FILM
Wie in de jaren twintig, dertig of veertig naar de bioscoop ging, kreeg zo veel meer voorgeschoteld dan louter een hoofdfilm. Meestal kreeg je nog een tweede, goede B-film op je bord, een resem trailers, een kortfilm, een cartoon en een newsreel. Vaak werd daar nog een filmgenre aan toegevoegd dat vandaag niet meer bestaat: de 'movie serial'. Zoals de naam al doet uitschijnen, gaat het hierbij om opeenvolgende afleveringen van een filmreeks. De episodes duurden meestal twee spoelen en er waren twaalf of dertien afleveringen nodig – getoond in intervallen van een week – om het verhaal af te handelen. George Lucas baseerde zijn concept van Star Wars op dit genre, maar naast sciencefiction waren ook de detective, de superheld en de gangster vaak voorkomende protagonisten. De movie serial is nu wat in de vergetelheid geraakt, maar gelukkig zitten de meeste prenten in het publiek domein, zodat een handvol fanatieke liefhebbers via op kleine schaal geproduceerde dvd’s de herinnering eraan levendig kan houden. Zoals de mensen van The Serial Squadron, die met Gang Busters een van de absolute toptitels in het genre op de markt brengen.



Gang Busters bestaat uit dertien afleveringen met intrigerende hoofdstuktitels als The League Of Murdered Men, Murder Blockade en The Water Trap. Een groep boude gangsters die zichzelf de Liga van Vermoorde Mannen noemt maakt een Amerikaanse grootstad onveilig. Rechercheur Bill Bannister doet verwoede pogingen de gangsters op te pakken, maar die zijn hem steeds een stapje voor. De leider van de bende, Professor Mortis, waarschuwt de stad bovendien in een dreigende radio-uitzending dat de golf van terreur zal niet stoppen tot alle functionarissen en rechercheurs hun ontslag hebben ingediend. Wanneer Bill Bannisters broer niet veel later door de Liga wordt vermoord, zweert de rechercheur wraak. Samen met nieuwsfotografe Vicki Logan achterhaalt hij het gruwelijke geheim van de bendeleden: ze werden allemaal na verhanging terug tot leven gewekt door Mortis, wat de professor tot een formidabele opponent maakt.

Het moet gezegd, de movie serial heeft de tand des tijds niet volledig intact doorstaan. De houterige manier van acteren, de kartonnen decors en het vaak ongeloofwaardig inlassen van spectaculaire archiefbeelden in de verhaallijn werken eerder lachbuien op dan kippenvel. Maar als je je daarover kan zetten, ontdek je in Gang Busters een dijk van een verhaal, vol onverwachte wendingen, doorspekt met duistere motieven en bevolkt door rechercheurs, gangsters en reporters in de beste Film Noirtraditie. De plot herhaalt zich in iedere episode wel wat – sommige klifhangers, zoals het neerstorten van een brug met de wagen, worden zelfs tweemaal gebruikt – maar het verhaal krijgt genoeg vaart mee om je in de film te trekken. Ook het centrale gegeven van een groep ondode gangsters die een stad gijzelt is ijzersterk, hoewel de makers dit onvoldoende uitbuiten om een beklijvende indruk na te laten.

Een ander opvallend feit is dat de modernste technieken van misdaadbestrijding anno 1942 in de serial uitgebreid aan bod komen. Gang Busters was gebaseerd op een populair radioprogramma waarin waargebeurde misdrijven gedramatiseerd werden, en de filmversie voegt daar nog goed geresearchte, visueel interessante opsporingstechnieken aan toe, zoals het gebruik van vingerafdrukken en het op kaarten driehoekskundig opsporen van de actieradius van een zender. Bijwijlen lijkt de serial dan ook op een CSI avant la lettre. Ook op andere vlakken scoort Gang Busters hoge visuele ogen. Het gebruik van achtergrondprojectie is bijvoorbeeld verrassend goed wanneer de gangsters hun schuilplaats opzoeken, gelegen onder de rails van een om de minuut passerende metro. En de regie van het duo Smith en Tayler doet niet onder voor veel van hun Noircollega’s uit hetzelfde tijdperk.



