FILM
Handig inspelend op de publieke lust naar spionageverhalen die zo van de voorpagina’s van de kranten gerukt worden, laat The House on 92n Street geen mogelijkheid onbenut om de waargebeurde origine van vele plotlijnen in de verf te zetten. Regisseur Henry Hathaway en een team van drie scenaristen structureren de film immers als een documentaire, inclusief alomtegenwoordige voice-over. Dankzij de propagandistische medewerking van de FBI overtuigt de prent als een authentiek document over spionage en misdaadonderzoek op het einde van de Tweede Wereldoorlog. Naarmate de minuten verstrijken, vergeten de makers echter geregeld de documentaire invalshoek waardoor de nogal voorspelbare en derivatieve plot langzaam ontrafelt tot een doorsnee film noir.

Protagonist William Dietrich wordt door de nazi’s gecontacteerd om als undercoveragent te opereren in de Verenigde Staten. Na een spionnenopleiding in Hamburg neemt Dietrich zijn intrek in het huis op 92nd Street waar hij contacten onderhoudt met een subversieve groep Duitsgezinden die sabotages op Amerikaanse bodem plannen. Zij beseffen niet dat Dietrich een dubbelspion is die alle informatie die hij ontvangt stante pede doorspeelt aan de FBI. Daar coördineert rechercheur George Briggs een team hardwerkende agenten dat aan contraspionage doet. Wat in eerste instantie een routineklus lijkt, mondt echter snel uit in een prioritaire operatie. De Duitse spionnen zijn immers op de hoogte van het bestaan van ‘Project 97’, het codewoord waaronder de atoombom ontwikkeld wordt. Bovendien blijkt een onbekende researcher kostbare informatie over de bom te lekken aan de nazi’s. Het is aan Dietrich om de verrader te ontmaskeren, de spionnengroep te ontmantelen en het enigmatische hoofd ervan te identificeren.

The House on 92nd Street oogt veel moderner dan een film noir uit 1945 er zou moeten uitzien. Doordat de FBI zijn deuren openzette voor de crew werd op reële locaties gedraaid en vertolkten echte personeelsleden niet-sprekende rollen zodat de nagestreefde authenticiteit schier moeiteloos bereikt wordt. De constante commentaarstem van een non-fictieverteller werkt af en toe op de zenuwen – in het begin omdat hij twintig minuten lang haast geen seconde afwezig is, naderhand omdat hij niet meer doet dan locaties introduceren – maar voorziet de prent van een geïnformeerde dynamiek die doeltreffend is voor het slagen van de productie. Cineast Henry Hathaway mixt prima archiefbeelden met zelf opgenomen materiaal en beweegt zijn camera stijlvol door de decors zonder de aandacht te fel op de regie te vestigen. De soundtrack grossiert in livegeluiden met slechts sporadisch gebruik van een muzikale score om de spanning kracht bij te zetten.



Een natuurlijke filmstijl vereist natuurlijke acteerprestaties en het is daar waar de prent het meest succesvol is. Als Dietrich is William Eythe nu eens niet zo’n typische jonge snaak die door de studio als leading man naar voren wordt geschoven. Je staat er zelfs niet bij stil dat de protagonist een acteur is, zo goed versmelt hij met het personage. Lloyd Nolan is eveneens uitstekend op dreef als FBI-agent George Briggs. De acteur zou een succesvolle carrière uitbouwen als de arm der wet in een resem films in de jaren veertig, waaronder het structureel sterk aan The House on 92nd Street verwante The Street With No Name, waarin hij opnieuw Briggs gestalte gaf. Het dichtst bij de conventies van film noir blijft ‘femme fatale’ Signe Hasso. Enigmatisch en manipulerend is zij veruit het meest intrigerende karakter van de film zodat het een ontgoocheling is wanneer ze in het laatste bedrijf als de zoveelste variatie op de aartsslechterik wordt opgevoerd. De nevencast – of het nu over professionele acteurs of een cameo van echt FBI-personeel gaat – is uniform excellent.

De grote aandacht voor detail die de filmmakers aan The House on 92nd Street besteedden, sleurt de kijker gemakkelijk mee in het verhaal en verhult zelfs deels de teleurstellend naar zijn einde sputterende climax. De documentaire stijl waarvoor vanaf de eerste frames gekozen wordt, begeeft het ook halverwege de prent en haalt daarmee het unique selling point onderuit. The House on 92nd Street blijft gelukkig voldoende entertainend om je niet te vervelen maar mist een gouden kans om een bekend verhaal origineel en memorabel in te kleden. Extra spanning wordt gegenereerd door de wetenschap dat de film het zilveren scherm voor het eerst sierde in september 1945, amper een maand nadat president Truman het bevel gaf Nagasaki en Hiroshima met de atoombom met de grond gelijk te maken. Verser van de voorpagina worden films niet gerukt.

BEELD EN GELUID
Omdat de prent geregeld gebruik maakt van archiefopnames om de authenticiteit te verhogen, varieert de beeldkwaliteit van sequentie tot sequentie. Krassen en vuiltjes zijn regelmatig aanwezig op de print, terwijl grain een opvallende spelbreker is op gezette tijden. Contrast en scherpte vallen echter dik mee en ook de zwartniveaus kunnen op een goedkeurend geknik rekenen. Om onverklaarbare reden is de soundtrack ‘opgewaardeerd’ van mono naar stereo zonder dat je ooit het gevoel hebt naar tweesporige audio te luisteren. De dialogen klinken helder en worden goed gemixt met de geluidseffecten.

EXTRA'S
Spijtig genoeg geen extra's op deze release, hoewel de R1-versie o.a. een commentaartrack bevat.

CONCLUSIE
The House on 92nd Street kiest een originele invalshoek om een typisch verhaal over spionage en sabotage te vertellen maar verliest gaandeweg z'n documentaire aanpak zodat de prent uitmondt in een gangsterfilm zoals er dertien in een dozijn zijn. Een solide regie en prima vertolkingen versterken de ‘echtheid’ van de uit de files van de FBI geplukte plot. Beeld en geluid zijn degelijk voor een obscure film van zestig jaar oud maar de bonussectie is jammerlijk leeg.