Er is te veel eigenliefde in het spel, zegt een bejaarde non. Moeder-overste kijkt bezorgd, maar eigenlijk is ze het met haar collega eens. De jonge novice Hadewijch heeft haar opmerkingen over storend gedrag in de wind geslagen, ze heeft de regels overtreden, zichzelf uitgehongerd, zich te licht gekleed ondanks het barre weer en dat alles niet als een nederige dienaar, maar als een hoogmoedige martelaar. Misschien openbaart Hij zich aan haar in de wereld daarbuiten, zeg de oude non nog en dus wordt Hadewijch – in het dagelijkse leven gewoon Céline – naar huis gestuurd, naar de Quai d’Anjou in Parijs, naar haar vader die minister is en haar moeder die zich verveelt in een paleis langs de Seine op het Île Saint-Louis.
 

 

Maar ook in Parijs komt Céline niet tot rust. Op één van haar tochten maakt ze kennis met de jonge Noord-Afrikaan Yassine, die haar dezelfde avond probeert te versieren. Laat dat, zegt ze, ik hou alleen van Christus. Ik ben nog maagd en wil dat mijn levenlang blijven. Ik wil geen seks hebben met mannen. Yassine kijkt bedenkelijk. Je bent niet goed snik, zegt hij, en een tijdje later: mijn broer kan je vertrouwen. Hij is zoals jij. Yassines ouder broer Nassir woont in een hoogbouwflat in een Parijse voorstadswijk waar de meerderheid van de bewoners uit Noord-Afrika komt. Hij nodigt Céline uit om z’n islamles over de onzichtbaarheid van God bij te wonen. Langzaam groeien Céline en Nassir naar elkaar toe, niet fysiek, maar psychologisch en hij vertelt haar over de soldaten van God en de vernedering waartegen ze zich moeten verzetten. Hij voert de jonge vrouw mee naar het Midden-Oosten en hij toont haar de Arabische lijken na een raid van de voorbije nacht. Begrijp je nu wat vernedering betekent?, vraagt hij en Céline knikt: ja, dat ziet ze en misschien is ze bereid om daar zelf wat aan te doen.
 

 

Regisseur Bruno Dumont, van opleiding psycholoog, is niet de meest toegankelijke Europese filmmaker. La Vie de Jésus (1997), L’Humanité (1999) en Flandres (2006) waren niet bepaald gemakkelijke en vlotte films voor een groot publiek. Daarvoor zijn Dumonts personages te gesloten en te ingewikkeld. In Hadewijch (Fransen spreken het uit als Hadewitsch) gebruikt hij een iets andere aanpak, zij het met behoud van de vrij ingewikkelde psychologische kronkels van zijn hoofdpersonage, maar het blijkt opnieuw een moeilijke evenwichtsoefening waarvoor de geëxalteerde minnepoëzie van de 13de eeuwse Middelnederlandse dichteres en mystica Hadewijch als leidmotief wordt gebruikt. De jonge Céline is in het klooster getreden omdat ze verliefd is op Christus en hoopt hem via gebed en meditatie naderbij te kunnen komen. Maar het wordt een teleurstellende ervaring, want de liefde van Céline wordt niet beantwoord. Dumont laat in het midden of die behoefte het gevolg is van een gebrek aan warmte en genegenheid in de schoot van het gezin waarin de jonge vrouw is opgegroeid, maar hij toont wel de afstandelijke manier waarop de gezinsleden met elkaar omgaan, het gebrekkige samenhorigheidsgevoel, de immer afwezige vader en de al even onzichtbare moederfiguur.
 

 

Dus zoekt Céline op straat naar genegenheid. Die vindt ze bij Yassine, maar de jonge Noord-Afrikaan is geen partij voor de goed opgeleide Parisienne: hij is werkloos, heeft criminele neigingen, is op jonge leeftijd van school gegaan, woont bij z’n oudere broer en hij beseft dat het nooit wat kan worden tussen hen, dat ze beter af is met z’n oudere broer die op dezelfde religieuze golflengte zit. Nassir bestrijdt het christelijke geloof van Céline niet, wellicht omdat hij beseft dat er verschillende wegen naar God zijn. Hij leert haar dat ze niet op een rechtstreeks of persoonlijk liefdesgebaar van Christus hoeft te rekenen, maar dat ze zijn goedheid in alledaagse dingen moet zoeken, bijv. in de strijd tegen onrecht en achterstelling, want wat mensen in enigerlei vorm benadeelt, druist in tegen de liefde van God voor al zijn schepselen. Bij de zwalpende Céline gaat het erin als zoete koek, want wat de nonnen nalieten te doen, dat doet Nassir wel: haar leiden, haar onzekere gevoel richting geven en haar obsessie met Christus en God een zakelijke basis geven zodat ze wat om handen heeft. Maar wat met de onschuldigen?, probeert ze nog vóór ze samen maar het Midden-Oosten afreizen. Ter plekke wordt ze evenwel helemaal ondergedompeld in de sfeer van religieus en politiek fanatisme en maakt de twijfel plaats voor overtuiging.
 

