Seizoen 4 van The Tudors begint met de presentatie van de nieuwe koningin, de zeventienjarige en beeldmooie Catherine Howard, aan de leden en de kroonraad en de Londense adel. Hendrik de Achtste z’n zoontje Edward en z’n 12-jarige dochter Elisabeth gedragen zich volgens de etiquette bij hun voorstelling aan de nieuwe echtgenote van hun vader, de oudste dochter Mary – uit z’n huwelijk met Catharina van Aragon - vindt Catherine Howard een verwend en vulgair wicht en laat dat ook duidelijk merken. Ze krijgt heel gauw gelijk, want de jonge vrouw bleek vóór haar huwelijk met de Engelse koning meer dan een oppervlakkige relatie te hebben met de aantrekkelijke Francis Dereham toen ze in het kasteel van Agnes, de hertogin van Norfolk verbleef, een geheimpje dat in het 16de-eeuwse Londen niet lang verborgen blijft. Bovendien tart ze het noodlot door een relatie te beginnen met de kamerheer van de koning, de jonge en aantrekkelijke Thomas Culpepper, waarvoor ze een beroep doet op de medewerking van haar hofdames. Als eerst haar oude hartvriendin Jane Boleyn en kort nadien haar voormalige geliefde Dereham naar een baantje op het kasteel solliciteren, ziet Catherine Howard zich verplicht om beiden in dienst te nemen want ze kan zich geen extra ruchtbaarheid over haar verleden permitteren. Maar Dereham gedraagt zich vrijpostig en aanmatigend en praat uiteindelijk z’n mond voorbij. Als de praatjes de koning via een anonieme brief ter ore komen, is het voor alle betrokkenen eigenlijk al te laat.
 

In The Tudors - Seizoen 4 gunnen de makers de kijker een blik op de twee laatste echtgenoten van de Engelse koning Hendrik VIII, de jonge en een beetje dwaze Catherine Howard, die al na twee jaar huwelijk (1540-1542) aan de kant wordt geschoven wegens vermeende voorhuwelijkse en buitenechtelijke seksuele escapades, en de 10 jaar oudere, tweevoudige weduwe Catherine Parr die hem uiteindelijk zal overleven. Hendriks relatie met de speelse Catherine Howard begon onder een voordelig gesternte, want de bijna 50 jaar oude vorst was tot over z’n oren verliefd op het speelse blondje en onder haar invloed leefde hij weer helemaal op, ondanks z’n beenkwetsuur die hem regelmatig dagenlang aan bed kluistert. Maar z’n adviseurs hadden hun werk slecht gedaan, want wat doorging voor een ongeschonden maagd, bleek een jonge dame te zijn met nogal wat ervaring die ze tijdens de eenzame dagen aan het hof gebruikte om met ’s konings kamerheertje en leeftijdsgenoot Thomas Culpepper te rollenbollen. Gewikkeld in een wijder kluwen van intriges die allemaal met macht en invloed aan het hof te maken hebben, is de kijker getuige van een bijzondere, maar atypische liefdesverhouding die uiteindelijk geen schijn van kans maakt, niet wegens de seksuele appetijt van Hendrik VIII, maar in dit geval van z’n veel jongere vrouw die uiteindelijk meer interesse blijkt te hebben voor viriele mannen van haar eigen leeftijd. Historisch is er sprake van een vrij getrouwe weergave van de feiten zoals ze zich voorgedaan hebben: Catherine Howards heeft haar voorhuwelijkse relaties met een muziekleraar en met Francis Dereham achteraf tijdens haar proces zonder meer toegegeven; de beschuldiging van overspel tijdens haar huwelijk met Hendrik VII is ze altijd blijven ontkennen.
 

 

Na vier afleveringen is Catherine Howard uitgespeeld, precies de tijd die overeenkomt met het belang van haar rol als Engelse koningin aan de zijde van Hendrik VIII. De rest van de tijd wordt besteed aan de laatste vijf levensjaren van Hendrik VIII en z’n huwelijk met z’n zesde echtgenote Catherine Parr, een intelligente en vrome vrouw die haar rol van koningin ernstig neemt en die een manier vindt om Hendrik tegen te spreken in kerkelijke én wereldlijke zaken zonder dat daar aanstoot aan wordt genomen. Ze stamt uit een katholiek milieu, maar heeft naar de gewoonte van haar tijd sterke protestantse sympathieën en ze maant Hendrik aan om orde op zaken te stellen, want ondanks zijn breuk met Rome en de oprichting van een eigen Anglicaanse kerk waarvan hij het hoofd is, blijft hij levenslange een katholiek van inborst en is het zelfs voor zijn eigen entourage niet altijd duidelijk welk geloof zijn voorkeur geniet. Katholieke en protestanten bevolken zijn kerkers en vaak worden ze allemaal schuldig bevonden aan ketterij.
 

