FILM
Ik ben dol op filmmusicals. Het genre weet immers meer dan enig ander de hartsnaren te beroeren, een geloofwaardig evenwicht te vinden tussen commercie en artisticiteit en de magie van de zevende kunst tastbaar te maken. Daarom is het jammer dat de musical al sinds eind jaren zestig op apegapen ligt in Hollywood. Een met de dag sceptischer publiek kan het blijkbaar niet meer opbrengen te geloven in personages wier emoties zo intens zijn dat louter dialoog niet volstaat om zich uit te drukken. Zelfs nu de musical in de nasleep van Moulin Rouge een minirevival kent, durft Tinseltown niet met overgave op de wagen te springen: met kiest voor adaptaties van Broadwaysuccessen zonder daarbij de filmische kwaliteit ervan in vraag te stellen. Begrijp me niet verkeerd: ik verwacht veel goeds van bijvoorbeeld Tim Burtons nakende Sweeney Todd maar ik weet nu al dat de prent ondanks alle visuele pracht theatraal en kunstmatig zal zijn zonder organische kanalisering van pure menselijke emoties die regisseurs als Stanley Donen en Vincent Minnelli konden genereren in de jaren vijftig.

Net als je verwacht dat er nooit meer een musical gemaakt zal worden die datzelfde goede gevoel losmaakt, passeert er echter een fenomeen als Hairspray, opnieuw een adaptatie van een succesvol Broadwaystuk maar ditmaal niet klakkeloos overgeheveld van de bühne naar het zilveren scherm. Nee, de makers hebben hun uiterste best gedaan om de kwaliteiten van film optimaal uit te buiten. Als je het hoge tempo, de widescreencompositie en sommige MTV-cuts wegdenkt, zou je meteen geloven dat de prent gedraaid werd tijdens de hoogdagen van het studiosysteem. De muzikale nummers zijn geen siervignettes maar vormen een integraal deel van de simpele maar verrukkelijke plot. De overgang van dialoog naar zang is compleet geloofwaardig als veruiterlijking van de innerlijke stem van de personages en de choreografie en designs complementeren een filmisch universum dat je niet als een zwart- maar pastelkleurgat zonder morren meezuigt in het verhaal.



En dan te bedenken dat Hairspray ooit ontsproot aan het gedementeerde brein van de koning van de campy kitsch: John Waters. De plot van zijn gelijknamige film uit 1988, waarin een dik schoolmeisje ervan droomt op te treden in een lokale dansshow op tv om zo de jongen van haar dromen voor zich te winnen – en waarbij ze tegelijkertijd een lans breekt voor het doorbreken van de rassensegregatie in het Baltimore van 1962 – werd grotendeels behouden voor de Broadway-adaptatie en nu ook voor de filmversie daarvan. Dit is atypisch Watersterrein aangezien nostalgie een grotere rol speelt dan bizarre extremiteiten. Niettemin is de touch van de regisseur ook in de musical nog voelbaar met talloze double entendres, foute maatschappelijke grapjes, de occasionele knipoog naar onderliggende vunzigheid en vooral het opvoeren van een man als volslanke moederfiguur voor de protagoniste.

In de film uit 1988 werd de rol van Edna Turnblad vertolkt door Waters’ legendarische fetisjacteur Divine. De musical anno 2007 gebruikt John Travolta’s talenten. Bedolven onder make-up (nagenoeg alles van de neus neerwaarts zijn rubberen protheses) is hij zonder meer de acteur die het meest over de tongen gaat in Hairspray. De transformatie is frappant. Bij de eerste aanblik zie je meteen dat Edga geen vrouw is maar Travolta smijt zich zo enthousiast in de rol dat je hem vanaf zijn tweede scène ten volle accepteert als zijn karakter. Voor het eerst sinds zijn iconische Grease moet de acteur bovendien zijn toonvaste stembanden en fluwelen dansvoeten weer van stal halen, wat de nostalgiefactor van de film nog een extra zetje in de goede richting geeft.

