REEKS
Weinig Vlaamse politieseries hebben zodanig hun stempel gedrukt op het genre als Heterdaad, waarin we de belevenissen volgen van één van de hardste secties van de voormalige rijkswachtbrigade BOB. Adjudant John Nauwelaerts (Jo De Meyere) leidt er onder rijkswachtkapitein Bruno Snoeckx (Hans De Munter) een zeskoppig team dat regelmatig de meest smerige uithoekjes van de Brusselse samenleving moet uitmesten. Nauwelaerts is een bullebak die geen tegenspraak duldt en het niet zo nauw neemt met de fysieke integriteit van de verdachten. Zijn loyaliteit aan "zijn" mensen is echter boven alle verdenking verheven. Een vrouw in een rijkswachtteam was eind jaren '90 vrij uitzonderlijk, maar tegenover de macho-cultuur van Nauwelaerts is BOB-ster Matti Tomasetti (Gilda De Bal) een perfecte aanvulling. De twee hebben ondanks hun verschillen een goede amicale band, alhoewel hun privélevens ook elkaars compleet tegengestelden zijn. Nauwelaerts' huwelijk ligt onherroepelijk aan scherven, en in de hoogdagen van de rijkswacht was dat zelfs al een smet op iemands blazoen. Matti, getrouwd met een autoverkoper, Vic Robyns (Jos Verbist), heeft dan weer een warm gezinnetje, met twee volwassen kinderen, Els (Sofie Segebarth) en Ben (Pepijn Caudron), die ze koestert als schatten. Haar partner, de jonge en een beetje snobistisch ingestelde Tibo Leemans (Ben Van Ostade) is een jonge professional die altijd nuchter en correct bij de zaken blijft, zelfs wanneer hij een affaire begint met een gehuwde vrouw, Nadia (Tine Van den Brande). Nauwelaerts' partner is de al wat oudere en gezapigere Sylvain Van Mechelen (Oswald Versyp), die misschien wat zijn leeftijd tegen heeft, maar door zijn ervaring en bijna encyclopedische dossierkennis een sluwe vos kan zijn. Het derde duo van de sectie Nauwelaerts wordt gevormd door Reggie Bax (Dirk Tuypens) en Willy Martens (Kris Cuppens), respectievelijk prototypes van een keurige en een beetje té afgeborstelde huisvader, en een onverantwoordelijke nozem op een motorfiets.



Net als in het eerste seizoen schreef mogelijk de meest getalenteerde scenarioschrijver die er ooit op de VRT heeft rondgelopen, Ward Hulselmans (Niet Voor Publicatie, Witse, Stille Waters en de uitstekende film De Indringer die opnieuw de talenten van Hulselmans en regisseur Van Mechelen verenigde) opnieuw tien titelloze scenario's bijeen - feitelijk maar negen want de laatste twee afleveringen vormen één verhaal - waarbij Hulselmans, geheel getrouw aan zichzelf, de kwalitatieve norm boven de kwantitatieve stelde en categoriek weigerde om per seizoen méér te schrijven. Heterdaad verschilt daardoor op meerdere punten van een reeks als Flikken: het quasi volledig ontbreken van niet ter zaken doende nevenplots, een oneindig keer groter gehalte aan ernst en vooral géén Peppi en Kokki-humor om de lachers op de hand te krijgen. Als er al eens in Heterdaad gelachen wordt is het doordrenkt van cynisme en ontdaan van slapstick; een rake opmerking op het goeie moment doet vaak wonderen. Toch heeft Hulselmans zijn personages, sympathieke mensen van vlees en bloed en dus geen superflikken, zéér raak getypeerd, zonder te vervallen in belachelijke clichés. Eén van de meest pakkende momenten is die waarop Willy zijn partner Reggie, gedwongen door de omstandigheden van het lopende onderzoek, moet opbiechten dat hij al jaren een verdoken homoseksueel is. Reggie is daar oprecht door geschokt: niet zozeer door Willy's geaardheid, maar door het feit dat hij al die jaren lang zijn beste vriend niet in vertrouwen heeft durven nemen. Het homofobe klimaat in de politierangen - Willy vreest dat als zijn oversten zijn seksuele voorkeur te weten komen, hij zijn boeltje zal mogen pakken - was overigens géén verzinsel van Hulselmans, die zelf jaren ervaring heeft als gerechtsjournalist en ongetwijfeld de rijkswachtwereld van voor de politiehervorming door en door kende.



