Op 9 november 1983 wordt de Nederlandse biermagnaat Freddy Heineken ontvoerd bij het verlaten van zijn kantoor aan het Tweede Weteringplantsoen in Amsterdam. Vijf gewapende mannen met bivakmutsen stoppen de bierbrouwer en zijn chauffeur Ab Doderer in een bestelwagen en brengen beiden onder in twee geluiddichte cellen in een omgebouwde loods van een timmerfabriek op een bedrijventerrein in Amsterdamse Noord. Op 28 november wordt een bedrag van 35 miljoen gulden (16 miljoen euro) losgeld betaald. Twee dagen later wordt het duo door de Amsterdamse politie bevrijd. Na een anonieme tip zijn de namen van minstens drie bendeleden bekend bij de politie en die worden vrij kort na de feiten opgepakt in Amsterdam. Twee van hen krijgen in oktober 1984 een straf van resp. 9 en 12 jaar, de derde wordt opgesloten in de psychiatrische observatiekliniek Pieter Baan Centrum, maar weet op nieuwjaarsdag 1985 te ontsnappen. Hij vlucht naar Paraguay dat hem pas in 2002 aan Nederland uitlevert. Twee andere boeven vluchten naar Parijs, waar ze door de politie van hun bed worden gelicht. Omdat er geen uitleveringsverdrag bestaat tussen Frankrijk en Nederland in geval van vrijheidsberoving en afpersing, worden ze niet uitgeleverd, maar na jarenlang hotelarrest in 1986 naar Guadeloupe en later naar het Franse deel van het Caraïbische eiland Sint-Maarten overgebracht. Na protest van de plaatselijke bevolking tegen het dumpen van misdadigers op hun paradijselijke eilanden, worden beide mannen in een hotel in de buurt van Parijs gelogeerd. Na de ondertekening van een aangepast uitleveringsverdrag door de Fransen worden ze in oktober 1986, drie jaar na de feiten, toch nog aan Nederland uitgeleverd. Van de buit van 35 miljoen gulden is 20 procent nooit teruggevonden.
 

 

De Heineken-affaire is de bekendste en meest roemruchtige kidnapping uit de Nederlandse naoorlogse geschiedenis. Geen Nederlander van middelbare leeftijd en ouder die u niet haarfijn kan vertellen hoe de vork aan de steel zit, want de zaak kwam destijds uitgebreid in de media en het weekblad Panorama volgde de affaire op de voet met exclusieve reportages, foto’s, etc., materiaal dat in 2010 werd gebundeld als De Heineken Ontvoering, een boek dat ondertussen al aan zijn vierde druk toe is. Misdaadverslaggever Peter R. de Vries schreef over de zaak eind jaren tachtig een boek waarvoor hij samenwerkte met Heineken-ontvoerder Cor van Hout tijdens diens door de Fransen opgelegde huisarrest in Évry (Parijs). Het verscheen met zijn goedkeuring na het proces in Amsterdam en werd voor een latere druk door hemzelf aangevuld met nieuwe ontwikkelingen in de zaak. In 2003 werd Cor van Hout na twee mislukte aanslagen op z’n leven bij het verlaten van een Chinees restaurant in Amstelveen door twee mannen op een motorfiets onder vuur genomen. Hij overleed ter plekke als gevolg van tientallen kogels in z’n lichaam.

 

Het feit dat alle details over de ontvoeringen van bierbrouwer Heineken bij het grote publiek bekend zijn maakt het niet eenvoudig om nog een filmscenario te bedenken dat geïnteresseerden naar de bioscoop lokt. Regisseur Maarten Treurniet en scenarioschrijver Kees van Beijnum hebben daar evenwel geen enkel probleem mee, want door de toevoeging van een aantal fictieve elementen maken ze een film die niet alleen boeit en intrigeert, maar die tegelijk ook beter is dan de werkelijkheid. Heineken-ontvoerder en zware jongen Willem Holleeder spande nog voor de film in de zalen kwam een proces aan omdat hij van mening was dat Treurniets relaas van de feiten zijn imago schade toe zou brengen en journalist Peter E. de Vries eiste een spreekverbod over zijn boek De Ontvoering van Alfred Heineken omdat regisseur en coscenarist Maarten Treurniet leentjebuur zou hebben gespeeld voor zijn film. Bovendien noemde hij Treurniets productie pure fictie, wat een debat over het waarheidsgehalte van de film op gang bracht.
 

