SERIE
Welcome to a mad new world, luidt de slagzin van het vierde seizoen van Mad Men. Terecht, want in de nieuwe afleveringen moeten Don Draper en co. soms beangstigend nieuwe horizonten verkennen. De oprichting van het eigen reclamebureau Sterling Cooper Draper Pryce (SCDP) op het einde van seizoen drie zorgt immers voor meer vrijheid, maar ook voor meer kopzorgen. De afhankelijkheid van een handvol grote klanten is met name een rode draad die langzaam maar zeker naar een onvermijdelijke climax leidt. Daarnaast passeren uiteraard weer een aantal heikele politieke kwesties uit het midden van de jaren zestig de revue: abortus, de burgerrechtenstrijd van de zwarte Amerikanen en de intrede van Japanse bedrijven op de Amerikaanse markt. SCDP is zo niet alleen een microkosmos van de altijd interessante reclamewereld, maar ook van de tijdsgeest.

Maar Mad Men heeft nooit echt om de plots gedraaid (ook al halen die een topniveau). Het zijn de karakters die de reeks zo verslavend maken. Bovenaan het lijstje staat natuurlijk Don Draper. Waar de vorige seizoenen vooral draaiden om het ontrafelen van het verleden van de reclameman, begint seizoen vier profetisch met de vraag 'wie is Don Draper?' Een bevredigend antwoord krijgen we niet - de man blijft de ultieme verpersoonlijking van een enigma - maar het personage groeit wel naarmate de afleveringen vorderen. Met ups en downs, dat moet gezegd, want Draper toont zich nu eens een bruut die jarige vrouwen vernedert en dan weer een trouwe bondgenoot van zijn grootste antagonist bij SCDP. Op het einde van episode 13 lijkt het bovendien alsof hij innerlijke rust heeft gevonden. Maar daar zullen de scenaristen in seizoen vijf ongetwijfeld een mouw aan passen.

In de nevencast zijn er geen al te grote veranderingen merkbaar. Pete Campbell blijft een wezel van het ergste soort, Roger Sterling een dronken egoïst en Joan veel meer dan een secretaresse. Zij stelt trouwens meer en meer Peggy Olsen in de schaduw als de sterkste vrouw van de hoop in een wereld die nog steeds door mannen gedomineerd wordt. Al is er daar een kentering merkbaar. Dons ex-vrouw Betty verdwijnt weliswaar naar de achtergrond - ongetwijfeld een gevolg van de filmambities van actrice January Jones - maar andere vrouwen nemen op intrigerende wijze haar plaats in. Zo zijn er twee nieuwe gezichten die de elk op hun manier Don trachten te verleiden. Slechts één van de twee kaapt uiteindelijk de hoofdprijs weg en het is de verdienste van de scenaristen dat ze die spanning verrassend lang weten te rekken. Maar de grootste revelatie van het vierde seizoen is de jonge actrice Kiernan Shipka, die Dons vroeg puberende dochter Sally vertolkt. Zij meandert als een ongeleid projectiel door de afleveringen, maar zorgt ook voor de grootste emotionele connecties bij de kijker met haar ontwapenende eerlijkheid.

Daarnaast worden in seizoen vier van Mad Men een aantal sterke punten van de reeks extra in de verf gezet. Met name de humor van de serie krijgt een kans om te schijnen. Niet enkel de donkere humor die je bij een reeks als deze verwacht, maar zelfs slapstick. Of hoe kan je anders aankijken tegen de toevoeging van een bejaarde secretaresse voor Don Draper? In de wijze waarop ze zich gedraagt en hoe ze er uitziet, lijkt ze wel weggelopen uit een ordinaire deurenkomedie. Waarmee we meteen bij een tweede sterk punt zijn aanbeland: visueel rijm en montage. Bij de overgang van de ene scène naar de andere kan je nauwelijks spreken van arbitraire beeldsprongen. De makers hebben duidelijk nagedacht over cuts die een artistieke meerwaarde betekenen. Vooral het openen en sluiten van deuren krijgt zo een bijna metaforische betekenis. Zou showrunner Mathhew Weiner soms een bijzondere affectie hebben voor de laatste dertig seconden van The Godfather?

Na een derde seizoen dat focus miste, zet Mad Men in de vierde reeks de puntjes op de i, alsof de makers eens en voor altijd duidelijk willen maken wat momenteel het beste is wat er op tv te zien is. En daarbij overtreffen ze zichzelf. Seizoen vier is met voorsprong het beste tot nu toe. Eén aflevering (The Summer Man) overtuigt minder, maar al de rest is van een niveau dat hoogtevrees durft opwekken. Ik zou episode The Suitcase zelfs het beste uur televisie durven noemen dat ik het voorbije jaar heb gezien. Het is dan ook reikhalzend uitkijken naar het vijfde seizoen, dat er - na moeizame contractonderhandelingen - in 2012 dan toch zou aankomen. Nog een jaartje wachten... dat is niet gemakkelijk bij een reeks die verslavender is dan de meest verrukkelijke chocolade.

AFLEVERINGEN
40. Public Relations
Een interview met Don Draper levert weinig inzicht in zijn persoonlijkheid op. Een maker van bikini's huurt SCDP in voor een advertentie die vooral niet te pikant mag zijn. Een marketingstunt van Pete en Peggy loopt verkeerd af.

41. Christmas Comes But One's A Year
De jaarlijkse kerstfuif kost meer geld dan gepland door de onverwachte komst van de topman van Lucky Strike. Freddy Rumsen duikt weer op. Een dronken Don maakt gebruik van een rustig moment met zijn secretaresse voor een gestolen kus.