Eveneens van een goede kwaliteit zijn de acteerprestaties. Als Bill Bannister is Kent Taylor een prima held: enerzijds een geharde rechercheur, anderzijds iemand die eerst vragen stelt alvorens te schieten. De chemie tussen hem en Irene Hervey – die de razende reporter Vicki Logan met een Lois Lane-achtige verongelijkte arrogantie vertolkt – is bovendien een goed emotioneel houvast voor de kijker. Aan de andere kant van de wet staat Ralph Morgan (broer van de acteur die de Wizard Of Oz vertolkte) als de sinistere Professor Mortis. Hij steelt iedere scène waarin hij optreedt dankzij een onderkoelde vertolking, die in gelijke mate sympathie opwekt en afkeer genereert. Het laatste lid dat aan de Liga van Vermoorde Mannen wordt toegevoegd, William Haade, zorgt dan weer voor welgekomen comic relief door voortdurend te klagen over het verlies van zijn 'knap' uiterlijk na plastische chirurgie.

Gang Busters achter elkaar bekijken, aan één ruk door, is eigenlijk niet ideaal om de serial tot zijn recht te doen komen. Ondanks de goed geconstrueerde spanning, de leuke acteerprestaties en de solide premisse gaat de repetitiviteit van de plot en de klifhangers er namelijk door opvallen en werken enkele kartonnen decors je na een tijdje op de zenuwen. Doe daarom zoals ik, en steek steeds een episode in de dvd-speler voor je een andere film op je tv gaat kijken. Zo creëer je de bedoelde illusie van een vervolgverhaal en zal je de onmiskenbare kwaliteiten van Gang Busters beter naar waarde kunnen schatten. Want de serial een van de beste die in het geluidstijdperk gemaakt zijn.

BEELD EN GELUID
Een pancarte aan het begin van de eerste episode maakt er gewag van dat de serial een restoratie genoot alvorens op dvd geperst te worden, maar daar is niet veel van te merken. Vuiltjes, krassen en grain zijn continu aanwezig; af en toe ontbreken er zelfs frames, en een enkele keer wordt een scène zelfs tweemaal gespeeld. Het beeld oogt bovendien wazig, het zwartniveau is op lichtgrauw ingesteld en contrasten zijn niet wat ze horen te zijn. Zoals bij de meeste serials zal het bronmateriaal ongetwijfeld in zeer slechte staat geweest zijn, en zonder een massa geld zal Gang Busters dan ook niet gauw in betere staat vertoond kunnen worden dan hier het geval is. De geluidstrack is er een stuk beter aan toe dan de beeldprint, waarbij vooral de relatief geringe hoeveelheid ruis opvalt. Niettemin ontbreekt het de track aan dynamiek en worden goede sequenties afgewisseld met scènes die minder goed verstaanbaar zijn.

EXTRA'S
Een Trailer (4 min.), in nog slechtere staat dan de hoofdfilm, verkoopt Gang Busters met veel nostalgisch bombast, en de Cast Bios (2 min.) bestaan niet uit statische prentjes, maar uit een mooi scrollend tekstje voor iedere acteur.



CONCLUSIE
Gang Busters is een movie serial, een vervolgverhaal bestaande uit dertien korte films, die kwalitatief zeker kan tippen aan de betere langspelers uit 1942. De repetitieve klifhangers en enkele mindere plotlijntjes zetten soms een domper op de feestvreugde, maar geode acteerprestaties, een solide regie en een meeslepend overkoepelend verhaal maken van Gang Busters en van de topserials aller tijden. Beeld en geluid zijn helaas zwaar ondermaats en ook de bonussectie is niet bepaald uitgebreid.