FILM
In oktober 2003 werden in het Katmai National Park and Reserve in Alaska de stoffelijke resten gevonden van Timothy Treadwell en zijn gezellin Amie Huguenard. Een hongerige grizzlybeer was 's nachts hun kamp binnengestormd. Tegen de klauwen en kaken van het beest waren de twee niet opgewassen. Treadwell was nochtans de vorige dertien zomers ongehavend doorgekomen. Zonder bescherming en ongewapend leefde hij dan twee maanden lang in het gezelschap van de beren in het natuurreservaat. De richtlijnen van de parkwachters negeerde hij voortdurend: soms naderde hij tot op centimeters van de dieren, zonder dat ze een poot naar hem uitstaken. Deze ontmoetingen legde Treadwell vast voor het nageslacht in videodagboeken, waarmee hij langs scholen trok om een ecologische boodschap uit te dragen. Gefascineerd door de hartstocht waarmee Timothy Treadwell de beren op beeld ving, maakte de Duitse regisseur Werner Herzog in 2005 een alom geprezen documentaire over de Grizzly Man.

Herzog wisselt fragmenten uit de videodagboeken af met interviews waarin hij met vrienden, familie en kennis van de berenvriend spreekt, in de hoop zo een beter inzicht te krijgen in wat de man dreef om elke zomer zijn leven op het spel te zetten bij de grizzly's. Treadwells beelden vormen ongetwijfeld de hoogtepunten van de film en ze weken het meeste emotie los bij de kijker. Zijn dagboeken brengen ons immers heel dicht bij de beren en ze gunnen ons, in momenten van onverwachte improvisatie, af en toe een blik in de ongrijpbare ziel van zowel de dieren als Treadwell. Een gevecht tussen twee kolossen oogt imposant door de no-nonsesestijl waarmee de kleinste details het realisme ervan versterken: de plukken vacht die losgerukt worden, de bruuske overgang tussen oorlog en vrede, een beer die de controle over zijn ingewanden verliest tijdens de slag. Een speelse welp levert dan weer zachtaardigere taferelen op, net als de relatie die Treadwell in de loop der jaren opbouwt met een schitterende vos en diens familie. Wanneer de grizzlyman in regelmatige camerablikken vurige pleidooien houdt voor de bescherming van beren en het afschaffen van de vossenjacht, overtuigt hij dan ook door zijn passie.



De interviews met Treadwells kennissen zijn minder geslaagd dan de natuurbeelden. Herzog probeert onthullingen aan hen te ontlokken die de psyche van Treadwell kunnen ontgrendelen voor hem, maar gaat daarbij zo chaotisch en geforceerd te werk, dat enkel een opeenvolging van boutades de kijker bereikt. Slechts in de opmerkingen van zijn ouders, die het hebben over een naschoolse periode waarin hij naar Californië trok, bijna Woody Harrelsons rol in Cheers kreeg, en een valse identiteit voor zichzelf verzon, kunnen we grond vinden voor Treadwells verlangen om iets te doen wat geen ander hem ooit voordeed. Dat roem een belangrijk deel van Treadwells motivatie was, lijkt Herzog te suggereren, ook al verwoordt hij dat nooit expliciet. Maar de cineast schijnt ook bewondering te hebben voor de bewuste chaos die de onfortuinlijke man opzocht en waarin hij ongetwijfeld zichzelf herkent. Treadwells liefde voor de natuur en de beren ontkracht de filmer nooit in Grizzly Man, en op basis van de videodagboeken is dat een evidentie.

Werner Herzog snijdt zichzelf helaas een paar keer diep in de vingers tijdens de documentaire. In de eerste plaats omdat hij het heeft nagelaten een duidelijke invalshoek te kiezen. Wil hij het hebben over Treadwells werk? Zijn leven? De gevolgen van zijn dood? Zijn groeiende paranoia t.o.v. stropers en parkwachters? Grizzly Man is niet helder op dat vlak en spiegelt de kijker daardoor geen makkelijk te volgen pad voor. Helemaal van het spoor gaat de prent in enkele passages die de dood van Treadwell reconstrueren. Een bizarre lijkschouwer gaat in detail in op een audiotape die gevonden werd op het plaats-delict en waarop de laatste woorden van de natuurliefhebber en zijn vriendin te horen zijn. Een andere scène, waarin Herzog met een koptelefoon naar de tape luistert, gaat helemaal over the top met misplaatst geschokt sentiment. In dat opzicht is het gemakkelijker Herzogs motivatie voor het draaien van deze film te vinden dan de reden voor Treadwells berenobsessie. Hij herkende in zijn gestorven onderwerp ongetwijfeld de showman die hij zelf van nature ook is.

Het oneven tempo van Grizzly Man, het gebrek aan focus en het handvol verkeerd ingeschatte sequenties voorkomen evenwel niet dat de prent meestal een hoogst entertainend staaltje zevende kunst is. Herzog, die zich de laatste tijd voornamelijk op non-fictie toelegt, heeft duidelijk een niche gevonden waarin hij zich thuis voelt. Het dikke Duitse accent kruidt zijn meeslepende commentaarteksten bovendien met intrigerende charme en hij bezit nog altijd een talent om met een goede montage en onverwacht muziekgebruik schijnbaar triviale beelden naar een hoger niveau te tillen. Dat hij er niet in slaagt om een onvoorwaardelijke coherente crowdpleaser te produceren met Grizzly Man is dan ook jammer, maar niet onoverkomelijk.



BEELD EN GELUID
Hoe beoordeel je de beeldkwaliteit van een documentaire die zijn tijd verdeelt tussen wat in essentie homevideo’s zijn en op goedkope, snelle stock geschoten interviews? Scherpte en contrast fluctueren immers voortdurend en enige coherentie in kleurenweergave is ook niet evident. Niettemin kan ik me niet van de indruk ontdoen dat alle verschillende beeldbronnen naar beste mogelijkheden op dvd geperst werden, waardoor Grizzly Man behoorlijk goed oogt. De geluidsband kampt met een soortgelijk probleem van eclecticisme, schommelend tussen de scherpe tonen van de videodagboeken en de zachte weergave van de interviews. Verstaanbaarheid is nooit een probleem, waarmee het belangrijkste een feit is. De 5.1-weergave lijkt mede door een gebrek aan dynamiek in de muziek echter onnodig veelboxig.

EXTRA'S
De hoofdmoot van de bonussectie wordt ingenomen door één lange featurette, die focust op de creatie van de muziek van Grizzly Man. In The Edges: The Grizzly Man Sessions (54 min.) gaat dieper in op de experimentele jamsessies die aan de basis liggen van de muzikale score. Persoonlijk had ik liever een even lange docu gezien over Werner Herzogs eigen passie voor het project, maar voor liefhebbers is In The Edges zeker een aanrader. Afrondend bevat de schijf ook nog Trailers voor de hoofdfilm en andere prenten van het Quality Filmlabel.

CONCLUSIE
Grizzly Man kondigt zich aan als een intrigerende prent over een man die niet enkel in het gezelschap van beren wou vertoeven, maar hen benijdde voor hun levenswijze. Helaas weet regisseur Werner Herzog niet duidelijk welke toon aan te slaan en welke approach te kiezen, waardoor de film meandert tussen middelmatigheid en kwaliteitscinema. Beeld en geluid zijn zo goed als het bronmateriaal toelaat, maar de bonussectie stelt teleur.