TRIBUNAL, THE
Bespreking door: William - Geplaatst op: 2010-03-22
FILM
Tijdens een vakantie met zijn vrouw en twee kinderen in een Zuid-Europese badstad, wordt een man door een speciale eenheid van de politie van zijn bed gelicht. Drie jaar later staat hij terecht voor de Internationale Rechtbank in Den Haag. Zijn naam: Generaal Goran Duric, voormalig commandant van het Bosnisch-Servische Nationale Leger tijdens de burgeroorlog in Joegoslavië in de jaren 90. Aanklacht: deportatie en later verkrachting van en moord op tientallen Bosnische moslimvrouwen.
In Den Haag is drie jaar aan het dossier gewerkt. Net voor het proces van start gaat, erft procureur Hannah Maynard het dossier van haar collega die en bevordering krijgt en haar baas wordt. Kroongetuige is de Bosnische dertiger Alen Hajdarevic (Kresimir Mikic). Hij beweert getuige te zijn geweest van de deportatie van de moslimvrouwen op bevel van generaal Goran Duric. Alen stond in het portaal van zijn geboortehuis toen aan de overkant van de straat een witte autobus op de speelplaats van een school voor het transport werd klaargezet. Hij zag ook hoe Goran Duric persoonlijk een vrouw met een baby op de arm bij de haren greep en haar in de richting van de bus sleepte. Voor Hannah Maynard is daarmee de schuld bewezen, maar de verdediging maakt brandhout van Alens verklaring: de toegang tot de speelplaats was te smal voor de bus en dus stond hij niet op het terrein geparkeerd, maar in de straat langs de speelplaats en vanaf de stoep van zijn ouderlijke huis kon Alen niet zien wat zich aan de andere kant van de weg afspeelde. Het zorgvuldig opgebouwde dossier ligt aan scherven op de grond. Hannah is er het hart van in en ze begrijpt niet hoe de specialisten van de V.N. zulke details over het hoofd hebben kunnen zien. Dus vliegt ze met haar staf naar de Republika Srpska om de situatie ter plaatse te bekijken. Met gepantserde voertuigen wordt het gezelschap naar het dorp Kosmaj gebracht waar een bus van hetzelfde type klaar staat om de beweringen van Durics verdedigers te testen. Vrij snel is duidelijk dat Alen Hajdarevic gelogen heeft: de bus kan niet door het hek dat toegang geeft tot de speelplaats van het schooltje. Nog diezelfde avond pleegt hij in z’n hotel zelfmoord.
Op de begrafenis maakt Hannah Maynard kennis met Alans zusje Mira, maar het meisje kan de procureur geen nuttige informatie gven. Ze woont al meer dan 15 jaar in Berlijn en is met haar Duitse man Jan Arendt (Steven Scharf) en hun zoontje een nieuw leven begonnen. Zij wil het verleden vooral vergeten. Waarom haar broer zich in Den Haag heeft aangeboden als getuige tegen generaal Goran Duric is haar niet duidelijk, beweert ze. De dag nadien heeft Hannah Maynard een ontmoeting met de eerste minister van de Republika Srpska. Die onderhandelt nl. op hetzelfde ogenblik met Hannahs vriend Jonas Dahlberg (Rolf Lassgard), de speciale EU-vertegenwoordiger, over de toetreding van de Balkanlanden tot de EU. De affaire Duric komt de politicus slecht uit, zegt hij, want ze bemoeilijkt de toetredingsgesprekken (de EU heeft altijd beweerd niet te zullen onderhandelen met de voormalige Joegoslavische deelstaten vooraleer alle oorlogsmisdadigers aan Den Haag zijn uitgeleverd) en met de plaatselijke verkiezingen voor de deur, kan het proces alleen maar de partij van Duric versterken, want in de Republika Srpska wordt de man als een volksheld vereerd. Hannah houdt vol dat haar werk niets met politiek te maken heeft en eist een vrijgeleide om haar onderzoek ter plaatse voort te zetten. De Serviër maakt evenwel een kapitale blunder: hij beweert dat Hannahs getuige waardeloos is, waarmee hij niét Alen bedoelt, want diens overlijden is inmiddels in ruime kring bekend, maar iemand uit zijn onmiddellijke omgeving: zijn zusje Mira Arendt dus.
