FILM
Voor een man die één van de grote beeldenstormers was van de Amerikaanse filmrenaissance in het begin van de jaren zeventig, heeft William Friedkin de voorbij dertig jaar weinig potten gebroken. Niet dat het ooit gemakkelijk is om klassiekers als The Exorcist en vooral The French Connection op te volgen, maar van het dozijn producties dat de cineast de voorbije drie decennia voor de camera’s bracht, is er niet één die doorgedreven degelijkheid overstijgt. Ook zijn meest recente, Bug, knoopt niet aan met Friedkins wonderjaren. Hoewel de prent een zekere visuele flair heeft en thema’s aansnijdt die intrigeren, overtuigt het resultaat niet.

Bug is gebaseerd op een toneelstuk van Tracy Letts – door hemzelf geadapteerd voor het witte doek – waarin paranoia hoogtij viert. Agnes White (een rol van Ashley Judd) heeft er een paar zware jaren opzitten. Haar zoontje is verdwenen en werd nooit teruggevonden, haar echtgenoot zit in de bak. Wanneer een vriendin de enigmatische oorlogsveteraan Peter Evans (Michael Shannon) mee naar huis neemt, klikt het eerst niet tussen beiden. Langzaam ontstaat er echter een band omdat de chaotische Agnes in de logische Peter een uitweg uit haar miserie ziet. Omekeerd slaat zijn obsessie met minuscule insecten in huis, op het lichaam en zelfs onder de huid op haar over. Het stel belandt in een spiraal van zelfdestructief gedrag, gevoed door irrationele angst.
De theaterorigine van Bug is overduidelijk: de prent valt structureel bijvoorbeeld uiteen in twee distinctieve bedrijven en doet het met amper twee hoofdacteurs en drie nevenpersonages. Tracy’s huis is bovendien de setting van 95 procent van de scènes. Op zich is dat geen probleem: deze beperkingen dragen louter bij tot de beklemmende claustrofobische sfeer die Friedkin nastreeft. Helaas komt die sfeer veel te laat tot bloei, zodat de kijker eerst een doodsaai, pompeus eerste bedrijf moet doorworstelen vooraleer te worden beloond met een redelijke, gestileerde thriller.

Er zijn weinig woorden die kunnen omschrijven hoe slecht en ondoordringbaar het eerste deel van Bug is. De eerste drie kwartier bulken van de drammerige dialogen, opschepperige shots en misplaatste vertolkingen. Dit gedeelte is een misrekening van formaat, een langgerekte aanloop naar een pointe die nooit op zijn plaats zal vallen. Althans, dat denk je, want grote stukken van de laatste drie kwartier kunnen verrassend goed bekoren. Friedkin gaat volledig over the top in zijn stijl en speelt met neonkleuren dat het een lieve lust is, maar bekomt zo een film die uniciteit uitstraalt en daardoor intrigeert. Door bewust niet te tonen hoe Agnes op enkele weken tijd evolueert van een cynische vrouw naar een op het randje van waanzin balancerende paranoïde vrouw, ben je bovendien verplicht zelf de gaten in te vullen, wat de gebeurtenissen van het laatste bedrijf extra spankracht geeft. Een meesterwerk is dat laatste bedrijf niet – zeker de verwachte, maar gehaaste conclusie zal geen spek voor ieders bek zijn – maar er zijn genoeg elementen aanwezig om je geïntrigeerd te houden.

Dat ligt deels ook aan de acteerprestaties. Ashley Judd vertolkt nu eens niet de generische hoofdrolspeelster die louter haar dialogen moet declameren en mooi zijn. Onder een dikke laag lelijke make-up verdwijnt ze volledig in haar rol. Haar tegenspeler Michael Shannon is iets wisselvalliger. Hij vindt nooit de perfecte grenslijn tussen waanzin en lucide overtuiging, maar is dan weer perfect gecast als ‘weirdo’ van dienst. De nevenpersonages krijgen nooit de kans om echte impact te maken, hoewel Harry Coninck Jr. (als Judds brutale echtgenoot) een verdienstelijke poging onderneemt.

Het is moeilijk te vatten voor wie Bug nu precies gemaakt is. Wie op zoek is naar een prima horrorfilm – al dan niet psychologisch – is aan het verkeerde adres bij deze prent. Idem dito voor zij die hopen op onderbouwd drama. En een crowdpleaser voor Jan Modaal – verwend door een dieet van actierijke blockbusters – is Bug al helemaal niet. Valt de prent dan wel aan te raden aan iemand die zich buiten de selecte kring rond William Friedkin bevindt? Eigenlijk niet, maar men kan niettemin een slechter tijdverdrijf verzinnen om twee zinloze uurtjes te verdoen.
BEELD EN GELUID
Zonder over een uitmuntende transfer te spreken kan je niet anders dan tevreden zijn over de visuele kwaliteit op de dvd. Met de schaduwpartijen zijn er het meeste problemen, maar de scènes die in neonlicht baden ogen heerlijk fris. Grain is aanwezig zonder te storen. De soundtrack heeft nauwelijks meer te doen dan het weergeven van dialogen, maar een subtiel gebruik van de diverse kanalen creëert niettemin een indringende sfeer.

EXTRA’S
De belangrijkste extra is ongetwijfeld het Audiocommentaar van William Friedkin. Dat de regisseur zichzelf graag hoort praten was al geweten en dat etaleert hij ten volle op dit babbelspoor. Hij geeft niet zozeer achtergrondinfo bij de film, maar focust op de psychologie van wat zich op het scherm afspeelt. Bug: An Introduction (12 min.) blijkt een typische making of zonder veel diepgang, maar A Discussion with William Friedkin (28 min.) is fascinerend om naar te kijken en luisteren. De disk rondt af met een stel Trailers voor Bug en andere A-Filmreleases.

CONCLUSIE
Bug is een schizofrene film over paranoia. Een eerste helft die kant noch wal raakt, wordt bijna vergoelijkt door een merkbaar betere laatste helft, maar een bevredigende kijkervaring wordt de film nooit. Beeld en geluid halen het niveau dat je van een recente prent verwacht. De bonussectie is matig gevuld maar bevat toch een aantal aardigheden.