 

Wie de feiten en de film vergelijkt, zal evenwel concluderen dat de regisseur een uitstekende keuze heeft gemaakt, ook al wijkt z’n scenario hier en daar af van de werkelijkheid. Zo voert hij geen vijf maar vier ontvoerders op en combineert hij de karaktertrekken en het aandeel in de ontvoering van twee onder hen in het personage Rem Humbrechts. Op die manier hoeft hij zelfs de naam van Willem Holleeder niet te vernoemen, terwijl het wel heel erg duidelijk is dat Rem gedeeltelijk op hem is gebaseerd, terwijlacteur Reinout Scholten van Aschat zelfs fysiek op Holleeder lijkt! Het is een meesterlijke zet van Maarten Treurniet om het verhaal over de ontvoering in de eerste helft van de film vanuit dit verzonnen (of gecombineerde) personage te vertellen. Rem Humbrechts heeft aanvankelijk overigens niets met de ontvoeringplannen van z’n zwager Cor van Hout en diens kompanen te maken. Eerder toevallig komt hem hun project ter oren, maar hij is wel degene die de naam Heineken uiteindelijk suggereert, want met die kerel heeft hij nog een appeltje te schillen sinds zijn vader door Heineken werd ontslagen wegens alcoholisme, een aandoening die volgens Rem het gevolg is van de opgelegde verplichting aan de vertegenwoordigers om met de klanten mee te drinken. Aanvankelijk is hij de stille van het kwartet en wordt hij gejend door mannetjesputter Frans Meijer, maar nadat hij Tony Montana in Scarface (1983) aan het werk gezien heeft, groeit z’n zelfvertrouwen en wordt hij overmoedig: hij zal ’s nachts de bewaking van de gijzelaars voor z’n rekening nemen en daarbij deinst hij er niet voor terug om Heineken te pesten door de ventilatie in z’n bedompte cel uit te zetten zodat de oudere man bijna stikt, of midden in de nacht vooroorlogse Duitse muziek door de kleine luidspreker te jagen. Maar door zich op dat ene personage te concentreren, blijft er voor de regisseur geen ruimte om de andere drie ontvoerders te karakteriseren en hun motieven zichtbaar te maken. Ze lopen er een hele film lang bij als niet meer dan hulpeloze figuranten, behalve Frans Meijer die af en toe een gevaarlijke woedeaanval krijgt en z’n testosteron nauwelijks onder controle houdt.
 

 

Halfweg de film verlegt de Maarten Treurniet de aandacht van Rem Humbrechts naar Freddy Heineken, een gevaarlijke keuze, want een publiek wil liefst de dramatische actie vanuit één standpunt meemaken, maar de ingreep levert op en heeft het voordeel dat de ontvoerde Heineken, aanvankelijk een kille en afstandelijke man, kan ontdooien en ons z’n diep weggestopte menselijke inborst kan tonen, waardoor medelijden omslaat in sympathie en begrip wordt gekweekt voor de afwikkeling waarin slachtoffer Freddy Heineken zich ontpopt als de wreker, want als blijkt dat twee van de ontvoerders via hun vlucht naar Frankrijk en het ontbreken van sluitende juridische afspraken met Nederland dreigen te ontkomen aan een veroordeling, suggereert Maarten Treurniet dat Freddy Heineken eigenhandig een plan in elkaar knutselt om de beide criminelen toch op Nederlandse bodem te krijgen, een scenariokeuze die niets te maken heeft met hoe de zaken zich in werkelijkheid hebben afgespeeld, maar die de dramatische voortgang van de film ten goede komt. Dat toon en timbre daardoor drastisch veranderen, het is een beetje jammer, maar het stuwt De Heineken Ontvoering wel naar een nieuw hoogtepunt.
 

