FILM
Se7en is niet de enige film uit de jaren negentig waarop het antwoord op de vraag 'wat zit er in de doos?' wel eens 'een menselijk hoofd' zou kunnen zijn. Ook in de twee helft van Gouden Palm-winnaar Barton Fink spookt dat enigma immers door het hoofd van het titulaire karakter. In die optiek sluit de prent perfect aan bij het thema dat in zowat alle films van de Coens verweven zit: de link tussen misdaad en een alledaagse, wat saaie realiteit. Waarin de prent echter verschilt van de andere werken uit het oeuvre van de cineasten, is in de wijze waarop de hele film één grote metafoor is. Nu vormden allegorieën altijd al een essentieel onderdeel van een Coen-film - denk maar aan het slot van No Country For Old Men of de hoed in Miller's Crossing - maar nooit kwam de metafoor zodanig op de voorgrond als in Barton Fink. Het creatieve proces van het schrijven is een hel, lijken de Coens te willen zeggen op een weinig verhullende manier. Niet verwonderlijk misschien als je beseft dat het scenario het resultaat was van een writer's block bij de broers.

De prent opent in New York anno 1941. In de coulissen kijkt toneelschrijver Barton Fink toe op de eerste uitvoering van zijn nieuwe stuk. Het drama wordt door zowel publiek als critici op handen gedragen en dat bezorgt de schrijver een ticket naar Hollywood. Low-budgetstudio Capital Pictures vraagt hem om het script voor een worstelfilm neer te pennen. Een eenvoudige opdracht, zo pepert iedereen Barton in, maar die komt niet verder dan een paar zinnen. Zijn aandacht wordt misschien te fel afgeleid door het behangselpapier dat in zijn veel te hete, groezelige hotelkamer van de muren loskomt. Of door zijn buurman, een bolronde verzekeringsagent. Ook zijn verliefdheid op de vriendin van een romanschrijver die hij op handen draagt, komt de creativiteit niet ten goede. Maar wanneer op het einde van de week nog steeds niks op papier staat om de filmproducent van zijn talent te overtuigen, breekt de hel pas echt los voor Barton.

Films over schrijvers kom je wel vaker tegen in de Amerikaanse cinema, van Sunset Boulevard tot Sideways of Wonder Boys. En steeds weer is er die constante: schrijvers zijn gekwelde zielen, steeds op zoek naar een bevestiging die vaker wel dan niet elusief blijkt. Het titelpersonage uit Barton Fink past perfect in het rijtje. Zoals met verve vertolkt door John Turturro is hij een eenzaat die worstelt met zijn identiteit: een egomaan met lage eigendunk zo je wil. Een beetje een ergerlijk mannetje ook. Hij wil helemaal niet naar de verdorven, oppervlakkige wereld van Hollywood verhuizen, maar doet het toch op aandringen van zijn impressario. Voor Barton staat de verhuis naar de Amerikaanse Westkust synoniem met een onvoorspelbare nachtmerrie. Die angstdroom maken de Coens visueel treffend duidelijk: het ouderwetse behangselpapier lijkt zelfs zo uit het satanische appartement in Rosemary's Baby weggelopen. De cineasten worden in hun evocatie van Bartons helse Hollywood-week trouwens voor het eerst bijgestaan door cameraman Roger Deakens, wiens close-ups door het gebruik van lichtjes afwijkende lenzen de unheimlichkeit nog versterken.

Ook de vertolkingen van de nevencast dragen een steentje bij tot het ongemakkelijke gevoel dat Barton Fink bij de kijker losweekt. John Goodman is in eerste instantie nog sympathiek als de buurman van de schrijver, maar naarmate de film vordert, wordt duidelijk dat hij duistere geheimen koestert. Michael Lerner verpersoonlijkt perfect de oppervlakkigheid van Hollywood en John Mahony gedraagt zich dan weer opvallend gedistingeerd voor een novellist die maar al te graag naar de drank grijpt. Hij versterkt zo nog de angsten van Barton door genadeloos van de piëdestal te vallen waarop de schrijver hem had gezet. Zelfs wanneer de onbeantwoorde liefde van Barton voor het liefje van de romanschrijver dan toch een antwoord krijgt, is dit geluk geen lang - en zeker geen gelukkig - leven beschoren. Nee, het zit de schrijver zeker niet mee.

De Coens hangen kortom een wel erg zwartgallig beeld op van het leven van een schrijver. En dat is ook zo'n beetje het grote probleem van de film. Die vervalt al te vaak in zelfbeklag over het eigen lot. Dat de cineasten dit verpakken in opvallende visuele en Faustiaans metaforen voor de hel doet bovendien meer kwaad dan goed. Barton Fink bevindt zich namelijk in een magisch-realistische schemerzone die te bizar is om als zedenkomedie te werken en te ernstig om als fantasievol tussendoortje te beschouwen. Joel en Ethan Coen ondervinden wel vaker problemen met het creeren van een coherente toon in hun films en die onvolkomenheid brengt het niveau van Barton Fink ook naar beneden. Intrigeren doet de film zonder twijfel, maar de metafoor zet je niet aan het denken over de (te hoge?) verwachtingen die je zelf in het leven hebt en hoe je ze kan bereiken. Het is dan ook zeer jammer dat een prent die in het laatste halfuur het scherm (soms letterlijk) in vuur en vlam zet, inhoudelijk met een sisser afloopt.

BEELD EN GELUID
Dat Barton Fink al twintig jaar oud is, valt af te lezen aan de beeldtransfer. Alhoewel die er meer dan behoorlijk uitziet, is de hoeveelheid grain aanzienlijk en valt ook op het contrast wel wat aan te merken. De transfer vindt wel een goed evenwicht tussen de duistere indoorscènes en de in volle zon badende exterieursequenties. De stereosoundtrack klinkt goed zonder opvallende uitschieters. De mix tussen dialogen en muziek is hoe dan ook een voltreffer.

EXTRA'S
De disk bevat geen extra's.

CONCLUSIE
Met Barton Fink wonnen de Coens weliswaar een Gouden Palm, maar de film staat zeker niet in de top vijf van hun beste films. Daarvoor is het verhaal te bizar en de toon te warrig. Niettemin valt er veel te genieten van de vertolkingen en de prachtige beelden. De beeldtransfer en de soundtrack halen een degelijk niveau, maar een bonussectie is er niet.