FILM
Reporter Mikael Blomkvist (Daniel Craig) heeft net een breed in de media uitgesmeerd proces wegens smaad verloren tegen de machtige industrieel Hans-Erik Wennerström (Ulf Friberg). De schadevergoeding die hij moet betalen heeft hem aan de rand van het persoonlijk faillissement gebracht, en hij kan niet langer aanblijven als hoofdredacteur van zijn tijdschrift Millennium. Hij krijgt echter de aanbieding van de stokoude magnaat Henrik Vanger (Christopher Plummer) om zijn kunde aan te wenden om klaarheid te scheppen in de al lang verjaarde verdwijning van Vangers achternichtje Harriet (Moa Garpendal). Op de dag waarop Harriet is verdwenen hielden de Vangers op hun eiland hun jaarlijkse familiebijeenkomst; op het moment van haar verdwijning was bovendien de enige brug die van het eiland leidt, versperd door een vrachtwagenongeval. De dader moet dus logischerwijze iemand van de familie zijn, én iemand die op de hoogte is van Harriets gewoonte om de oude Vanger elk jaar op zijn verjaardag bloemen te sturen, want Henrik krijgt nog elk jaar een ruiker van een anonieme afzender. Naast een aanzienlijke beloning als hij het mysterie mocht oplossen, krijgt Blomkvist als extra motivatie ook nog eens als bonus: een dik dossier waarin alle misstappen van Wennerström tot in de details beschreven staan.

Blomkvist moet zich op korte tijd verdiepen in het ingewikkelde familiekluwen van de Vangers, een familie waar de haat zo afdruipt, waarvan de leden elkaars bloed kunnen drinken, en die verschillende potjes tracht gedekt te houden in verband met het collaboratieverleden van een paar van hun leden. De taak zou schier onmogelijk zijn als Blomkvist geen hulp zou krijgen: Dirch Frode (Steven Berkoff), de secretaris van Vanger stuurt hem Lisbeth Salander (Rooney Mara), de hackster die al maandenlang onderzoek doet naar Blomkvist om te zien of hij de geschikte persoon zou zijn voor de opdracht. Salander is echter ook geen katje om zonder handschoenen aan te pakken: ze is volledig gothic gekleed, inclusief een paar neusbellen waar koeien jaloers op zouden worden, is biseksueel als een regenworm en verlengd minderjarig verklaard omdat ze haar woede tegenover de buitenwereld niet kan kanaliseren. Ze wordt met de regelmaat van de klok door haar voogd, Nils Bjurman (Yorick Van Wageningen) seksueel misbruikt op de meest gruwelijke manieren. Lisbeth is echter van plan om Bjurman voor zijn aberrant gedrag te straffen in bijbelse proporties.

En over bijbels gesproken: het enige aanknopingspunt dat het nieuwbakken duo Blomkvist-Salander vindt is een bijbel van Harriet, waarin enkele Joodse vrouwennamen en een reeks cijfers zijn aangeduid. Dankzij Salanders unieke gedrevenheid waarmee ze de Vanger-archieven doorzoekt, komen ze op het spoor van een seriemoordenaar die vrouwen als minderwaardige wezens ziet en ze straft op grafisch expliciete manieren die in bepaalde bijbelpassages staan. Is Harriet ook slachtoffer geweest van de seriemoordenaar of is ze juist uit zijn klauwen ontsnapt? Feit is dat na tientallen jaren van relatieve stilte de moordenaar weer aan het werk is geschoten. De tijd dringt, want Vanger Industries zinkt na elk schandaal dieper weg in het moeras.