Maar Hulselmans heeft meer kwaliteiten. Geen enkel van zijn tien (negen) scenario's valt uit elkaar door onlogische samenhang of vergezochte plotwendingen, ziektes waar politiereeksen als Baantjer van uit elkaar vallen door pure rottigheid. Onopvallende oudjes gebruiken als geldkoerier, een gevangene die van achter de tralies een moordenaar op zijn familie afstuurt, koerierbedrijven waarin pakes "verdwijnen", en natuurlijk in het jaar na de Dutroux-affaire de pijnlijke tekortkomingen van de slachtofferopvang bij verdwenen kinderen, het zijn allemaal uit het leven gegrepen anekdotes die als kapstok dienen voor iets wat méér is dan een banaal misdaadromannetje. De daders, slachtoffers en medeplichtigen hebben allemaal zéér menselijke motivaties voor hun beweegredenen, die achteraf bekeken zeker niet ver gezocht zijn, maar toch voldoende draagkracht hebben om het scenario van punt A naar punt B te brengen. Heterdaad heeft in tegenstelling tot "realistische" rechtbankdrama's zoals Beschuldigde Sta Op of het bere-slechte Hof Van Assisen daarnaast een voldoende hoog actiepotentieel om niet te gaan vervelen.

En ook weer in deze tweede reeks komt de crème de la crème van het Vlaamse acteergilde bovendrijven: we zien onder meer wijlen Nolle Versyp (overigens in het echte leven de broer van), Peter Rouffaer, ancien Cyriel Van Gent, Hubert "Witse" Damen (én zijn assistente Inge Paulussen, maar die haar rol beperkt zich tot een potje wippen), Katelijne Verbeke en Karel Vingerhoets (in overigens één van de beste afleveringen van de hele reeks, nummer 15), Ann Nelissen, Chris Lomme, Christel Domen, Sien Eggers, Wim Danckaert, Dirk Roofthooft, Damiaan De Schrijver en nog vele anderen. Twee andere niet zo evidente namen op de rolverdeling zijn die van zangeres An Pierlé en, hoogst ongebruikelijk in een dramatische rol, derde leeftijd-icoon Jo Leemans.

Is er dan niets slechts te vertellen over Heterdaad? Weinig, echt weinig. Eén element dat me mateloos stoort, maar de reeks was opgenomen in tempore non suspecto is dat het personage van de bikkelharde John Nauwelaerts zo contrasteert met de geforceerde manier waarop zijn personage in Flikken werd opgevist. Hier en daar spreken de profielen van Nauwelaerts elkaar vierkant tegen. Zo wordt in aflevering 17 duidelijk gezegd dat John één dochter van 28 jaar heeft (géén zoon dus, en zeker geen Bruno Soetaert), en in een andere aflevering dat zijn huwelijk voorbij elke mogelijke vorm van redding is. Als er hier iemand een steen naar zijn hoofd moet geslingerd krijgen, dan zijn het de scenaristen van Flikken die blijkbaar in hun voorstudie nog niet eens de moeite hebben gedaan om het scenario van Heterdaad te lezen, laat staan de afleveringen te bekijken. De John uit Heterdaad is een veel realistischer, geloofwaardiger en doorleefder personage, en als Hulselmans één fout in zijn leven heeft begaan, dan is het wel om zijn toestemming te geven om Jo De Meyere's personage te hergebruiken. Met alle respect overigens voor Jo De Meyere, zonder overdrijving tot nader orde nog altijd één van de belangrijkste Vlaamse acteurs ooit, en wellicht was hij nog niet op zijn rol uitgekeken, maar zelfs een monument als hij kan er niets aan doen als het materiaal dat hem in zijn tweede invulling van dezelfde rol langs alle kanten structureel rammelt.