 

In films van Bruno Dumont is sfeer minstens even belangrijk als interactie en dus wordt er weinig gezegd. Minstens de helft van de tijd besteedt de regisseur aan opnamen van zwijgende, mijmerende en starende personages. De toeschouwer is aangewezen op de context, op het decor bijv., waarvan Dumont beweert dat het de kijker inspireert om conclusies te trekken. Jammer genoeg is het beeldmateriaal vaak te doodgewoon en té alledaags (een driesecondenshot van een weiland waaruit de toeschouwer moet concluderen dat Céline de stap naar terroristisch verzet heeft gezet) om in aanmerking te komen voor een dergelijke functie. Bovendien is er vaak sprake van een weinig efficiënte montage, zoals de introductie waarin het bezoek van Céline aan een kapel in het bos via een nietszeggend shot van de bouwkraan op het binnenplein van het klooster de toeschouwer naar de cel van de jonge vrouw leidt, waarbij door het kleine raampje nog net het opgetilde houten pallet zichtbaar is. Ook de hele verhaallijn over een metselaar die om onduidelijke redenen in de gevangenis terechtkomt en in de laatste minuut van de film zo waar de functie krijgt van de reddende Christus, is weinig zinvol en stoort de voortgang. De vrij lange opnamen van een strijkkwartet in een kerk en van een volksmuziekbandje langs de Seine in Parijs, suggereren dat Dumont bovendien te weinig materiaal had voor een film van 105 minuten. De sequenties zijn te lang en in de gemonteerde vorm niet doelmatig. Eén flater: helemaal in het begin zien we Céline in een licht besneeuwde kloostertuin. In de close-up die volgt zien we op de achtergrond het felle groen van een tuin in volle bloei.

 

 

Blijven over de acteerprestaties. Debutante Julie Sokolowski is qua geloofwaardigheid een dubbeltje op z’n kant. Misschien ligt het aan Dumonts keuzes omtrent haar personage in het scenario, maar de indruk die Céline maakt is op z’n minst twijfelachtig. Haar haast continu letargische houding doet de film geen goed en gecombineerd met een minimale uitdieping van haar karakter, is het resultaat een personage waarmee de kijker zich moeilijk kan identificeren, laat staan sympathie op kan brengen voor de keuzes die ze maakt. Waarbij Dumont – als ongelovige - overigens lijkt te willen suggereren dat er een rechtstreeks verband zou bestaan tussen religieus fanatisme en terrorisme. De rest van de cast is goed op dreef, maar van echt grote performances is geen sprake, daarvoor lijken de meeste acteurs iets te weinig gecoacht en kijken ze iets te veel in de camera.

Bruno Dumont presenteert z’n film in het 1.66:1-formaat omdat hij vindt dat het bij deze film past: nederigheid. Een nog kleiner formaat zou de mogelijkheden van de productie in de bioscoopcomplexen beperkt hebben, want 1.33:1 wordt eigenlijk nergens meer aangeboden. Technisch is Hadewijch ook zo eenvoudig mogelijk gehouden: natuurlijke kleuren, bewegende camera’s indien strik noodzakelijk, maar nooit op het moment dat de personages stilstaan, gebruik van bestaande decors of de combinatie ervan, geen CGI, geen nasynchronisatie, geen Dolby Digital en mono- in plaats van stereogeluid of hoger. Het effect is minder dramatisch dan verwende filmliefhebbers zich wellicht voor kunnen stellen, want ook zonder al die technologische poespas is het nog mogelijk om films te maken, al wijzen die dan meestal naar het hart en de ziel en veel minder naar de buik. De transfer is naar aloude Filmfreaks-gewoonte uitstekend van kwaliteit zonder ongerechtigheden, met een perfect zwartniveau en voldoende detaillering en zelfs in mono klinkt Bach wondermooi.
 

 

In een uitgebreid Interview met Bruno Dumont (40 min.) gaat de regisseur uitgebreid in op de poëzie van Hadewijch als inspiratie voor het hoofdpersonage, vertelt hij over de lange zoektocht naar een gepaste actrice voor de rol en z’n maandenlange correspondentie met Julie Sokolowski, die de rol van Hadewijch aanvankelijk helemaal niet zag zitten, praat hij over de keuze van het klooster en de rest van de decors, over zijn wil om het hele filmproces zo eenvoudig mogelijk te houden en over de keuzes die hij gemaakt heeft in het scenario. Als afsluiter zijn er een aantal Andere Trailers uit het Filmfreak-aanbod.

 

Hadewijch van Bruno Dumont is een film over liefde, in dit geval de liefde tot Christus en God, en over de zoektocht van een jonge Parisienne naar een antwoord op haar totale toewijding. De thematiek is in zekere mate interessant en met beter beeldmateriaal, een consequentere montage, een preciezere karakteruitdieping en betere acteerprestaties was dit beslist een uitstekende film geweest. Maar een 7 is uiteraard nog geen drama.