Omdat Amerikanen te dom zijn om ondertitels te lezen werd de Zweedse film Millennium 1 - Män Som Hatar Kvinnor, in de Nederlandse literatuur beter bekend als Mannen Die Vrouwen Haten van de overleden Zweedse misdaadauteur Stieg Larsson herwerkt door David Fincher, die er uiteraard zijn eigen stempel op wenste te drukken en een stijlvol werkje oplevert dat hem na meer frivole uitstapjes richting magisch-realisme als The Curious Case Of Benjamin Button en biopics als The Social Network terugvoert naar zijn geliefde biotoop van seriemoordenaarfilms als Zodiac en Se7en, waarmee deze film heel wat vormelijke en artistieke beeldvoering deelt. Fincher heeft uit zijn vorige films ervaringen opgedaan en mensen meegebracht: zo verzorgt na The Social Network opnieuw het duo Trent Reznor/Atticus Ross de soundtrack, waaronder de nachtmerrieachtige openingscredits op muziek van hun cover van The Immigrant Song, oorspronkelijk een nummer van Led Zeppelin. De sombere nachtmerrie zet al dadelijk de toon voor de rest van de film, die zich afspeelt in onder meer afgelegen berghutten, griezelig verlaten archieven waar om drie uur 's nachts alleen nog mensen met slechte bedoelingen rondlopen, statige maar gedelapideerde herenhuizen die jarenlange verwaarlozing uitstralen, en niet te vergeten daarbovenop een abbatoir waarin nog verse bloedplassen liggen. Fincher gaat er prat op dat hij vooraf het origineel van Nils Arden Oplev niet heeft wíllen bekijken, om zichzelf zo weinig mogelijk te beïnvloeden. Toch ogen grote delen van de films hetzelfde, wat bewijst dat Larsson nogal goede beschrijvingen heeft gegeven van de wereld die hij voor ogen had. Uiteraard komt in de film van Oplev het meer maatschappijkritische element bovendrijven: Millennium wordt er meer omschreven als een subversief extreemlinks pamflet waarin al wie drie cent méér heeft dan de gemiddelde Zweed geacht wordt zichzelf spontaan aan te bieden voor een publieke onthoofding. In de originele versie moet Blomkvist omwille van de smaad aan Wennerström ook effectief naar de gevangenis, wat in het tolerante Zweden op zich al een lachertje is, en neemt hij veeleer het onderzoek van Vanger op zich om de tijd tot dan te doden. De ontsporingen van de welvaartsstaat komen dan weer in beide films aan de oppervlakte drijven, vooral dan in het segment waarin Lisbeth afhankelijk blijkt van haar wettelijke voogd om aan haar bestaansminimum te komen, en in ruil daarvoor nogal grafisch tot de verbeelding sprekende seksuele handelingen moet verrichten met hem om ook maar één cent te zien. Finchers film is op dat vlak korter maar krachtiger: de verkrachtingsscènes die in Oplevs versie al voor opschudding zorgen, zijn in deze film nóg intenser. Larssons aanklacht tegen het geweld tegen vrouwen verdwijnt iets te makkelijk in de achtergrond bij Fincher, waar Oplev duidelijker aankloeg dat ondanks de verworvenheden van de geëmancipeerde Zweedse heilstaat dergelijke misbruiken nog altijd schering en inslag zijn. The Girl With The Dragon Tattoo is echter een stuk hoger van tempo, en scenarist Steven Zaillian, die nochtans bekend staat om zijn eigenwijs handelen - de veelbesproken scriptwijzigingen uit Hannibal zijn van zijn hand - slaagt er tegelijkertijd in om nog meer details uit de boeken van Larsson te puren.

Niet alle Amerikanen zijn echter even dom om de finesse van een typische Europese misdaadroman niet te vatten. Fincher heeft de wereld van Larsson fijn onder de knie, en heeft onder meer met het casten van Rooney Mara een actrice gevonden die met haar vertolking die op de rand van het autisme zweeft, zowaar de evenknie is van Noomi Rapace in het origineel. Ook haar bijna androgyne lichaamsbouw speelt wat dat betreft in haar voordeel. Daartegenover staat dat Daniel Craig een iets te makkelijke keuze is voor de rol van Mikael Blomkvist; hij kan het aura van James Bond maar moeilijk van zich losmaken, en heeft er soms toch wel moeite mee om een veertiger in een midlifecrisis te spelen, waar dit voor de originele acteur, Michael Nyqvist, die ook iets corpulenter en minder afgetraind was, natuurlijker overkwam. Maar ik wil zeker niet te neerbuigend doen over de casting, de setting en de relatief kleine ingrepen in het scenario: Fincher heeft zijn huiswerk bijzonder goed gemaakt, zoals we van hem gewoon zijn, en als er hierdoor één Amerikaan wordt overtuigd om ook eens naar het origineel te kijken, ter vergelijking, dan is hij in zijn missie geslaagd. Wat niet altijd waar is, maar hier wel, is dat Finchers versie een respectvolle remake is die het bronmateriaal in waarde laat, op het bijzonder bevremend detail na dat in Zweden iedereen foutloos Engels schijnt te spreken. Fincher neemt zijn tijd om de personages deftig naar voor te schuiven (dat mag ook wel in een film van meer dan tweeëneenhalf uur!) en hij raffelt nergens stukken scenario af om zijn publiek terwille te zijn. Desondanks kan hij het zich permitteren om een minutenlang zoomshot te veroorloven om die majestueuze indruk vast te leggen die Blomkvist krijgt wanneer hij voor de eerste keer arriveert op Vanger Island.