 

We zijn nooit grote fans geweest van Rutger Hauer, maar wat deze Nederlandse acteur met het personage Freddy Heineken doet is indrukwekkend, zonder dat hij daarvoor hemel en aarde moet bewegen. Z’n Heineken is gevoelloos (z’n reactie als z’n auto een motorrijder aanrijdt), afstandelijk, wereldvreemd en overspelig (hij houdt er een zangeres als maîtresse op na) en voor z’n eigen vrouw heeft hij nog nauwelijks interesse. In de cel in Amsterdam Noord bekijkt hij z’n nieuwe beperkte omgeving aanvankelijk met enige afkeer en minachting, maar een paar dagen nadien is hij niet meer dan een zielige oude man die naar lucht hapt als Rem Humbrechts de ventilator nog maar eens uit heeft gezet om hem te treiteren. De ervaring doet hem goed, want na z’n bevrijding is Heineken een ander man, al was het maar om dat ene nieuwe gevoel dat hij nooit eerder bij zichzelf heeft ervaren: angst. Twintig procent van onze vertegenwoordigers zijn alcoholisten, vertrouwt hij z’n vrouw Lucille toe waarbij even een schaduw over zijn gezicht schuift, want wellicht is het daarom dat Rem Humbrechts hem zo haat: Heineken BV heeft het leven van z’n vader geruïneerd. Hauer tekent Heineken als sterk en overtuigd van zichzelf, maar ook als een kwetsbare oudere man die bang kan zijn en die het zichzelf kwalijk neemt dat hij z’n echtgenote tien jaar lang aan de kant heeft geschoven. Waarom heb je me nooit verlaten?, vraagt hij, want Lucille Heineken-Cummins is ondanks haar leeftijd een vrouw die mag worden gezien. Hij is een zielige oude man, maar nog niet verloren of verslagen, want z’n vechtersnatuur neemt de bovenhand als blijkt dat twee of misschien zelfs drie van de ontvoerders aan hun straf dreigen te ontkomen. In werkelijkheid ging het anders met een onoverzichtelijke administratieve en juridische poespas, maar regisseur Maarten Treurniet heeft geen documentaire willen maken en dus kan hij zich enige vrijheid permitteren, wat hij ook doet waardoor De Heineken Ontvoering kan bogen op een pittige afwikkeling terwijl de film ook op snelheid wordt gehouden.
 

 

Dat betekent niet dat De Heineken Ontvoering van begint to einde perfect is. De liefdesrelatie tussen Rem Humbrechts en de jonge Lisa (Sallie Harmsen) is eerder flauw en voor het verhaal overbodig, z’n heftige uithaal na het bekijken van Scarface in de plaatselijke bioscoop is houterig en weinig overtuigend en Lucille Heineken (Truus te Selle) reageert ook niet altijd zoals je dat van haar verwacht. Ab Dodezrer, Heinekens chauffeur, verdwijnt overigens helemaal in de koulissen en komt in de film nauwelijks voor. Het zijn kleine vlekjes op een voor de rest vrij gaaf scenario.

Regisseur Maarten Treurniet kiest voor een geloofwaardig kleurenpalet in de dagscènes en nachtopnames die gedomineerd worden door beige en bruin. Ongerechtigheden zijn afwezig, het zwartniveau is in orde. De soundtrack van Junkie XL biedt alles wat je van een spannende triller mag verwachten. Het geluid trekt vaak de aandacht, maar in de iets heftigere scènes is dat eerder een voordeel. Het geluid in 5.1 is stevig en veelzijdig, met nogal wat power via de achterste kanalen. Het Amsterdams accent van de ontvoerders is wellicht niet altijd even goed verstaanbaar voor Vlamingen, maar is West-Vlaams dat wel voor Brabanders of Gents voor Limburgers? Jammer genoeg heeft A-Film niet de moeite genomen om Nederlandse ondertitels bij te voegen.
 

De Originele Bioscooptrailer en een drietal Andere Trailers.

 

De Heineken Ontvoering is zonder twijfel één van de beste Nederlandse film van de laatste jaren. Regisseur Maarten Treurniet houdt de voortgang strak in de hand en vertelt een rechtlijnig verhaal dat niet wordt onderbroken voor onnodige flashbacks die de aandacht afleiden. Een beetje jammer dat hij niet meer doet met de rest van de ontvoerders en dat hij hier en daar niet sneller de schaar heeft gehanteerd, want met 118 minuten was er beslist ruimte om de montage strakker te knippen. Rutger Hauer en Reinout Scholten van Aschat leveren een prima acteerprestatie in een film die op geen enkel moment verveelt.