gegroeid is uit creatieve sessies met mentaal gehandicapte jongeren in Turnhout. Sinds begin jaren '80 werken Flor Verschueren en zijn collega's er met jonge meisjes en jongens die ze proberen te boeien voor beweging en expressie. Met hun toneelwerk Tango wordt hun Theater Stap opgemerkt als een merkwaardig en goed presterend gezelschap. Bij een reizende voorstelling in Overijse zitten Frans Buyens en Lydia Chagoll in de zaal en de Vlaamse regisseur is zodanig verrast en geëmotioneerd door wat hij ziet, dat hij voorstelt een videofilmpje te draaien. Later gaat hij in op het verzoek om een echte langspeelfilm te maken van hun creatie. Buyens breidt de productie van ruim 45 minuten uit tot meer dan 80 minuten en komt met de titel Tango Tango. Tot daar de voorhistorie.

Tango Tango is een duik in de beleveniswereld van mentaal gehandicapte kinderen en vertelt het verhaal over dromen en hoe te leven met onvervulde wensen Dat klinkt allemaal vrij abstract, maar voor de acteurs en actrices van Theater Stap is dat heel wat, beperkt als ze zijn in hun uitdrukkingsmogelijkheden. Hun voorstelling Tango speelt zich af op de tonen van de Argentijnse dansstijl, slepend, traag en weemoedig en de onderwerpen gaan over leven en dood, wit en zwart, vreugde en verdriet, ontmoeting en afscheid nemen. Rond een doodkist die midden op het toneel wordt geplaatst ontstaan kleine fragmenten rond deze thema's met op de achtergrond een meisje dat van begin tot einde zandkorrels uit een grote schaal pakt en die langs de muis van haar hand naar beneden laat stromen: het verschrijden van de tijd.

De jongens en meisjes van Theater Taptoe zijn stuk voor stuk figuurtjes van de Zuid-Amerikaanse schilder Botero, gedrongen en volslank met ernstige, dromerige en wereldvreemde gezichtjes die gaan stralen wanneer er een glimlach op verschijnt. Hun acteerprestaties zijn overtuigend en sierlijk, zonder het amateurisme en de klungeligheid van zoveel bezigheidclubs. Hun houding stuurt signalen uit van zelfzekerheid en van totale overgave. Aan hun ogen merk je meteen dat ze er helemaal voor gaan en er ook heel veel plezier aan beleven. In hun bagage zit zowel humor als verdriet, ernst en ondeugendheid, gemoedstoestanden die ze met groot gemak etaleren. Het is moeilijk om er voor de vuist weg een fragment uit te pikken, want in deze voorstelling dingen de acteerprestaties, de enscenering, de belichting en de muzikale frasering om ter hardst naar de aandacht van de toeschouwer. Een hoogtepunt is beslist de tango, gedanst door een blonde jongen en een meisje dat voor de muziek zorgt. Met opgeheven hoofd en rechte rug leidt hij haar over het podium alsof hij dat gisteren nog deed in een Argentijns café. Het fragment waarin vrienden en kennissen de familie condoleren is zonder meer fascinerend. Het is nauwelijks voorstelbaar, maar de hele scène passeert in de grootste sereniteit, het handjesschudden met het nodige respect; er zijn de meelevende blikken van de in het zwart geklede vrouwen, het geroezemoes van de gasten na het ritueel. Het is allemaal levensecht en tegelijk aandoenlijk naïef. Prachtig zijn ook de opgewekte fragmenten: de dans met de spiegels, waarbij de acteurs in felle kleuren zijn gehuld, is een streling voor het oog, een hoogtepunt van toneelregie.

Frans Buyens zet de camera op de plaats van de toeschouwer, dat wil zeggen, in de zaal. Elk nieuw onderdeel begint vanuit een fauteuil met een brede kijk op het hele podium, de muzikanten links en rechts, de toneelvloer verduisterd. Als kabouters komen de acteurs vanuit het donker het blikveld van de toeschouwer ingewandeld en beginnen hun spel. In tegenstelling tot de kijker in de zaal kan Frans Buyens naar ze toe gaan, close ups maken, beelden vervormen, uitrekken, rails leggen en naar links en rechts of naar voor en naar achter over het podium glijden, zich in een kraan verschuilen en zachtjes de lucht ingaan of geruisloos afdalen tot op de hoogte van hun spontane en amusante acteerwerk. Buyens heeft een apart oog voor details, een speciale neus voor originaliteit.

BEELD EN GELUID
Tango Tango is een film van een toneelvoorstelling. Wellicht had Buyens ook met de acteurs en actrices naar buiten kunnen gaan om een echte film te maken, maar dan was het resultaat anders geweest, met een totaal andere sfeer. In de warme en besloten omgeving van een toneelpodium kan hij de lichtbronnen op honderd en één manier gebruiken. Zelden is er sprake van één kleur licht en meestal wordt het op kleine oppervlakken geconcentreerd, op de actie en op de acteurs terwijl de rest van de ruimte in het donker blijft. Het resultaat is een geborgen en intimistische sfeer waarin de jongens en meisjes zich veilig voelen, op een terrein dat hun bekend is, waardoor de sfeer van het originele werk een onderdeel wordt van de film over het werk. De kleuren zijn overwegend zwart en beige, met felle tinten voor kleding en attributen. De opname is fris met scherp afgelijnde details. Geen vuil en geen beschadigingen. Het geluid is helemaal in orde en via de surround 2.0 hebben ook de achterste geluidsboxen hun handen vol. De muziek – volgens de componist meer dan 50 verschillende fragmenten – is zeer nadrukkelijk aanwezig. Flor Verschueren geeft aan dat de acteurs heel nadrukkelijk reageren op cues, dat zijn bakens in de muziekcompositie die ze herkennen als het begin of het einde van een actie. De muziekkeuze is zeer gevarieerd. Alle stukken zijn origineel gecomponeerd en gaan van tango tot klassiek, traditionele muziek tot Afrikaanse drums, met een overvloed van synthesizer en zinderende violen (wellicht computersamples). Gesproken wordt er in Tango Tango niet, dus de muziek is van fundamenteel belang als ondertitel bij de verhaaltjes.

EXTRA'S
De dvd bevat een Interview met Flor Verschueren, componist en verantwoordelijk voor alle muziek in deze film, Interview met M. Bruyssinck, directeur van Theater Stap. Hij praat over de contacten met Frans Buyens, de inzet van de kinderen en het maken van de film waarvoor 60 werkdagen zijn uitgetrokken. Interview met A. Goeffers, cineast, verantwoordelijk voor de belichting en de kadrering en die in nauwe samenwerking met Buyens Chagoll voor de vorm van de film zorgde; Interview met N. Balthasar, de filmcriticus en een Interview met Frans Buyens zelf. De extra's worden afgesloten met de Biografie van Frans Buyens.

CONCLUSIE
Tango Tango is de verfilming van een muzikaal schouwspel door een gezelschap van mentaal gehandicapte jongens een meisjes. Het niveau is verbluffend professioneel en het zal dan ook niet verbazen dat sommige acteurs en actrices naderhand deel zijn gaan uitmaken van bekende Vlaamse gezelschappen, niet omwille van hun handicap, maar omwille van hun talent, hun spontane en gedreven manier van acteren. Tango Tango is afwisselend ernstig, grappig en verdrietig, een tot leven gewekt doek van Jeroen Bosch, een onderhoudende en tedere registratie van het spel van een uitzonderlijke cast talentvolle acteurs en actrices.