DOCUMENTAIRE
Hitlers Holocaust is een driedelige dvd-serie van de Evangelische Omroep in samenwerking met het Duitse ZDF over Hitlers plannen om de joden in Europa uit de samenleving te weren en op te ruimen, samen met het Sovjet Bolsjewisme en zijn medestanders. Het materiaal is verdeeld over zes afleveringen en de beeldfragmenten zijn bij momenten heftig. Hitlers Holocaust 3, aflevering 1 gaat over het voorzichtige Verzet dat de joden uiteindelijk plegend tegen hun moordenaars; aflevering 2 is gewijd aan de Bevrijding van de kampen.

Verzet
Dé grote vraag: waarom hebben de joden zich niet verzet? Waarom zijn ze als tamme schapen naar de slachtbank gegaan zonder te protesteren? Het antwoord moet worden gezocht in de perfecte strategie die de Nazi's toepasten: de geviseerde joden kregen een beleefd schriftelijk verzoek in de bus om zich aan te melden voor de dienst in de werkkampen. Ze worden aanvankelijk hoffelijk behandeld tot op het spoorwegemplacement of tot de deuren van de beestenwagons zich sluiten. Voor hun buren, Duitsers die het zelf moeilijk hebben om onder moeilijke omstandigheden te overleven, zijn ze vertrokken of gewoon verdwenen, men stelt er zich geen vragen bij wegens andere zorgen aan het hoofd. Ook de joden zelf weten aanvankelijk niet beter of ze gaan in het buitenland werken, in het oosten. Nog in 1944, als de ware aard van de transporten in wijde kring bekend is, ook bij de geallieerden, laten de Hongaarse joden zich zonder slag of stoot afvoeren naar Duitsland om er te werken. Op dat moment zijn al meer dan 5 miljoen joden in rook opgegaan in de rest van Europa: in Hongarije weten velen nog van niets. Vandaag lijkt zo'n verhaal onwaarschijnlijk, maar 60 jaar geleden was communicatie zeldzaam: radio bestond wel, telefoon in beperkte mate, televisie stond in zijn kinderschoenen in Amerika, kranten werden gecensureerd Toch was er verzet: in het getto van Warschau ruilt men wapens van de Oostfronters tegen kleren en biedt men weerstand. 12.000 joden worden vermoord tijdens de gevechten en alle huizen uiteindelijk systematisch gebombardeerd of platgebrand. In Berlijn komen de families van joden in opstand en verzamelen zich in de Rosenstrasse als blijkt dat joodse echtgenoten van arische vrouwen en halfbloeden zijn opgepakt. Duizenden vrouwen en kinderen protesteren er dagenlang tegen hun arrestatie en blokkeren de smalle zijstraat van de Alexanderplatz in het hartje van de stad. Uiteindelijk worden hun eisen ingelost. Het regime heeft op dat moment af te rekenen met de eerste bombardementen op de hoofdstad en het gezag wankelt. In het kamp van Sobibor overvallen de joodse gevangenen een wapendepot en nemen de vlucht naar de bossen in de omgeving. Allemaal druppels op een hete plaat.



Bevrijding
Af en toe sijpelen er berichten over de toestand in de kampen naar buiten. In de loop van 1943 protesteren joden in New York tegen het lot van hun rasgenoten en noemen het getal van 4 miljoen vermoorde joden in Europa. In de laatste fase van de oorlog willen de geallieerden vermijden dat Hitler hun mogelijke acties ten voordele van de joden zou gebruiken in zijn binnenlandse propaganda en dus doen ze niets. De bommenwerpers die het industrieel complex van Auschwitz bombarderen, vermijden voorzichtig het kamp, maar laten ook na de spoorlijn naar Krakau te vernietigen, dé aanvoerlijn van verse joden naar de crematoria. Dat was zinloos, ze hadden ze meteen gerepareerd, zegt een Amerikaanse officier daarover. Wanneer de Russen Auschwitz bevrijden, stoten ze op de skeletten, mensen die nauwelijks reageren op hun aankomst. Ze zijn nu vrij, maar wat betekent vrijheid nog voor ze? In de nadagen van de bevrijding sterven nog duizenden kampbewoners aan ondervoeding en ziekten. Hun repatriëring zal nog weken tot maanden duren. In Weimar verplicht de Amerikaanse bevelhebber duizend burgers én hun gezagsdragers om langs de stapels lijken te wandelen. Een vrouwelijke opzichter die tien jaar kreeg voor haar aandeel in het leed van zoveel kampbewoner, zegt het nu zo: Berouw, nee... nee..., ik riskeerde zelf in het kamp te komen...

BEELD EN GELUID
Het materiaal dat voor deze beide reportage is gebruikt bestaat hoofdzakelijk uit footage van de Amerikanen en de Russen bij de bevrijding van de kampen. Het wordt afgewisseld met interviews van overlevenden, Amerikaanse officieren, vliegeniers, Duitse officieren, joodse betrokkenen en verzetsstrijders die het betreuren dat de bevrijding van de kampbewoners zolang op zich heeft laten wachten. Hitlers prioriteit was niet die van de geallieerden, zegt een Pools verzetsstrijder verbitterd en hij persifleert cynisch de Amerikaanse president. De recente opnamen zijn van zeer goede kwaliteit. Het oude materiaal is getekend door de tijd, maar het is vaak in kleur en dat maakt veel goed. Het beeld is een paar keer gestoord en niet vrij van ongerechtigheden. Het geluid is eenvoudig of afwezig en vervangen door zachte bijpassende klassieke muziek. Soms is het gestoord. Er is uiteraard veel ruis. De geluidsband staat in een 5.1-versie, maar het effect is niet overdonderend, tenzij in de surround. Dat is trouwens niet nodig. De beide documentaires zijn in al hun opgesmukte kaalheid indrukwekkend genoeg. Speciale tekens in de tekst zijn in de ondertitels vreemde symbolen geworden die het lezen bemoeilijken. De titels staan niet altijd op de juiste plaats. Af en toe verdwijnt een titel zo snel dat hij nauwelijks leesbaar is. Vooral in deze beide laatste reportages valt de slechte synchronisatie van de ondertiteling op.



EXTRA'S
Als extra staan er twee Trailers op de dvd van andere EO Tweede Wereldoorlog Documentaires.

CONCLUSIE
Hitlers Holocaust, Deel 3 – Verzet/Bevrijding is een heftig portret van de epiloog van Hitlers duivelse oorlogsmachine. Aflevering 1 rekent af met de idee dat de joden zich niet zouden hebben verzet, een verzet dat niet was opgewassen tegen de gesmeerd lopende nazi-machine en dus alleen symbolische waarde kan hebben. Bevrijding geeft een beeld van de onmacht van de geallieerden, of hun desinteresse, om aan het lot van de joden in de kampen iets te doen. Van 32 landen die op en conferentie het probleem bespraken was alleen de Dominicaanse Republiek bereid om 5000 joden op te nemen. Een latere beperkte vergadering van Engeland en Amerika op Bermuda was niet meer dan een protest. De pers, de eeuwige pottenkijker, werd er geweerd en de besluiten waren geheim: men zou niets ondernemen om het lot van de joden te verlichten.