Michele en zijn vrouw Elsa leiden een luxeleventje. Hij is medevennoot in een bedrijfje dat hij met een collega ooit opstartte, zij werkt als vrijwilliger mee aan de restauratie van een recent ontdekt fresco in een oude kapel en hoopt binnenkort het diploma van kunstrestaurateur te behalen. In hun vrije tijd reizen ze veel, naar Zuid-Amerika en Azië, dineren met vrienden en genieten van hun prachtige oude flat in het hartje van de stad. Alice (Alba Rohrwacher), hun dochter, is het huis uit. Ze woont samen met Ricky (Fabio Trojano) met wie ze een restaurant opgezet heeft en waarvoor Michele het beginkapitaal heeft opgehoest. Regelmatig bezoekt hij z’n oude vader in het bejaardentehuis, een oude en onbemiddelde zeebonk waarvoor hij eveneens financieel in de bres behoort te springen. Op de dag van de diploma-uitreiking verrast Michele z’n echtgenote met een feestje waarvoor hij al hun vrienden heeft uitgenodigd. Het leven kan mooi zijn.
 

 

De dag nadien bekent Michele (Antonio Albanese) dat hij al twee maanden niet meer naar kantoor gaat. De nieuwe vennoot die was binnengehaald om hun bedrijf van de ondergang te redden, heeft een drastisch saneringsplan voorgelegd en een andere aanpak voorgesteld. Michele was tegen, maar z’n beide compagnons zagen dat anders en hebben hem aan de deur gezet met de steun van de raad van beheer. Ondertussen heeft hij gesolliciteerd bij andere firma’s, maar het resultaat is een voorstel van een bedrijf in de buurt dat hem de helft van z’n oude salaris biedt. Michele en Elsa besluiten niet op het aanbod in te gaan en een betere opportuniteit af te wachten. Voor hun dochter en voor hun vrienden houdt het stel de pijnlijke situatie verborgen in de hoop dat het tij snel keert. Maar Micheles boekhouder heeft slecht nieuws in verband met de hypotheek.

 

Regisseur Silvio Soldini brengt in Giorni e Nuvole (“Dagen en Wolken”) verslag uit over de crisis in een huwelijk. Voorzichtig maar effectief beent hij de problematiek uit. Als gevolg van de financiële tegenslag – het gezin zit eigenlijk al twee maanden zonder inkomen terwijl de maandelijkse kosten (huislasten, werkster, auto, boot, uitjes) à rato van 4000 euro de pan uit rijzen – raakt Elsa (Margherita Buy) in een diepe crisis. Zij verneemt niet alleen dat ze het riante huis zal moeten verlaten voor een goedkope huurflat, dat de boot via Ebay wordt verkocht en dat de werkster wordt opgezegd, ze schaamt zich ook voor haar vriendinnen, want de tering naar de nering zetten betekent in haar geval zoveel als het verlies van haar sociale en maatschappelijke positie. Dat geldt uiteraard ook voor Michele, maar hij is te zeer met een nieuwe job bezig en met het saneren van een gekapseisd budget. Bovendien heeft hij er veel minder problemen mee om hun schaarse spaarcenten aan te spreken om voorlopig althans de schijn op te houden. Dat een man van vijftig nog moeilijk aan de bak komt, dringt maar moeilijk – en in eerste instantie helemaal niet - tot hem door. Elsa heeft veel sneller in de gaten dat hun luxeleventje voorbij is. Ze heeft dan wel geen overzicht over de grootte van hun financiële problemen, ze beseft wel als eerste dat geen inkomen hebben zoveel betekent als afstevenen op een compleet fiasco. Elsa neemt een baantje aan in een callcenter, aanvankelijk drie uur, later, als blijkt dat Michele geen schijn van kans maakt, een halve dag. Haar werk als restaurateur lijdt eronder en net op het moment dat een grote ontdekking zich aankondigt, moet ze definitief afhaken. Ze kan een zwangere vrouw vervangen bij een scheepvaartbedrijf, ’s avonds.

 

 

Elsa takelt beetje bij beetje af. Regisseur Soldini toont de rimpeltjes langs haar ogen, de moeë blik, de handen die doelloos door de haren strijken. Ondertussen ligt Michele thuis op de bank. Aanvankelijk houdt hij nog het huis schoon, dan wordt hij lusteloos, verliest z’n energie, schreeuwt tegen z’n dochter wanneer ze een opmerking maakt, brult tegen z’n echtgenote omdat ze afkeurend naar de rommel op de grond kijkt, naar de afwasberg in de keuken en het stinkende wasgoed in de badkamer. Soldini laat de dialoog verstommen, Michele en Elsa zitten op verschillende golflengten; hij is rancuneus en verdrinkt in zelfmedelijden, zij is ongelukkig omdat Michele geen moeite meer doet om werk te vinden. Hij incasseert weliswaar de ene tegenslag na de andere, maar in het verleden hebben ze samen de problemen – o.a. Micheles overspel – het hoofd geboden. Dit keer lijkt dat niet te lukken. Bovendien laat hij zich in slaap wiegen door de zoete praatjes van het arbeidsbureau dat hem aanraadt om geen job onder zijn niveau aan te nemen en zij, ontgoocheld en eenzaam, kan moeilijk weerstaan aan de avances van haar jonge baas op de scheepvaartfirma.