AFLEVERINGEN
Aflevering 11
Een overvaller, Alain De Croes (Joris Van den Eynde) schiet bij een mislukte roofoverval een winkelbediende neer. Tijdens zijn vlucht schiet hij ook nog een zestienjarige jongen, Dennis Verdonck (David Grammenidis), overhoop, van wie hij meent dat hij zijn nummerplaat heeft gezien. De enige getuige is zijn vriend, de 14-jarige Nico Van Ham (Johan Cleuren), maar zijn ondervraging wordt bemoeilijkt doordat hij doofstom is. De politie besluit er een doventolk, Nadia Gillis-Barez (Tine Van den Brande) bij te halen, een ex-lerares van Nico. Ondanks het gebrek in communicatie komen Matti en Tibo te weten dat de jongen liegt, want in zijn verhaal veranderen aan de lopende band details. Blijkbaar zit ook hun vriendinnetje Sarah (Sandrine André) er voor iets tussen. Reggie is intussen bezig met alle tienduizenden chauffeurs uit het Brusselse te screenen die net als de overvaller met een grijze Escort rondreden. Dankzij zijn minutieus speurwerk kan hij de lijst danig inkorten.

Aflevering 12
Criminelen Jos Van Mierlo (Ludo Hoogmartens) en Danny Borré (Frans Van der Aa) zijn van plan een voerval te plegen. De oudere man, Gustaaf Peeters (Cyriel Van Gent), met wie Danny's moeder, de voormalige diva van de Folies Bergères, Irma "Printemps" Lentedecker (Jo Leemans), een relatie heeft, heeft namelijk een bijverdienste bij een wisselkantoor. Niemand vermoedt dat het oude, sukkelachtige ventje dat dagelijks met zijn hond gaat wandelen voor een paar miljoen aan valuta in zijn tas heeft. Behalve Van Mierlo en Borré dan, en Borré kan het geld goed gebruiken, want hij is een paar Marokkaanse loan sharks uit Schaarbeek 400.000 frank schuldig. Ze hebben voor hun overval echter nog een vluchtwagen nodig, die ze op de parking van Kinepolis gaan pikken; en van alle mogelijke slachtoffers kiezen ze toch wel juist de zoon van de procureur-generaal uit, zeker? Bad move!

Aflevering 13
Nina Heylen (Ina Geerts) heeft autopech, en wordt in een donker steegje verkracht en vervolgens vermoord. Op haar lichaam treft het forensisch team sporen van bouwmaterialen aan. Op één grote bouwwerf als Brussel is zoeken naar aanwijzingen echter hetzelfde als zoeken naar een speld in een hooiberg. Onder het lichaam van de vrouw heeft Matti echter ook nog een tankkaart gevonden. Die blijkt eigendom te zijn van Nicole Callens (Karin Tanghe), een redactrice voor een vrouwenblad. Haar werkloze vriend, René Stevens (Frank Focketyn), staat in de politiecomputer geseind als een agressieve dronkelap, en Nicole liegt wanneer ze zegt dat haar vriend haar wagen nooit gebruikt. Maar of hij daarom iets met de verkrachtingen te maken heeft?

Aflevering 14
De zware gangster Arnold Somville (Geert Willems) ontsnapt uit de gevangenis. Een medegevangene, junkie Dirk Van Hout (Steven Vanwatermeulen) verklaart tegen de politie dat hij mogelijk tegen Somville zijn mond heeft voorbijgepraat, en gezegd dat er voor drie miljoen Canadese obligaties aan toonder voor het grijpen liggen in de luxueuze boetiek van zijn ouders aan de Louisalaan. Tibo, die vaste klant is bij de zaak, waarschuwt de zaakvoerder, Arthur Van Hout (Philippe Van Kessel), maar politiebescherming zit er niet in, waar Vanhout compleet pissed off over is. Veiligheidshalve laat hij zijn vrouw Birgit (Chris Lomme) de obligaties naar de bank brengen. Diezelfde avond komt Somville op bezoek, en wanneer er niets te rapen valt, schiet hij Arthur neer. De procureur (Jo Decaluwé) is in alle staten, want hij is een persoonlijke vriend van de Van Houts. Kapitein Bruno Snoeckx krijgt dan ook alle zonden Israëls naar het hoofd geslingerd, omdat hij wist dat er iets ging gebeuren en niets heeft ondernomen.

