Deze film maakt deel uit van de zevendelige boxset Written and Directed by Preston Sturges, waartoe ook nog The Great McGinty, Christmas In July, The Lady Eve, Sullivan's Travels, The Palm Beach Story en Hail The Conquering Hero behoren.

FILM
The Great Moment is het ultieme buitenbeentje in de filmografie van Preston Sturges: een inspirerende biopic in een 19de-eeuwse setting, waarin spitante dialogen en visuele slapstick nauwelijks aan bod komen. Sturges draaide de prent direct na The Palm Beach Story, maar studio Paramount was niet te spreken over het eindresultaat, zodat de bioscooprelease met twee jaar werd uitgesteld. Wat uiteindelijk het witte doek haalde was dan nog een stevig verknipte versie, waarin het drama werd afgezwakt en de humor extra in de verf gezet. Het is dan ook moeilijk een oordeel te vormen over The Great Moment, aangezien Sturges' oorspronkelijke director's cut voor eeuwig verloren is. Maar zelfs afgaande op de verknipte versie moet je concluderen dat dit tot het beste behoort wat de cineast ooit gemaakt heeft.

De film is gebaseerd op het gelijknamige boek van Rene Fulop-Muller, over een man wiens naam niemand nog kent, maar die met recht en reden de vader van de pijnloze operatie genoemd kan worden. Het jaar is 1844 en William Morton is een pas afgestudeerde tandarts, die een praktijk begint in Boston. Patiënten arriveren echter slechts mondjesmaat, afgeschrikt door de pijn waarmee een bezoekje aan de tandarts onvermijdelijk gepaard gaat. Morton gaat dan ook op zoek naar een middel om de tandzenuwen tijdelijk te verdoven. Na een tip van een voormalig leermeester ontdekt hij de verdovende kwaliteiten van ether. Een eerste succesvolle toepassing, in september 1846, luidt het begin in van een periode waarin zijn praktijk gouden zaken doet. Morton droomt al luidop van nieuwe toepassingen in de operatieve geneeskunde van wat hij – om zich in te dekken tegen mogelijke kapers op de kust voor zijn ontdekking – 'letheon' noemt. Maar zijn leermeester eist een deel van de koek, de chirurgenwereld staat weigerachtig tegenover zijn uitvinding en in zijn queeste naar pijnloosheid voor iedere patiënt komt Mortons huwelijk onder druk te staan.



Met The Great Moment bewijst Preston Sturges dat hij van vele markten thuis is, en niet enkel grappen, grollen en seksueel innuendo op het witte doek kan portretteren. The Great Moment is in veel opzichten een typische biopic van zijn tijd, die één belangrijk moment uit het leven van een groots man belicht en daaraan een inspirerende boodschap koppelt. Vol overgave gooit de cineast zich in het verhaal, waarmee hij de menslievendheid van zijn protagonist benadrukt, in een tijd waarin de Tweede Wereldoorlog het voortbestaan van dat begrip continu in twijfel trekt. Zijn sociale betrokkenheid – minder aanwezig in The Lady Eve en The Palm Beach Story – treedt hier dus opnieuw op de voorgrond, ten nadele van frivoliteit. Niettemin verlicht Sturges het drama regelmatig met humoristische passages, die nooit uit de toon vallen en de geloofwaardigheid van de plot zelfs ten goede komen.

Joel McCrea vertolkt zijn laatste hoofdrol voor Sturges en hij doet dat uitstekend. Hij mag dan feitelijk vijftien jaar te oud zijn voor de rol die hij speelt, als geen ander weet de acteur jeugdig enthousiasme uit te stralen en de kijker mee te sleuren in het verhaal. Als ankerpunt van de prent slaagt hij erin om de aandacht gedurende de ganse lengte van de film vast te houden. Betty Field heeft minder omhanden als de trouwe echtgenote aan zijn zij en haar vertolking is dan ook weinig opvallend, op een proloog na, die zich twintig jaar na de ontdekking van Morton afspeelt. Sturgesgetrouwe William Demarest krijgt voornamelijk de functie van comic relief toebedeeld, maar net als Field excelleert hij in de proloog door een eerlijke, realistische vertolking. Ook de rest van de supporting cast is naar goede gewoonte prima uitgekozen.

Paramounts knipwerk in de prent is op velerlei vlak zichtbaar. De korte lengte – amper 77 minuten – voelt bijvoorbeeld gehaast aan, terwijl diverse subplots wel worden opgestart maar nooit een bevredigende conclusie krijgen. Ook de structuur rammelt, aangezien de raamvertelling die de prent lijkt te zijn in de laatste act volledig verdwijnt. Meest opvallend zijn enkele geluidsaddities die sommige sequentie zo dik in de verf zetten dat de film in parodie dreigt te vervallen. Een veel te luide, overduidelijk gedubde schreeuw uit Fields mond wanneer ze McCrea schijnbaar levenloos op tafel ontdekt, is hiervan een jammerlijk voorbeeld. Dat The Great Moment ondanks deze door onkunde ingegeven aanpassingen alsnog een meeslepende film blijft, kunnen we dus toeschrijven aan het uitstekende bronmateriaal dat Preston Sturges aangeleverd moet hebben. Wie weet wat voor een klassieker hij zijn publiek had voorgeschoteld, mocht de originele versie het fiat van de bonzen bij Paramount hebben gekregen?



BEELD EN GELUID
Van alle films in de Preston Sturges Box heeft The Great Moment waarschijnlijk de meest coherente transfer, maar daarom niet de beste. Grain en printbeschadigingen blijven immers niet afwezig, en een zweverige scherpte en ondermaatse zwartniveaus verheffen de beeldkwaliteit niet boven de middelmaat. Het contrast vormt echter het grootste probleem, vooral in schaduwpartijen. De soundtrack is uitstekend, met een heldere weergave van de dialogen en een evenwichtige mix tussen geluidseffecten en muziek.

EXTRA'S
De enige extra is een Trailer (2 min.) voor de film.

CONCLUSIE
The Great Moment is een goede biopic die groots had kunnen zijn, mocht Paramount de oorspronkelijke versie niet verknipt hebben. Ondanks een warrige structuur en een abrupt einde, overtuigt de film toch, met dank aan de prachtige vertolking van Joel McCrea in de hoofdrol en Preston Sturges' magische mix tussen drama en ontspanning. Beeld en geluid zijn respectievelijk van ondermaatse en goede kwaliteit, maar de enige extra op de schijf is een trailer.