De Duitse regisseur Hans-Christian Schmid kreeg ruimere bekendheid met zijn film
Lichter (2003) over de economische overlevingsstrijd van Duitse burgers langs de Pools-Duitse grens na de Val van de Muur en het openen van de grenzen. In 2006 had ie een bescheiden internationaal succes met
Requiem, een aangrijpende portret over een epileptisch meisje dat tijdens haar eerste jaar aan de universiteit een zenuwinzinking krijgt enbij een priester hulp zoekt tegen de hersenspinsels in haar hoofd. In
The Tribunal doet Schmid op een zakelijk en onderkoelde manier het verhaal over de zoektocht van een procureur van de Internationale Rechtbank in Den Haag naar de waarheid in de hoop de slachtoffers een hart onder de riem te steken. Maar haar onderneming is een race tegen de tijd, want uitgerekend in 2010 sluit het hof in Den Haag definitief z’n deuren terwijl er nog tientallen dossiers op strafvervolging wachten. Verlenging van het proces tegen generaal Goran Duric komt dus niet in vraag, ook al blijkt dat de Serviër nog andere misdaden op z’n geweten heeft. De juridische kwestie wordt de speelbal van de politiek, want op de Balkan treden ze vanaf 2010 volgens een rigoureus stappenplan één na één toe tot de EU en dan heeft niemand in Brussel nog behoefte aan een internationaal hof dat in de stinkende brij roert.
Regisseur Hans-Christian Schmid maakt van
The Tribunal een zuinige thriller zonder veel pathos of onnodige sentimentaliteit en hij combineert de toon van een onderzoekdocumentaire (handheldcamera) met de kwaliteiten van een onderhoudende bioscoopfilm (production design, scenario en cast). Z’n speurneus is Hannah Maynard, een sterke juriste, maar tegelijk een kwetsbare vrouw die eerder toevallig met het dossier tegen Duric geconfronteerd wordt op het moment dat de schuld zo goed als bewezen is, want de ambtenaren hebben hun werk gedaan. Als blijkt dat Duric vrijspraak riskeert door cruciale fouten m.b.t. de getuige, ziet Hannah zich verplicht om het heft in eigen hand te nemen. Dat doet ze met kennis van zaken, maar te weinig omzichtig en vooral zonder bodyguard, waardoor ze haar eigen leven op het spel zet in een wereld die geregeerd wordt door criminelen van allerlei slag. Regisseur Schmid toont haar op sterke momenten en op ogenblikken van grote twijfel. Ze raakt helemaal in de war als blijkt dat er over het lot van Goran Duric afspraken zijn gemaakt tussen het hof en de EU om komaf te maken met de rechtszaak. Dan staat ze heel even in de schoenen van de Zwitserse advocate Carla Del Ponte, de hoofdaanklager bij het Joegoslavië tribunaal in Den Haag tussen 2001 en 2007 (
Carla’s List, 2006) in de zaak tegen de Kroatische oorlogsmisdadiger en nationale held Ante Gotovina, die eveneens onder zware tijddru
k stond in haar strijd tegen het onrecht begaan tijdens de Joegoslavische burgeroorlog.
Halfweg de film wordt Mira Arendt een belangrijk personage als blijkt dat zij meer van de misdaden van Goran Duric afweet dan ze aanvankelijk wil toegeven. Opnieuw kiest de regisseur voor een zeer zuinige aanpak. Het duurt een tijdje vooraleer Mira haar verhaal doet, maar in minder dan drie minuten is het eruit, zonder veel poespas of een regenbui van tranen. Ook zij is een kwetsbare figuur, maar ze houdt zich sterk en eenmaal de beslissing genomen om met Hannah Maynard samen te werken, verlaat ze dat standpunt niet meer, ondanks de bedreigingen en de ev. relationele problemen. Hans-Christian Schmid laat footage over de gebeurtenissen in het voormalige Joegoslavië of verwant beeldmateriaal achterwege en richt z’n camera vervolgens op Maynard die voor haar getuige een zeer onaangename mededeling in petto heeft. De spanning in en tussen de vrouwen neemt vanaf dan zeer nadrukkelijk toe en het is vooral de procureur die af te rekenen heeft met psychische stress, want is het als jurist niet haar eerste opdracht om overtredingen aan de oppervlakte te brengen en ze te laten bestraffen?
