The Great Gatsby speelt zich af in de zgn. jazz age in de Verenigde Staten, een periode van economische bloei tussen het einde van W.O.I en de beurskrach van New York in 1929. De rijken wonen in prachtige huizen met grote tuinen in riante buitenwijken langs het strand en genieten ’s avonds van wat New York qua feestjes, party’s en luxerestaurants bieden heeft. De jonge Nick Carraway (Sam Waterston), een onbeduidende verkoper van aandelen op de beurs van New York en neefje van de stinkend rijke Buchanans in West Egg, maakt geen deel uit van het bevoorrechte wereldje. Daarvoor is hij financieel niet sterk genoeg. Een vrouw vinden zal bovendien niet makkelijk zijn, want rijke vrouwen trouwen niet met arme jongens, dixit Daisy Buchanan (Mia Farrow) over de reden waarom ze voor geld koos in plaats van de liefde van haar leven trouw te blijven. Nick maakt de grote sier van de rich and famous vanaf het terrasje van zijn bescheiden woning mee, want zijn naaste buurman Jay Gatsby (Robert Redford) organiseert regelmatig dure tuinfeesten waarop hij zelf niet of maar zeer kort pleegt te verschijnen. De man leeft teruggetrokken en houdt het mysterie omtrent z’n persoontje voorzichtig in stand. Er wordt beweerd dat hij een moord op z’n geweten heeft of zelfs meerdere moorden, dat hij connecties heeft met het New Yorkse misdaadmilieu en dat hij wellicht drugs dealt. Maar niemand weet er eigenlijk het fijne van.

 

 

Nick maakt kennis met Gatsby na een uitnodiging voor een tuinfeestje en hij krijgt van Gatsby meteen het verzoek om z’n nichtje Daisy Buchanan uit te nodigen op de thee. Twee dagen later staat Nicks kleine woonkamer vol bossen witte rozen en op het buffet Gatsby’s zilveren theeservies. Blijkt dat Gatsby en Daisy elkaar al veel langer kennen, van toen Gatsby als arme sloeber vanuit de midwest naar New York verkaste om er zijn geluk te beproeven. In 1914 ging hij naar de oorlog in Europa, keerde heelhuids terug en slaagde erin om with a little help van de al even mysterieuze gokker Meyer Wolfsheim een fortuin te vergaren. Acht jaar later is Gatsby klaar om z’n oude liefde opnieuw voor zich te winnen, ondanks haar huwelijk met de steenrijke Tom Buchanan en een dochter van acht. Maar Tom is niet zinnens zijn vrouw zo maar op te geven, ook al heeft hij zelf regelmatig een buitenechtelijke relatie.

 

 

Regisseur Jack Clayton voert de kijker anno 1974 terug naar de roaring twenties. Het isolationistische Amerika is na W.O.I een wereldmacht geworden en het geld stroomt binnen. De vrouwenbeweging rekent er definitief af met de zedige lange rokken, het korset gaat definitief aan de kant en het haar wordt kort geknipt. Voor schrijver F. Scott Fitzgerald, zelf afkomstig uit de midwest, moet de aanblik van het modernistische New York een hele schok geweest zijn. In zijn boek The Great Gatsby (1925) brengt hij verslag uit over het doen en laten van de rich and famous en schildert hij heel precies hun milieu en levensomstandigheden. Met het oog op de bioscoopfilm distilleerde Francis Ford Coppola (The Godfather, 1972-1990) een scenario uit de roman die door regisseur Jack Clayton met veel zorg voor aankleding (Oscar), decor en muziek (Oscar) en met Douglas Slocombe (Indiana Jones, 1981-89) achter de camera, naar het witte doek werd vertaald. En het moet gezegd: het production design van The Great Gatsby is zonder meer indrukwekkend. Qua verhaal volgen Coppola en Clayton vrij trouw de keuze van de auteur, zij het dat hun personages qua fysieke uitstraling en karakter toch sterk afwijken van de romanfiguren.

