FILM
Op de spaarzame tonen van minimalistische pianomuziek zien we hoe een wagen langs de uitgestrekte steppes van een woestijnlandschap rijdt. Op de voorbank zitten twee vrienden (Damon en Affleck), beiden Gerry genaamd, zwijgzaam naast elkaar. De wagen wordt langs de weg geparkeerd. De twee stappen uit en begeven zich naar één of andere toeristische plek, alwaar 'een ding' te bezichtigen valt. Wanneer ze halfweg zijn besluiten ze terug te keren. Ze verdwalen. Vanaf dat ogenblik gaat het van kwaad naar erger. De dagen en nachten verstrijken terwijl Matt Damon en Casey Affleck, gespeend van voedsel en overmand door moeheid, wanhopig het onherbergzame landschap doorkruisen op zoek naar de bewoonde wereld.

De premisse van Gerry en de aanwezigheid van de sterrencast doen een spannend avontuur in Hollywoodstijl vermoeden. Maar dat is gerekend zonder Gus Van Sant, de eigenzinnige Amerikaanse regisseur die reeds zijn hele carrière lang moeiteloos laveert tussen verschillende stijlen en genres en er niet voor terugdeinst zowel de commerciëlere als artistiekere cinematografische paden te bewandelen. Gerry behoort zonder enige twijfel tot die laatste groep. Het is één van de meest minimalistische en intimistische films die ooit op het westelijk halfrond is geproduceerd. Gewapend met een kleine crew, twee acteurs en zonder scenario trok regisseur Van Sant onder andere naar Jordanië en Argentinië om aldaar deze prent op te nemen, die men kan beschouwen als een ode aan de stilte, de woestijn, en de onthaasting.

Eigenlijk maakt Gerry, tezamen met Last Days en Elephant, deel uit van een fel bekritiseerde trilogie (Trilogy Of Death) die de stijl van Van Sant's artistiekere producties tot in het extreme doorvoert. De bindende kracht tussen de drie films is hun excessieve minimalisme en hun weigering de gevoelens van het publiek op een conventionele manier te sturen of te manipuleren. Van Sant doet dit door middel van beperkingen op gebied van beeld, geluid, dialogen en montage, en tracht daardoor de absolute, naakte essentie van een scène te vatten.

Doordat de meeste scènes uit Gerry bestaan uit een enkel shot voelt het geheel een beetje aan als een verzameling kortfilmpjes, aan elkaar geregen door het rudimentaire verhaal en elk met hun eigen visuele aantrekkingskracht. Een mooi voorbeeld hiervan is de scène waarin Casey Affleck op een rotsblok is geklauterd om een overzicht te hebben over het omringende landschap en vervolgens niet meer naar beneden durft te springen. Matt Damon snelt hem ter hulp en besluit, teneinde de sprong van zijn gestrande makker te breken, aan de voet van de rots een zandkussen te maken. Het volledige anekdotische gegeven, waarin we zien hoe Damon in real-time het zand bijeen graait terwijl de avond langzaam over het landschap valt, wordt in slechts twee shots aan de man gebracht. Niet iedereen zal zich vergenoegen bij het kijken naar dergelijke absurdistische taferelen, zoveel is duidelijk. Sommige andere scènes hebben zelfs geen enkele narratieve waarde, en grenzen aan het experimentele, zoals deze waarin de camera de profielen van Damon en Affleck tijdens één van hun zinloze wandeltochten registreert terwijl ze gelijkmatig op en neer bewegen. Het ritme van de beweging werkt biologerend en wordt pas gebroken wanneer de twee plotseling aan een verschillend tempo beginnen te wandelen en hun hoofden afwisselend op en neer gaan, als de bougies van een pompende motor. Ondergetekende was gefascineerd door de bedwelmende poëzie van die beweging en de daarbij horende cameravoering en liet deze als een muziekstuk op zich inwerken, maar ook hier geldt dat niet iedereen de (on)zin van dit soort shots zal doorvoelen, laat staan aanvaarden.

Een ander stijlkenmerk van de trilogie die heftige reacties los lijkt te weken is de afwezigheid van emotioneel begeleidende muziek. Gerry bevat als enige van de drie films wel degelijk muziek (van cultcomponist Arvo Pärt), maar die is op geen enkel moment toegevoegd om de emoties van de protagonisten te ondersteunen en is daardoor weinig manipulatief. Ze fungeert eerder als een auditieve variant op het woestijnlandschap waarin de film zich situeert, als een soort 'soundscape'. Ze straalt dezelfde eenzaamheid, spaarzaamheid en leegte uit.

Een laatste opmerkelijke eigenschap van Gerry zijn de beperkte, en naar het schijnt geïmproviseerde, dialogen. Af en toe wordt wel eens iets gezegd, maar nooit veel en nooit verklarend. De volledige film baadt dan ook in een oneindige stilte. De acteerprestaties van Casey en Affleck zijn vooral te beoordelen uit hun fysieke verschijning.

Gerry is het soort film die zwart - wit reacties uitlokt. Of je vindt hem geniaal, of je vindt hem afschuwelijk slecht. Een middenweg lijkt er niet te zijn. Ikzelf vind het één van de meest opmerkelijke en spannendste films van de laatste 5 jaar en bovendien de beste van Gus Van Sant en hij krijgt daarvoor van mij een score van 9 op 10. Maar ik raad nieuwsgierigen ten stelligste aan hem eerst en vooral eens te huren. De kans dat u hem een 0 op 10 geeft is immers niet ondenkbaar.

BEELD EN GELUID
Het anamorfe beeld oogt redelijk scherp en doet de prachtige cinematografie van Harris Savides, die quasi de grootste aantrekkingskracht van deze film bepaald, alle eer aan. De kleuren zijn werkelijk oogstrelend en ook het contrastniveau is uitstekend uitgebalanceerd. Wel is er een minimum aan filmgrain aanwezig, maar storend is dat nooit. Hetzelfde geldt voor de af en toe opduikende printbeschadigingen en vuiltjes. De dvd is volledig gespeend van digitaliseringartefacten. Dit zal wel te maken hebben met de betrekkelijk korte speelduur en het gebrek aan extra's zodat een minimum aan compressie voldeed. Spijtig genoeg wordt het oorspronkelijke formaat (2.35:1) niet gerespecteerd: het werd voor deze uitgave verknipt tot 1.77:1 waardoor er aan beide zijden van het beeldkader heel wat verloren gaat. Aangezien wij daar allergisch aan zijn krijgt het beeld alsnog een onvoldoende. Het geluid staat in 3 configuraties op het schijfje: naast de originele stereomix bevat ze tevens een nieuw aangemaakte 5.1 en DTS mix. Alledrie de geluidstracks klinken uitstekend ook al spreekt het voor zich dat de 5.1 en DTS het meest ruimtelijke klankbeeld produceren. De nadruk ligt vooral op de subtiele omgevingsgeluiden en de etherische muziek. Nooit spectaculair, maar altijd mooi. In het kort: een technisch foutloze dvd.

EXTRA'S
Eén enkel trailertje. Spijtig, ik had meer willen weten over het ontstaan van deze gedurfde productie.

CONCLUSIE
Gerry is zonder enige twijfel één van de meest minimalistische films ooit gemaakt en valt daardoor ontegensprekelijk in de "love it or hate it" - categorie. Technisch is deze dvd uitstekend afgewerkt. Alleen spijtig dat er, behalve de obligate trailer, geen verdere extra's voorhanden zijn die een licht werpen op deze mysterieuze productie.