Kerry Fox is een sterke en geloofwaardige procureur. Naar haar gevoelens hoeft de kijker niet te raden, die draagt haar personage Hannah Maynard als make-up op haar gezicht. Andere keren lijken haar gelaatsuitdrukkingen uit marmer gebeiteld (confrontatie met haar vriend, laatste fragmenten in de rechtbank), voel je de koppigheid en de volharding om tegen beter weten in door te gaan, al was het maar om straks opgelucht adem te kunnen halen. Toch bleek uit de recensies kort na de filmpremière dat heel wat journalisten veel meer nog onder de indruk waren van de acteerprestatie van Anamaria Marinca. Dat is een vreemde gang van zaken, want haar personage Mira Arendt is niet het hoofdpersonage in de film én behalve over het drama dat haar is overkomen, vertelt de regisseur bitter weinig over haar karakter, haar ambities of haar motivering. Mira Arendt is vooral een stille vrouw, begrijpelijk achteraf, maar haar afstand tot de kijker maakt de inleving een stuk moeilijker dan in het geval van Hannah Maynard, een vrouw met karakter en ambitie, een vrouw die weet wat ze wil en die haar ethische principes niet zo maar aan de kant zet omdat het haar baas of de politieke kaste goed uitkomt. Maar misschien kunnen de meeste recensenten zich makkelijker met het slachtoffer identificeren dan met de geprivilegieerde procureur.
BEELD EN GELUID
Regisseur Hans-Christian Schmid kiest in The Tribunal voor een tussenoplossing en hij combineert het zachte en aantrekkelijke kleurenpalet van een bioscoopfilm met filmfragmenten die zoveel mogelijk van op de schouder zijn geschoten. Vooral in de scènes met weinig tot geen dialogen en een vlotte voortgang (de oppakscène in het begin van de film, de reconstructie met de bus) krijgt z’n film daardoor een haast documentair karakter, mede door een goed lopende montage zonder overbodige of niets ter zake doende scènes. Het beeld is scherp en het zwartniveau is in orde. De filmprint heeft bovendien geen last van ongerechtigheden of beschadigingen.
De geluidband staat in een 5.1-versie, maar veel hebben de achterste boxen en de subwoofer niet om handen. De dialogen zijn gedeeltelijk in het Servisch, het Bosnisch, soms heel even in het Duits, maar voor de rest is dit Hans-Christian Schmids eerste echte Engelstalige film.
EXTRA’S
Een aantal Andere Trailers voor recente A-Film-releases (o.a. Taking Woodstock).
CONCLUSIE
The Tribunal is een film die tot nadenken stemt, niet alleen over het feit dat de voormalige Joegoslavische deelrepublieken er sinds het einde van de burgeroorlog alles aan gedaan hebben om hun oorlogsmisdadigers (zelf noemen ze ze vaak helden) uit de handen van de Internationale Rechtbank in Den Haag te houden, maar evenzeer over de methodes die in Den Haag worden toegepast en die schijnbaar van de ene op de andere dag kunnen wijken mocht de politieke toestand dat vereisen. In 2010 wordt het hof definitief opgedoekt, waardoor tientallen plegers van misdaden tegen de mensheid wellicht voor altijd vrijuit zullen gaan. De kans dat ze zich achteraf in Servië, in Kroatie of in Bosnië-Herzegovina zullen moeten verantwoorden voor hun misdaden is klein, ook al zijn er heel wat beloften in die zin gedaan, want niemand wil uiteraard z'n toegangsticket tot de EU verliezen.