Aflevering 15
Twee schlemiele tweedehands-autoverkopers, Paul Antonis (Pierre Callens) en Marc De Laet (Karel Vingerhoets), schnabbelen wat vanop de zijlijn door in hun toonzaal ook schilderijtjes te verkopen. Hun bijverdienste brengt hen af en toe een paar duizend frank in het laatje, maar in elk geval niet van de ordegrootte van de exuberante bedragen die Paul spendeerde voor zijn minnares Rita Coppens (Katelijne Verbeke) vlak voor hij vermoord werd. Op de plaats van de misdaad ziet John "Het Baronneke", Clément Goeminne (Hugo Van den Berghe), een kleine sjoemelaar die al heel zijn leven lang met leugens en bedrog goedgelovige mensen geld heeft afgetroggeld. John meent dat als hij in de buurt was, hij zeker iets met de moord moet te maken hebben, hoe charmant hij zichzelf ook tracht te verkopen.



Aflevering 16
Joel Mattijsen (Michel Bauwens) breekt in bij zijn vorige werkgever, waar hij een miljoen in de kluis heeft zien liggen, maar hij loopt tegen de nachtwaker, Hugo De Pauw (Hubert Damen) aan, en die schiet hem neer. Een anonieme getuige - de man van een vrijend koppeltje dat op de parking zat te koeken - meldt dat hij een witte wagen heeft zien wegvluchten. Dit staaft de getuigenis van De Pauw, en verklaart ineens waarom de zak met het miljoen is verdwenen. De zoon van Mattijsen, Frank (Tom Van Bauwel), heeft precies zo'n witte auto, en hij wordt gesignaleerd op de plaats van de misdaad. Naar eigen zeggen is hij echter niet uit op het geld, wel om de moordenaar van zijn vader zijn strot over te snijden. Bovendien heeft De Pauw vierkant gelogen over het feit dat hij Mattijsen vroeger gekend heeft.

Aflevering 17
Tibo en Nadia komen in een lastig parket wanneer ze getuige worden van een vluchtmisdrijf waarbij een jongetje levensgevaarlijk wordt gewond. Men hun verklaring bevestigen ze namelijk tegenover Nadia's man dat ze een buitenechtelijke affaire heeft, dus het wordt tijd om klare wijn te schenken. En over wijn gesproken, de vluchtende wagen had net een overval gepleegd op een gepensioneerde wijnhandelaar, Raymond Kronenbergs (Nolle Versyp). Zijn zoon André (Marc Coessens) doet er alles aan om de overval te minimaliseren; hij heeft namelijk niet graag dat de politie komt neuzen in het wel en wee van zijn incestueuze gezin. Maar dat gaat moeilijk zo blijven wanneer één van de gestolen cheques wordt uitgegeven in een lokale supermarkt, en de robotfoto met de persoonsbeschrijving van de klant als twee druppels water op kleinzoon Filip (Robby Cleiren) lijkt.

Aflevering 18
Doris De Caluwé (Christel Domen) wordt op haar werk, een koeriersfirma, betrapt wanneer ze pakjes achterhoudt. Het grootste deel van de bij haar thuis gevonden buit zijn juwelen, maar er zit ook een pakje tussen, bestemd voor de begrafenisonderneming van de gebroeders Arnold (Peter Rouffaer) en Chris (Mark Vandenbos) Van Beek. Tussen twee panelen van een gedenkplaatje vindt de rijkswacht een redelijk grote hoeveelheid heroïne. Na ondervraging blijkt Chris Van Beek door Patrick Lemoine (Roger Van Kerpel), een notoire zware jongen, onder druk gezet te worden om als koerier voor de pakjes te dienen, om zo zijn gokschulden af te kunnen betalen. In ruil voor strafvermindering zegt hij toe om het kopstuk van de bende helpen in de val te lokken, maar de zaak loopt compleet verkeerd af. Matti heeft intussen medelijden met Doris, omdat ze de koerierdienst bestolen heeft om een door kanker geamputeerde borst te laten vervangen door een prothese. Maar is een dergelijk mededogen wel gegrond?