42. The Good News
Een fiasco met bloemen brengt Lane's huwelijk in gevaar. Don brengt een bezoek aan Los Angeles, waar hij onprettig nieuws te horen krijgt. Voor Lane noch Don verloopt de nieuwjaarsavond zoals gepland.

43. The Rejected
Pete moet zijn schoonvader vertellen dat SCDP diens firma aan de kant schuift, maar krijgt te horen dat zijn vrouw zwanger is. Don en zijn secretaresse voeren een verhitte discussie. Peggy komt in contact met een nieuwe, vrijdenkende vriendin.

44. The Chrysantemum and the Sword
Roger Sterling steekt de firma stokken in de wielen wanneer men de Japanners van Honda het hof wil maken. Na een seksueel geladen incident besluit Betty haar dochter naar een psychiater te sturen.

45. Waldorf Stories
Peggy neemt een onconventionele beslissing om de creativiteit van haar nieuwe collega te bevorderen. Bij het schrijven aan zijn boek mijmert Roger over het moment dat hij Don voor het eerst ontmoette. SCDP maakt kans op een belangrijke reclameprijs.

46. The Suitcase
Iedereen in de stad zit gekluisterd aan tv of radio voor de boksmatch tussen Cassius Clay en Sonny Liston. Peggy en Don werken op kantoor echter aan de Samsonite-account. En dan komen de frustraties van beiden aan de oppervlakte...

47. The Summer Man
Joan wordt ongepast op haar nummer gezet, maar is niet te spreken over de wijze waarop Peggy het probleem oplost. Betty's nieuwe man is jaloers op Don. Die houdt inmiddels een dagboek bij in de hoop zin demonen zo onder controle te houden.

48. The Beautiful Girls
Roger en Joan blazen hun romance nieuw leven in. Peggy wordt het hof gemaakt door een jongeman met een uitgesproken mening. Sally komt ongevraagd haar vader op kantoor bezoeken. Die laat haar in de handen van zijn nieuwe vriendin Faye.

49. Hands and Knees
De FBI brengt een bezoek aan Betty om haar uit te horen over Don nadat SCDP een overheidscontract heeft binnengehaald. Don schiet meteen in paniek en heeft Pete's hulp nodig. Lane introduceert zijn vader aan zijn zwarte vriendin. Roger heeft twee problemen: Lucky Strike wil de firma verlaten en Joan blijkt zwanger.

50. Chinese Wall
Het kantoor komt te weten dat Lucky Strike vertrekt, maar Roger doet alsof dat ook voor hem een verrassing is. Andere klanten van SCDP dreigen ermee om ook het bureau te verlaten, waardoor iedereen zijn beste beentje moet voorzetten om een totale crisis af te wenden.

51. Blowing Smoke
Omdat de pool van nieuwe klanten opdroogt, plaatst Don een riskante advertentie in de krant, die bij de vennoten op onbegrip stuit. De psychiatrie heeft Sally geholpen, maar Betty ziet dat niet in. Een ontmoeting met een oude vriendin brengt Don van slag.

52. Tomorrowland
Peggy en Ken brengen een nieuwe klant aan. Joan maakt promotie en deelt een geheim met haar echtgenoot. Na een bezoek aan California met de kinderen en zijn nieuwe secretaresse, neemt Don een beslissing die zijn leven zal veranderen.

BEELD EN GELUID
Net zoals het reclamebureau in Mad Men oogstrelende reclame maakt, zo ook is de beeldtransfer een lust voor het oog. Een quasi perfecte scherpte, een uitstekend contrast en vooral spetterende kleuren zuigen je als een volleerd hypnotist mee in een fantastische visuele ervaring. Ook de soundtrack laat van zich spreken. De reeks heeft zich steeds gespecialiseerd in een geluidsmix die een beetje afwijkt van de norm, met een extreme focus op de dialogen en minder op achtergrondgeluiden en muziek, en dat zorgt ook in seizoen vier voor een auditieve ervaring die op zijn minst uniek te noemen is.

EXTRA'S
Marketing the Mustang duurt 27 minuten en gaat dieper in op het ontstaan van deze typische Amerikaanse wagen. Verspreid over drie delen, die samen bijna 80 minuten tijd in beslag nemen, is er ook een documentaire over huwelijk en echtscheiding in de jaren zestig, eenvoudigweg Divorce circa 1960's genoemd. 1964 Presidential Campaign (30 min.) belicht dan weer de marketing van de presidentskandidaten Lyndon B. Johnson en Barry Goldwater. Deze drie featurettes bieden een interessante achtergrond over het tijdperk waarin Mad Men zich afspeelt, maar enkel de vierde extra, How To Succees In Business Draper Style (60 min.), gaat dieper in op de essentie van de reeks. Jammer is eens te meer dat extra's die het maken van de serie belichten niet aanwezig zijn.

CONCLUSIE
Het vierde seizoen van Mad Men is het beste tot nu toe. Het is zelfs een van de meest briljante seizoenen van een tv-reeks van de voorbije decennia. De aandacht voor periodedetail, de dialogen, de acteerprestaties, de regie: gewoonweg alles aan deze serie is van het hoogste niveau. Dat kan ook gezegd worden van de beeld- en geluidskwaliteit, die een goede reeks nog een stuk beter maken. De bonussectie is bijzonder interessant, maar de afwezigheid van materiaal over Mad Men zelf is onvergeeflijk.