Fontainebleau, januari 1944. Na de kerstvakantie keren Julien Quentin en z’n oudere broer François terug naar het Petit-College d’Avon, een jongensschool verbonden aan het plaatselijke karmelietenklooster. Het is er veiliger dan in Parijs waar de bommen ’s nachts regelmatig delen van de buitenwijken in puin leggen. Zoals op veel katholieke scholen in bezet Frankrijk proberen de paters van het college om joodse kinderen een veilig onderdak te bieden en ze buiten het bereik van de nazi’s te houden. De nieuwe leerling in Juliens klas heet Jean Bonnet, een stille en teruggetrokken jongen die tijdens de pauzes liever een boek leest dan oorlogje speelt. Hun kennismaking loopt niet meteen vlot, maar na een aantal opmerkelijke incidenten is er sprake van een voorzichtige vriendschap tussen de donkerharige jongen die beweert uit Marseille afkomstig te zijn en het blonde Parijzenaartje dat z’n moeder heel erg mist en als gevolg van stress regelmatig in z’n bed plast. 

Wat is een smous?, vraagt Julien op een keer aan François, maar diens uitleg over joden en varkenvlees dringt niet echt tot Julien door en wat precies het verband is tussen joden en moffen, daar krijgt hij al helemaal geen hoogte van. Dat verandert tijdens een etentje met z’n moeder in het plaatselijke restaurant: twee Franse collaborateurs stappen het etablissement binnen en krijgen het aan de stok met oudere joodse man die daar volgens de nieuwe wetten niet mag zijn. Voor het eerst maakt Julien kennis met racisme. Een paar weken later, tijdens een gelijksoortige razzia in het college, zal hij zich dat moment herinneren en beseffen dat er levens op het spel staan. Een klein foutje is dan voldoende om een catastrofe te veroorzaken.

 

Tijdens de première van Au Revoir Les Enfants zou regisseur Louis Malle destijds gehuild hebben. Het verhaal dat hij in deze film vertelt is dan ook minstens gedeeltelijk autobiografisch. Het zijn beelden die ik van mijn leven niet vergeet, zou hij daarover gezegd hebben. De kleine Julien Quentin is het alter ego van de regisseur, dat blijkt uit de eindscène waarin de kijker het huilende gezichtje van de 10-jarige getoond wordt terwijl een voice-over vertelt wat er met de joodse leerlingen én de overste van het klooster gebeurd is. Was het Juliens fout of was het de keukenhulp die na z’n ontslag wegens het ontvreemden van reuzel de Duitsers inlichtte over de verstopte joden? Het doet er eigenlijk niet toe, want de Gestapo wist precies wie ze zocht en waarom en de kans dat Julien én de keukenhulp allebei de echte namen van alle joodse jongens op school kenden, die is zeer klein. Op de kleine jongen maakten de gebeurtenissen in elk geval een diepe indruk die hij nooit zou vergeten en het is zelfs onbelangrijk of hij in werkelijkheid Julien Quentin heette of Louis Malle. Niet de getuigen zijn belangrijk, maar de slachtoffers.

 

De regisseur neemt een heel lange aanloop en hij vertelt de kijker uitgebreid over hoe het er op het college annex pensionaat aan toe gaat: we zien de leraren voor de klas, de leerlingen op de speelplaats tijdens het steltenlopen, de activiteiten op de slaapzaal en de rite van het opstaan en slapengaan, de deugnieterij, de onderlinge conflicten, het werk in de keuken, het zwarte handeltje in sigaretten van het keukenhulpje, de misvieringen en af en toe de handige manier waarop sommige leerlingen uit de klas worden gehaald of van de speelplaats weggeplukt als Franse collaborateurs of een afdeling van de Gestapo neerstrijkt om de identiteit van personeel en gasten te controleren. Louis Malle volgt het allemaal van op een afstand en gebruikt close-ups om de aandacht te vestigen op belangrijke momenten of nieuwe evoluties. De sfeer is afwisselend  relaxed en gespannen en hoewel de film zich tijdens W.O.II afspeelt, blijft het oorlogsgeweld altijd op een veilige afstand. Met als gevolg dat het plots verschijnen van Duitse uniformen meteen voor paniek zorgt en de normale gang van zaken op het college verstoort. Maar het gevaar komt uiteindelijk niet uit dié hoek en dat is een slimme zet van de regisseur waarvoor hij een haast onbelangrijk incident op het getouw zet, een fait divers dat ook de toeschouwer in de meeste gevallen uit het oog zal verliezen.

 

De 10-jarige Gaspard Manesse (Julien Quentin) en de 12-jarige Rafael Fejtö (Jean Bonnet), de beide hoofdrolspelers uit Au Revoir Les Enfants, leveren een indrukwekkende prestatie. Louis Malle gebruikt wel vaker kinderen in zijn films en hier bewijst hij eens te meer een fijne neus te hebben voor talent. Rafael Fejtö kruipt in de rol van de rustige, teruggetrokken Jean Bonnet en de angst voor ontdekking lees je als toeschouwer voortdurend op zijn gezicht en in de manier waarop hij beweegt en reageert. Gaspard Manesse is zijn extroverte tegenspeler, een beetje een ettertje dat zich zeer geleidelijk aan aangetrokken voelt tot de mysterieuze klasgenoot die hij op een of andere manier toch in verband brengt met het gevaar dat het college bedreigt. Manesse is goed gebekt en spontaan en hij heeft er ook geen enkele moeite mee om te overtuigen in meer complexe scènes. Voor de Canadese Francine Racette (als Juliens moeder) betekende Au Revoir Les Enfants het einde van haar acteercarrière, wellicht als gevolg van haar huwelijk met landgenoot Donald Sutherland (Puffball, 2007 en Cold Mountain, 2003) met wie ze drie zoons kreeg. Als de mondaine Parisienne maakt ze een bijzonder goede indruk.

 

Au Revoir Les Enfants kreeg in 1987 de Gouden Leeuw op het Film Festival van Venetië en zeven Césars van de Académie du Cinéma (de Franse tegenhanger van de Oscars).

 

 

Ondanks z’n hoge leeftijd is Au Revoir Les Enfants verrassend goed bewaard. Dat is het gevolg van een zeer verzorgde digitale restauratie. Hier en daar is een wit puntje vergeten, maar het zwartniveau en de detaillering zijn in orde. Het kleurenpalet is eerder donker met getempte tinten, waardoor het soms lijkt alsof er sprake is van zwart-witopnamen. Maar het past precies in de sfeer die regisseur Louis Malle wil oproepen en het werkt allemaal perfect. Het geluid staat in de oorspronkelijke monoversie en dat is een goede zaak, want meer heeft deze intimistische film niet nodig. Jammer genoeg is de geluidsband gedurende tenminste een gedeelte van de film net niet helemaal synchroon. Maar dat kan aan de transfer liggen.

 

De Trailer voor Ascenseur Pour l’Echafaud (1958) van regisseur Louis Malle, 15 Andere Trailers uit de Lumière-catalogus en een overbodige Fotogalerij.

 

Au Revoir Les Enfants behoort tot de beste film uit het œuvre van de Franse regisseur Louis Malle. Het verhaal heeft ondanks de afstand qua tijd niets van zijn kracht ingeboet, want het verhaal dat autobiografische elementen bevat is zonder meer pakkend, boeiend en qua dramatische actie fijnzinnig gecomponeerd.