 

Catherine Parr verschijnt aan het hof van Hendrik VIII met het verzoek haar stervende echtgenoot vergiffenis te schenken voor z’n niet bewezen steun aan Schotse rebellen tijdens een grensconflict dat uiteindelijk in het voordeel van de Engelse kroon wordt beslecht. Hendrik VIII is onder de indruk van haar schoonheid, haar eenvoud en haar ongedwongen omgangsvormen. Hij stuurt haar cadeautjes die ze met tegenzin accepteert, want eigenlijk wil ze na de dood van haar veel oudere echtgenoot met ene Thomas Seymour in het huwelijk treden. Maar de avances van de koning van Engeland kan ze uiteraard niet negeren en dus zit er niets anders op dan op z’n huwelijksaanzoek in te gaan. Anders dan z’n vorige echtgenoten is Catherine Parr evenwel een vrouw die van aanpakken weet: ze zorgt ervoor dat niet alleen Mary blijft inwonen, ze haalt ook Elisabeth en de kleine Eduard naar het kasteel in Londen omdat ze vindt dat de kinderen hun vader meer moeten zien. Als Hendrik VIII op verzoek van de Keizer met z’n leger naar Calais oversteekt om Boulogne en hopelijk nadien Parijs in te nemen, vertrouwt hij z’n kersverse echtgenote het regentschap toe, zeer tegen de zin van de bisschop van Londen die haar ervan verdenkt een nieuwe christen te zijn, een ketter m.a.w. die moet worden verwijderd uit Hendriks buurt, want ondanks het feit dat de Anglicaanse kerk onafhankelijk is van Rome zijn de leden van die kerk in wezen nog altijd katholieken die de protestanten willen zien branden. Maar de bisschop neemt grote risico’s en het lijkt erop dat hij zich misrekent voor wat betreft de reactie van Hendrik VIII als die terugkeert van z’n succesvolle militaire campagne tegen Boulogne.
 

 

The Tudors – Seizoen 4 zit met andere woorden weer vol spannende evoluties en intriges met Hendrik VIII als centrale figuur. Jonathan Rhys Meyers kruipt opnieuw in de huid van het hoofdpersonage dat hij met gloed en overtuiging tot leven wekt, hoewel zijn Hendrik VIII in geen enkel opzicht op de oudere Engelse koning lijkt, want die woog tijdens z’n laatste oorlog tegen Frankrijk naar schatting zo’n 175 kg, was bijna blind (als gevolg van diabetes) en leed aan een gevorderde vorm van syfilis. The Tudors is evenwel geen les in zestiende-eeuwse Engelse geschiedenis, maar een flitsende en visueel verbluffende tv-serie met een historische kern die een publiek van vandaag moet kunnen boeien en wat dat betreft is er niets aan het toeval overgelaten, want naast Hendrik en z’n zes vrouwen komen er ook tal van andere personages aan bod die de serie kleur en contrast geven. Bovendien is er in seizoen 4 heel veel ruimte gemaakt voor de oorlog van Hendrik VIII in Frankrijk, een militaire campagne die in Boulogne tot stilstand komt wegens een uitbraak van dysenterie waardoor het Engelse leger wordt gedecimeerd en de doorstoot naar Parijs zo goed als onmogelijk is. Maar Hendrik maakt van een tegenslag een succes door gauw naar Londen terug te keren en z’n verovering van Boulogne ruim in de verf te zetten. Het is een pyrrhusoverwinning, want voor de Engelse koning het goed en wel beseft heeft de Keizer een verbond gesloten met Frankrijk en marcheert een Franse troepenmacht van 36.000 soldaten in de richting van Boulogne om de stad te ontzetten.
 