Toch speelt Travolta slechts een bijrol in de film want zowel qua karakterbelangrijkheid als performance steekt een stel getalenteerde youngsters hem naar de kroon. Nikki Blonski werkte als 17-jarige dienster in een ijssalon toen ze gecast werd voor de hoofdrol van Tracy Turnblad. Hairspray is haar filmisch debuut en het blijkt een entree door de grote poort. Ze kan zingen en dansen als de beste maar slaagt er bovenal in de kijker vanaf de eerste seconde voor haar te winnen. Als de überunderdog excelleert ze schijnbaar moeiteloos in een vertolking die nochtans bloed, zweet en tranen gekost moet hebben. Tienermeisjes kennen ongetwijfeld Zac Efron al als ster van de gigantische succesvolle High School Musical-Disneyfilms maar te oordelen naar de amour fou die de camera met hem tentoonspreidt, is Hairspray slechts de eerste stap in een lange bioscoopcarrière als tieneridool. Ook Amanda Bynes heeft al een solide fanbasis opgebouwd in jeugdreeksen en de sporadische teen chick flick. Zij speelt van alle hoofdacteurs wellicht de minst opvallende rol, maar maakt als Tracy’s beste vriendin toch indruk. Als het op zingen en dansen aankomt, steelt Elijah Washington echter de show. De jongen blijkt een natuurtalent dat wegens een gebrek aan Hollywoodmusicals waarschijnlijk vooral zijn kunsten zal tonen op Broadway in de komende decennia.



Hoewel Hairspray voornamelijk op bovenstaande tieners focust, worden ook de volwassen rollen gespeeld door acteurs van een hoog kaliber. Net als Travolta is Michelle Pfeiffer een Grease-alumnus – zij het uit het inferieure tweede deel. Als een prent maar zo goed is als zijn slechterik, dan is Hairspray een voltreffer, want niemand speelt een venijnige blonde feeks zoals la Pfeiffer dat kan. Een topscène is bijvoorbeeld die waarin ze de naïeve echtgenoot van Edna tracht te verleiden. Die wordt dan weer gestalte gegeven door een ander Hollywoodicoon: Christopher Walken. Zijn vertolking leunt nog het dichtst aan bij de campy huisstijl van John Waters. Voor het casten van de zwarte militante Miss Maybelle had het Hairspray-team maar één naam voor ogen: Queen Latifah. Nodeloos te zeggen dat ze een homerun slaat met haar vertolking. De grootste (aangename) verrassing in de volwassen cast blijkt echter James Marsden te zijn. Voordien nog de saaie superheld Cyclops in de X-Men films smijt hij zich in deze musical als een Duracelkonijn op zijn rol.

Dat de man achter de filmische triomf van Hairspray Adam Shankman heet, mag verwonderen. De cineast heeft immers enkel domme familiekomedies als Bringing Down the House en The Pacifier achter zijn naam staan. Shankman begon zijn carrière echter als danser en choreograaf waardoor zijn keuze als regisseur minder enigmatisch is. Tijdens het bekijken van Hairspray besef je dat Shankman voor de volle honderd procent begrijpt waar het om draait in een filmmusical. Vloeiende camerabewegingen en aanstekelijke danspassen houden de aandacht ruim honderd minuten vast terwijl de cineast steevast oog heeft voor herkenbare emoties en zeemzoet sentiment knap op afstand houdt. Naast de reeds eerder vermelde uitmuntende cast- en crewbijdragen is het echter de muziek van Marc Shaiman die de plaats van Hairspray in de filmgeschiedenis veilig stelt. De deuntjes van de componist – die met de South Parkfilm al bewees een ideale musicalschrijver te zijn – blijven dagenlang door je hoofd spoken, melodietjes als Baltimore and Me, Welcome to the Sixties en de verbluffende climax You Can't Stop The Beat zijn nu al tijdloze klassiekers.