 

 

Antonio Albanese, in eigen land vooral bekend om zijn komische rollen, brengt een geloofwaardige performance van de werkloze Michele. Hij slaagt erin om de wisselende stemmingen en de onvoorspelbare gemoedsbewegingen van het personage zichtbaar te maken. Op onnavolgbare manier geeft hij gestalte aan een man die niet in staat lijkt om zich aan te passen, die teert op wat hij eens is geweest en die niet tot het besef komt dat hij z’n echtgenote in een onmogelijke situatie plaatst. Soldini creëert een afstand tussen hem en de kijker, niet meteen, want Michele voelt zich schuldig omdat hij z’n ontslag twee maanden verzwegen heeft en slaat mea cumpla, maar hij gedraagt zich teveel als het slachtoffer, hij nestelt zich in zelfbeklag, terwijl uit de context duidelijk wordt dat hij in zekere mate medeverantwoordelijk is voor zijn ontslag wegens gebrek aan soepelheid en behoudsgezindheid. Soldini kiest de kant van de beide vrouwen, Elsa en dochter Alice, voor wie ook de kijker geleidelijk aan sympathie gaat koesteren. Alice, jong en plooibaar, heeft zich aangepast aan haar vriend Ricky en werkt als dienster in hun beider eettentje. Zij voelt zich niet te goed om de handen uit de mouwen te steken en daarin lijkt ze op haar moeder die van de nood en deugd maakt en haar luxeleventje opgeeft om haar gezin van de ondergang te redden. Alice en Elsa zijn sterke vrouwen, sterke karakters die niet bij de pakken blijven zitten. Uiteindelijk zullen ze hun gelijk bewijzen en is het aan Michele om dat in te zien en op zijn beurt het lange proces van aanvaarding in te zetten. Hij heeft nauwelijks een alternatief.

 

Het scenario van Doriana Leondeff en Francesco Piccolo grossiert in realistische dialogen, afgemeten en suggestief. Ze laten ruimte voor stille passages zonder veel tekst, scènes waarin de kijker de hoofdpersonages van op een afstand gadeslaat en getuige is van de zeer verschillende manier waarop ze de nieuwe omstandigheden al dan niet proberen te integreren in hun leven. Michele wekt daarbij wrevel op, hij is het verwende koppige mannetje dat meent alles onder controle te hebben, terwijl net hij de trappers verliest. Elsa dwingt respect af, van een afhankelijke echtgenote groeit ze uit tot een zelfbewuste vrouw en ze is niet te beroerd om een lang verhoopte nieuwe beroepsstart uit te stellen of in het slechtste geval op te bergen. Enig minpuntje in de film is misschien de toon die Soldini in de gesprekken van zijn hoofdpersonages legt: elke dialoog loopt uit op een confrontatie. Wat bij ons een woordenwisseling zou worden, mondt hier steevast uit in een forse ruzie. Misschien heeft het iets te maken met het Italiaanse temperament, maar het klinkt vaak te snel te hard, als een smeulend vuurtje dat in een mum van tijd ontaardt in een bosbrand, terwijl er alleen maar struikgewas in de buurt is. Dat procédé ondergraaft een aantal keren de geloofwaardigheid.

Beeld en geluid zijn prima. Soldini hanteert een rijk kleurenpalet waarin hij aan bruine en grauwe tonen de voorkeur geeft. In die zin onderscheidt Giorni e Nuvole zich van andere recente Italiaanse producties: het Italiaanse licht is maar in zeer beperkte mate aanwezig. Maar dit is dan ook veel meer een interieurfilm die het moet hebben van menselijke tegenstellingen en veel minder van spectaculaire acties en buitenscènes. Het zwartniveau is in orde, de detaillering meer dan redelijk en voor de rest ontbreken storende ongerechtigheden en technische tekortkomingen. Het geluid staat in een 5.1-versie.
De muziek is typisch Italiaans en dat effect zorgt voor een gezellige sfeer in de huiskamer. Voor het personage Michele is een smaakvolle oostersaandoende melodie bedacht die met exotische instrumenten wordt uitgevoerd. Het effect is geslaagd en aantrekkelijk. 

In de afdeling extra’s zit een Originele Bioscooptrailer, een toeristische Reclametrailer van de VVV van Genoa (in pure CNN-stijl), de vrij lange reportage Un Piede in Terra, L’Altro in Mare van regisseur Soldini over de wijnteelt en de industrie in de landstreek Liguria (om uw vakantieplannen te beïnvloeden) en een aantal Andere Trailers.

Giorni e Nuvole van de Italiaanse regisseur Silvio Soldini behandelt hetzelfde thema als L’Emploi Du Temps (2001) van Laurent Cantet. In beide gevallen gaat het om mannen van middelbare leeftijd die een tijdlang voor hun echtgenote en gezin hun status van werkloze verborgen houden. In beide gezinnen is er sprake van een echtelijke crisis, zij het dat Soldini aandacht heeft voor het lot van beide partners, terwijl Cantet eerder zijn camera richtte op het mannelijke hoofdpersonage. Soldinis aanpak is herkenbaarder en confronteert de kijker veel directer met de impact van werkloosheid op een relatie. Zijn personages zijn minder introvert, minder eendimensionaal en hebben het hart veel meer op de tong, terwijl ze er tegelijk alles willen aan doen om te overleven (zij het ieder op zijn tijd). Dat alles laat ruimte voor hoop. Technisch is er sprake van een uitstekende transfer, maar de goedgevulde bonussectie is een teleurstelling.