Aflevering 19 + 20
Kevin Cauwenberghs (Marnic Ruelle) heeft volgens zijn vader Raf (Wim Danckaert) een grote toekomst voor zich liggen als voetballer. De trainer van FC Dworp, Roger Poelaert (Ron Cornet), heeft zelfs als met de jeugdploegen van Anderlecht gesproken over een mogelijke transfer. Na een training moet de weerbarstige Kevin een strafronde lopen door het bos; daarna is hij spoorloos verdwenen. De rijkswachtbrigade van wacht wuift de 'onrustwekkende verdwijning' weg als een futiliteit, maar 's anderendaags wordt er toch groot alarm geslagen. Onder leiding van de nieuwe rijkswachtluitenant Gino Cappelle (Karel Deruwe) begint er een grote maar vruchteloze zoekactie. De peter van Kevin, zijn oom Maurice (Damiaan De Schrijver), vindt dat de rijkswacht niet snel genoeg werkt, en begint zelf met een affichecampagne. Na een anonieme tip kan er een verdachte worden ingerekend: de leraar van Kevin, die hem bijles geeft, Peter Fonteyne (Lucas Vandevost), blijkt homoseksueel, en in het kleine roddeldorpje is dat al voldoende om hem als pedofiel aan de schandpaal te nagelen. Fonteyne heeft een alibi, maar om het in het sappige Brusselse dialect te stellen, "il était criminel zat".



BEELD EN GELUID
Bridge levert opnieuw een technisch vrij solide transfer af van het tweede seizoen van Heterdaad, één van de eerste eigen VRT-producties die uitgezonden werd in breedbeeld. Compressieproblemen zijn niet helemaal afwezig, maar ze zijn wel een stuk minder frequent voorkomend dan op de boxen van het eerste seizoen. Een milde vorm van ruis moet U er maar voor lief bij nemen, de kleuren ogen fris en het contrast biedt in donkere scènes voldoende details. Minpunt is de heel slecht gekozen layer change op het midden van de derde disc. Het Dolby Surround 2.0-geluid is aangenaam en klinkt warm, maar er zit één kemel van een fout in, namelijk in de laatste aflevering tijdens de 48ste minuut. Dan valt de audio gedurende enkele seconde compleet weg, wat uiteraard punten kost. Een ander euvel dat ik toch de moeite van het vermelden waard vind, zijn de Frans gesproken stukken. Op de eerste disc werd op dergelijke momenten Nederlandse ondertiteling toegevoegd aan het beeld. Ditmaal is er opnieuw een volledig ondertitelingsspoor voor doven en slechthorenden voorzien, maar in tegenstelling tot bijvoorbeeld de meeste Flikken-boxen wordt deze niet automatisch (gedeeltelijk) geactiveerd op het moment dat er Frans gesproken wordt. Aangezien je op voorhand moeilijk kan weten wanneer dat zal zijn, of hoe lang dat gaat duren, is het aan-en uitswitchen van de ondertitels niet echt makkelijk. Een paar afleveringen, zoals 14 en 20, bevatten flink wat Franse (lees: Brussels koeterwaalse) dialogen, waarbij directe ondertiteling fijn zou geweest zijn. Het gesproken Vlaams is goed verstaanbaar, en ik moet toch opnieuw het hoofd buigen voor het gevonden evenwicht tussen het Gaston en Leo-dialect en het Flikken-Hollands: in Heterdaad wordt er tenminste nog natuurlijk Vlaams gesproken.

EXTRA'S
Geen extra's te bespeuren op deze release, behalve dan de intussen traditionele trein aan trailers van andere VRT-releases.

CONCLUSIE
Ook het tweede seizoen van Heterdaad is over de gehele lijn een aanrader voor liefhebbers van de betere misdaadseries van de VRT in het algemeen en de liefhebbers van het werk van Ward Hulselmans in het bijzonder. Zijn geld méér dan waard!