Als puntje bij paaltje komt, kan je wel minutieus trachten te analyseren wat Hairspray zo’n eclatant succes maakt maar rest enkel de conclusie dat er serendipiteit mee gemoeid is, een toevallig samenkomen van uitzonderlijk getalenteerde mensen die allen aan hetzelfde zeel trekken en het beste van zichzelf gaven. De boodschap van verdraagzaamheid die de film uitdraagt te midden alle gezellige deuntjes en vlotte dansen, is een fijne kers op de taart. Dé te onthouden waarheid is echter dat de filmmusical verre van dood is, zeker wanneer de kwaliteit ervan die van Hairspray benadert.



BEELD EN GELUID
In het verleden hebben wij hier bij DVDinfo het acroniem RCV al eens met really crappy video omschreven. Maar als het goed is zeggen we het ook. En in het geval van Hairspray is het goed. Héél goed. De pastelkleuren springen vrolijk van het scherm in contrastrijke beelden met een sublieme scherpte. De visuele presentatie is kortom een lust voor het oog en doet de prent volledig recht aan. Ook de soundtrack werd nagenoeg perfect op de schijf geperst. De songs barsten levendig uit de boxen, vooral op de DTS-ES-track die alle kanalen optimaal benut om dynamisch uit de hoek te komen. Wie enkel beschikt over een Dolby 5.1-setup of stereoboxen hoeft echter niet te vrezen: ook deze sporen klinken warm en vrolijk.

EXTRA'S
De extra’s op deze speciale uitgave – toepasselijk de Shake & Shimmy Edition genoemd – worden gespreid over twee schijven. Op de eerste disk vinden we twee Audiocommentaren terug. Het eerste spoor koppelt regisseur Shankman aan hoofdrolspeelster Blonski. Het duo houdt de conversatie voortdurend entertainend met tal van anekdotes die de schijnbaar fijne draaiperiode opfleurden. Op het tweede babbelspoor geven producers Craig Zadon en Neil Meron een drogere maar daarom niet minder interessante uitleg over o.a. het productieproces en de verschillen met de Broadwaymusical. Nog op de eerste schijf kan je naar hartelust meezingen met de songs in Jump to a Song (66 min.). Je kan hier je liedje naar keuze uit de film selecteren, waarbij de clip steeds begeleid wordt door de tekst onderaan in beeld. Voor wie zingen niet genoeg is, biedt Step by Step (12 min.) soelaas. Twee choreografen tonen in deze featurette geduldig hoe je een stel dansen uit de prent zelf kan uitvoeren.

Het merendeel van de extra’s bevindt zich op de tweede disk. The Roots of Hairspray (38 min.) is in drie segmenten opgedeeld en geeft inzicht in hoe John Waters op het idee kwam voor zijn originele film, hoe het productieproces daarvan verliep en welke weg bewandeld moest worden om van pellicule naar Broadway te gaan. De productie van de filmmusical staat vervolgens centraal in You Can’t Stop The Beat: The Long Journey of Hairspray (75 min.). Opnieuw handig opgedeeld in acht segmenten vertellen cast- en crewleden honderduit over hun ervaringen, hoe ze bij het project betrokken raakten en wat hen aansprak aan de prent. Amateurbeelden van de repetities, setopnamen en filmclips vullen de talking heads aan. In plaats van een saaie B-roll voor te schotelen, mixt de dvd daarna opnamen van enkele songs in verschillende stadia met elkaar in het voor beginnende cineasten interessante Hairspray Extensions (36 min.). Veel werd niet uit de film geknipt blijkbaar, maar een handvol Deleted and Extended Scenes (9 min.) krijg je alsnog op je bord, vergezeld van een optioneel audiocommentaar door Adam Shankman en Nikki Blonski. De bonussectie wordt afgerond met een enthousiasmerende Trailer (2 min.).



CONCLUSIE
Hairspray is een Grease voor de huidige generatie: een oppeppende hartverwarmende musical vol nostalgie en aanstekelijke zang- en dansnummers. Dankzij een sublieme cast, een prachtige regie en vrolijke muziek creëert de film een utopische sixtieswereld waaruit je nooit wil ontsnappen. RCV maakt de aanschaf van deze dvd bovendien nog meer een no-brainer door een uitmuntende beeld- en geluidskwaliteit voor te schotelen en de bonussectie rijkelijk van prima extra’s te voorzien.