 

 

U zal van ons geen kwaad woord horen over Mia Farrow. O.a. in de films van Woody Allen bewees de Amerikaanse over voldoende talent te beschikken om een personage diepgang en karakter te geven. Als Daisy Buchanan is ze echter niet mooi of aantrekkelijk, maar aanstellerig en bitchy, met een scherp stemmetje en een kinderlijke air, waardoor het onduidelijk is waarom Jay Gatsby zo verkikkerd op haar is. De Gatsby uit het boek is op zijn beurt een eerder onzekere en donkere figuur – wellicht dus tóch een booswicht – doch voor die rol is Robert Redford te clean, te veel een gentleman, te aantrekkelijk en te weinig gevaarlijk. Bovendien wordt hij door de regisseur heel kort gehouden waardoor de kijker nooit echt uitzicht krijgt op de ware aard van het personage. Maar wellicht waren Redfords prachtige blauwe ogen voor de regisseur met het oog op de drukte aan de bioscoopkassa’s belangrijker dan een goed uitgewerkt personage. Z’n tegenspeler Bruce Dern (als Tom Buchanan, Daisy’s echtgenoot) daarentegen speelt z’n rol voortreffelijk. Van hem weet je precies wat hij denkt en waar hij voor staat en tot waar hij bereid is te gaan om z’n eigen huid en reputatie te redden.

 

Jack Clayton slaagt er uiteindelijk niet in de sfeer van Fitzgeralds boek naar het witte doek te vertalen. De decors zijn perfect, de kostumering en de grime zijn uniek, de muziek is prachtig en de acteurs ogen fantastisch en toch blijft The Great Gatsby een brokkelige productie die nauwelijks emotioneert, hoewel bijv. Karen Black als Myrtle Wilson, de vrouw van een garagehouder en maîtresse van Tom Buchanan, welk degelijk voor een dosis drama zorgt. Maar als gevolg van een weinig efficiënte montage, gaat ook dat onderdeel van de film gedeeltelijk de mist in, mede omdat het voor de kijker niet duidelijk is welke rol Myrtle nu precies speelt tussen de rijke heren en de chique dames aan de ene en Jay Gatsby aan de andere kant. Het slot van de film mag dan verrassend en schokkend zijn, na meer dan twee uur gaat dat gepaard met een zekere mate van vermoeidheid wegens te weinig spanning en originaliteit onderweg, een té kort gehouden rol voor Robert Redford en eentje met te weinig interessant materiaal voor Mia Farrow.

 

 

The Great Gatsby is ondertussen meer dan 35 jaar oud en dat heeft littekens nagelaten. De meeste ongerechtigheden zijn weggehaald via een digitale schoonmaakbeurt. Strepen en witte of zwarte puntjes zijn dus uit den boze. Het gevolg is evenwel dat de scherpte onder druk staat en dat het beeld een korrelige structuur heeft gekregen (vooral op grote schermen). Het is even wennen, want je verwacht eerder een zachte satijnachtige beeldkwaliteit in een dergelijke film, maar dat effect beperkt zich tot eerder kleine computerschermen en -monitoren.Het geluid heeft een upgrade gekregen tot 5.1 en dat is zeer duidelijk merkbaar in de iets luidere fragmenten met bijv. snelle wagens en scènes met heel veel personages (feestjes en party’s). Voor het overige is het geluid verrassend goed van kwaliteit, maar jammer genoeg is de dialoogtrack voor meer dan de helft van de film lichtjes asynchroon.

 

Geen

 

The Great Gatsby, één van de grote films uit het begin van de jaren 70 heeft de tijd maar moeizaam doorstaan. Regisseur Jack Clayton brengt de jaren 20 op een bijzonder geslaagde wijze tot leven en kreeg terecht twee Oscars voor de prachtige kostumering en de soundtrack van componist Nelson Riddle, maar het is een teken aan de wand dat zijn hoofdrolspelers Robert Redford en Mia Farrow naast de prijzen grepen. Douglas Slocombe kreeg een welverdiende Bafta Award voor de schitterende cinematografie, Karen Black en Bruce Dern kregen een Golden Globe voor hun sterke rol als supporting actors.