FILM
Vincent Freeman (Ethan Hawke) wordt in de nabije toekomst geboren zonder genetische 'verbeteringen', op de natuurlijke manier dus, waardoor hij virtueel uitgesloten wordt van alle hogere opleidingen, waar enkel genetisch perfecte mensen voor in aanmerking komen. Nadat zijn ouders vernemen dat hij maar een levensverwachting van een jaar of dertig heeft door een aangeboren hartafwijking, laten ze hun tweede kind, Anton (Loren Dean), wél genetisch manipuleren. Wanneer Vincent ondanks zijn imperfectie zijn broer in een zwemwedstrijd verslaat, begint hij van meer te dromen. Hij wil gaan studeren in het prestigieuze instituut Gattaca, wat hem in staat zou stellen om zijn droom waar te maken en de ruimte in te reizen. Bij de minste plastest valt hij natuurlijk al door de mand; vandaar dat een makelaar in identiteiten hem een 'opstapje' bezorgt: Jerome Morrow (Jude Law) is een genetisch volmaakte atleet, die echter bij een auto-ongeval zijn rug heeft gebroken, en dit niet openbaar heeft gemaakt. De twee mannen beginnen aan een indrukwekkend bedrog, waarbij Vincent laat uitschijnen dat hij Jerome is, en bij alle DNA-tests specimen van de echte Jerome achterlaat; in ruil daarvoor onderhoudt hij hem financieel. Zelfs het feit dat de mannen niet echt volmaakt op elkaar lijken schijnt geen bezwaar, want alle identiteitscontroles geschieden toch via DNA. Het bedrog houdt stand, maar dan gebeurt er in Gattaca een moord, waar Vincent overigens niets mee te maken heeft. Maar er wordt een wimper van hem gevonden, en men gaat ervan uit dat de 'imperfecte' de moord heeft gepleegd om zijn ware identiteit te verbergen. Zelfs Vincents vriendin en collega Irene (Uma Thurman) heeft haar twijfels. Wanneer de moord eindelijk wordt ontrafeld, begint voor Vincent pas de pijnlijke confrontatie met zijn ware afkomst.




De wereld die in Gattaca wordt geschetst - de letters in het woord zijn niet toevallig de vier zuren, Adenine, Guanine, Cytosine en Thymine, die de bouwstenen zijn van een DNA-string - is alles behalve een paradijs op Aarde. Omdat iedereen van bij zijn geboorte zijn volledige levensloop kent, heeft niemand meer de aspiratie om zichzelf te overstijgen, en de film verhaalt wat er zou gebeuren als er toch zo een witte raaf tegen de stroom in zou willen roeien. De stand van zaken in de studie van het menselijk genoom laat vermoeden dat deze wereld bovendien niet zover af is als we soms denken, en de film neemt daarom, niet geheel onterecht, een zeer kritisch standpunt in. De kille, beklemmende sfeer wordt nog benadrukt door de prachtige fotografie, waarbij beelden op het netvlies nazinderen van allemaal genetisch perfecte mensen in een zelfde driedelig kostuum die aanschuiven om naar hun werk te gaan, of koele ongedecoreerde ruimten met allemaal identieke werkstations. Zowel Ethan Hawke als Jude Law (voor wie dit één van de eerste grote successen was) leggen de standaard voor het acteerwerk hoog, en in enkele leuke bijrollen herkennen we o.a. de Amerikaanse schrijver Gore Vidal en Airwolf-veteraan Ernest Borgnine. De grootste merite van de film blijft echter het ijzersterke scenario, vol dubbele bodems, met veel oog voor symmetrie en volledigheid opgebouwd, met een zeer weldoordachte en sterke, maar ook ontroerende climax. Komt dat zien!




BEELD EN GELUID
De blu-rayversie van Gattaca overklast moeiteloos de dvd en de superbit-dvd, alhoewel je het hier zonder DTS-track zal moeten stellen. De Engelse Dolby TrueHD 5.1 klinkt rijk en vol, maar de muziek klinkt soms een klein beetje uit de toon. Veel actie zit er niet in het bewust sober gehouden Gattaca, maar als er occasioneel een ruimteschip opstijgt, klinkt dit wel erg dynamisch; ook de galm in de gangen van het protserige Gattaca-gebouw resoneert helder. De subwoofer neemt met deze film wel een dagje vrij; demonstratiemateriaal is deze Gattaca alvast voor geluid niet. Voor beeldkwaliteit maakt de blu-ray wel het verschil; voor een backcatalogus-titel is er nogal wat moeite gestoken in een deftige, propere HD-transfer, waar de scherpte vanaf loopt. De reflectie op het water wanneer Vincent en Anton elkaar bekampen in een zwemwedstrijd is oogstrelend, het zwart van de nacht is diep en contrastrijk; wanneer Vincent 's avonds opkijkt naar de sterren, lichten die mooi vibrant op in een donkerblauwe achtergrond. In de bleke en schaduwrijke wereld van Gattaca heerst bovendien een paranoïde sfeer waarin haar en huidschilfers van levensbelang zijn, en al die kleine details hebben een zeer mooie textuur. Enige minpuntje is dat er desondanks nog wat milde aliasing te zien is op de vensters op de achtergrond in de Gattaca-building, aangevuld met occasioneel een klein beetje flikkering. Toch is de technische inspanning zeker voor een oudere titel opmerkelijk.




EXTRA'S
Niet alle extra's van de dvd-versie werden weerhouden, met name ontbreken er een paar galerijen met artwork. Naast de obligate trailer staat er ook een making of-featurette op, wat feitelijk een verlengde trailer is, aangedikt tot zeven minuten met interviews met de cast. Het koninginnestuk is echte een uitstekende maar (te) korte documentaire Welcome to Gattaca van recente makelij, die ons een blik gunt in de productie van dit fijne pareltje van filmkunst. In een andere documentaire, Do Not Alter? (15 min.) neemt schrijver Gore Vidal ons mee in de wereld van het DNA en de controverse die rond dit wetenschappelijk gegeven bestaat. Een laatste outtake, Substance Test Outtake (1 min.) zorgt voor een luchtiger afsluitertje. Uiteraard kan de disc ook niet zonder wat trailers voor ons nieuw favoriete HD-medium.

CONCLUSIE
Het zeer intelligente en introspectieve sci-fidrama Gattaca is een visionaire film met verrassend veel diepgang, die in zijn tienjarig jubileum niets verouderd is en nog niets aan impact heeft verloren. De blu-raydisc scoort vooral op gebied van beeld een mooi doelpunt.