 

Maar The Tudors – Seizoen 4 is vooral het verhaal over de vijfde en zesde vrouw van Hendrik VIII, de 17-jarige Catherine Howard, die wegens haar overspelig gedrag op het schavot zal eindigen, en de bijna twee keer zo oude Catherine Parr die een huwelijk met de koning niet ambieert, maar wellicht door haar familie onder druk is gezet om toe te stemmen. Vertegenwoordigd zijn aan het hof betekende voor een aristocratisch geslacht in die tijd zoveel als winnen qua status, macht en invloed. Catherine Parr zal haar echtgenoot overleven, maar niet meer dan op het nippertje, want de katholieken aan het hof doen er alles aan om haar protestantse gezindheid aan het licht te brengen en uiteindelijk zal Hendrik VIII zelfs haar inhechtenisneming tekenen. Maar tot een daadwerkelijke arrestatie komt het niet, want Catherine Parr is niet alleen verfijnd, ze is ook intelligent en ze beseft dat alleen goed gespeelde onderdanigheid haar kan redden. Het zijn spannende momenten, want tot in de allerlaatste aflevering blijft haar lot onzeker, ondanks het feit dat de historische afloop bekend is. Diezelfde laatste aflevering wijkt overigens nogal wat af van de rest van de serie omdat bedenker Michael Hirst er voor koos om na 37 afleveringen z’n hoofdpersonage te confronteren met z’n verleden via de drie vrouwen bij wie hij een kind had. Zij krijgen het laatste woord om Hendrik VIII het onrecht te verwijten dat hij hen heeft aangedaan. Historisch is dat uiteraard larie, want zelfs adellijke vrouwen konden zich dat soort gedrag zeker niet permitteren, maar met het oog op enige relevantie voor een publiek anno 2011 is het een te verdedigen keuze.
 

 

Net zoals in Seizoen 3 is er sprake van wat ruis in de zeer donkere scènes, maar dat is schijnbaar onvermijdelijk. Voor de rest geniet u van een vaak fijne, een beetje satijnachtige look en een mooi, zij het eerder donker kleurenpalet. Alleen de garderobe van Catherine Carr is lichter van tint met een voorkeur voor geel en beige. Van ongerechtigheden is geen sprake en het zwartniveau is zoals alle vorige keren indrukwekkend. De geluidstrack staat in een 5.1-versie en dat laat nogal wat spektakel toe tijdens de belegering van Boulogne en de uiteindelijke ineenstorting van de omwalling van de Carcassonne-achtige stad. Voor de rest valt vooral het prachtige, ietsjes archaïsche taalgebruik op van de edelen aan het hof en de soundtrack van Trevor Morris (The Pillars Of The Earth, 2010) is wederom veelzijdig en feestelijk.
 

 

In de Documentaire Illegale Affaires vertellen een aantal historici over hoe het eraan toe ging aan het hof van Hendrik VIII en wijzen ze vooral op de seksuele escapades die het manvolk zich kon permitteren voor, tijdens en na het huwelijk, terwijl vrouwen forse straffen riskeerden (tot zelfs de doodstraf) als ze van het rechte pad afweken. Voorts wordt er aandacht besteed aan de figuur van Catherine Howard die niet alleen voor haar huwelijk met Hendrik VIII de regels van goed fatsoen meermaals had overtreden, maar ook tijdens haar huwelijk amoureuze relaties aanknoopte met andere mannen. In de Documentaire The Tudors na Hendrik vertellen de historici u hoe het afliep met Mary, Elisabeth en Eduard, de drie kinderen van Hendrik VIII, en hoe de Tudor-dynastie uiteindelijk van het toneel verdween ten voordele van de Schotse koninklijke familie. In de Documentaire Afscheid van een Koning verdedigt bedenker Michael Hirst de manier waarop hij de laatste aflevering van de vier seizoenen heeft geconcipieerd en wijst hij vooral op het feit dat elke monarch er alles aan doet opdat het nageslacht hem als een held en een vader des vaderlands zou herinneren.
 

 

Collega Werner vond de drie eerste seizoen van The Tudors goed voor een gemiddelde van 8.5 à 9 op 10. Laten we bij de finale score voor deze Iers-Canadese serie rekening houden met het wijdse historische panorama, het strakke en tegelijk weelderige scenario vol spanning en emotie en de vaak uitstekende acteerprestaties van alle hoofdpersonages en dan is 9/10 zonder meer terecht.

 

In december verschijnt de verzamelbox van The Tudors voor wie tot nog toe geaarzeld heeft om tot de aanschaf over te gaan. U krijgt de vier seizoen dan voor een iets gunstigere prijs. Niet twijfelen indien u van dit soort historische kostuumdrama’s houdt.