Ik zal het niet vaak zeggen: dit is één van de weinige films waarin de Amerikaanse remake de buitenlandse release overtroeft. Aangezien die buitenlandse versie zelf toch al nagenoeg perfect was... trek uw conclusies.

BEELD EN GELUID
Ondanks het feit dat de beelden er vaak afgewassen en afgeschuurd uitzien, en de hoofdkleur in deze film beslist grijs is, is dit helemaal de visie zoals Fincher hem voor ogen had, waarmee hij het afstandelijke en het koele aspect van de personages, in het bijzonder de leden van de familie Vanger, kan vatten. Opvallend is bijvoorbeeld dat de flashbacks zijn kunstmatig bijgekleurd, de scènes die zich hebben afgespeeld op het ogenblik dat Harriet van het eiland verdwenen is. Aan detail is er anders geen gebrek: Mikaels impressionante prikbord, opgesteld in een op zijn best als bouwvallig jagersschuurtje te omschrijven, is één van de mooiere contrasten waar een beeldkunstenaar als Fincher mee speelt. Vlooral de verschillende schakeringen zwart zijn zeer duidelijk van elkaar te onderscheiden (wie dat niet gelooft, zou normaal na het bekijken van de openingscredits van het tegendeel moeten zijn overtuigd). Wat er dan op het einde nog aan storingen overblijft is bewust intentioneel. De Engelse DTS-HD MA 5.1 lossless soundtrack speelt wondermooi in op de kleine details, zoals de fijne muziek, de voorzichtige voetstappen door de sneeuw op Vanger Estate, maar ook de grotere soundscapes, zoals de tegenwoordig obligate discotheekscène waarin Lisbeth een lief aan de haak probeert te slaan, komen hard en degelijk aan.

EXTRA'S
Het is leuk om nog eens een disk te mogen bespreken die bol staat van het bonusmateriaal. Het is niet alleen kwalitatief prima, het is dan ook nog eens een zodanig dikke boterham dat men er een tweede schijfje voor uit de kast heeft gehaald, wat zonder meer per definitie de goede keuze is. Het enige supplementaire materiaal dat om evidente redenen niet op de tweede disk zou gepast hebben is de audiocommentaartrack van David Fincher, één van de meest geëngageerde sprekers denkbaar voor dit soort tracks. Fincher biedt ons fantastische inzichten, over onder meer de vijfledige structuur van zijn film, zijn Led Zeppelin-cover, de delicate verkrachtingsscène, de in zijn films immer belangrijke fotografie, de casting, het uitzoeken van de locaties... het houdt hier gewoon maar niet op.

Disk twee is gevuld met een plejade aan documentairemateriaal, thematisch verdeeld onder de hoofdingen Characters, On Location, Post Production en Promotion. Als voorafje krijgen we de korte documentaire Men Who Hate Women (6:40) waarin het onverhoopte postume succes van Stieg Larssons werk, alsook het verfilmen van zijn turf centraal staan.

Characters:
Alle documentaires worden hier opgehangen aan de drie voornaamste personages: Lisbeth Salander, Mikael Blomkvist en Martin Vanger.

In Casting Salander (15:42) vertelt Rooney Mara hoe ze aan de rol is geraakt na een eerder bescheiden bijrolletje in The Social Network, en hoe het spelen van Lisbeth Salander een enorme psychologische én fysieke uitdaging voor haar is. In Different In Every Way(5:32) worden de voornaamste karaktertrekken en de vertroebelede jeugd van Lisbeth Salander opgesomd. In The Look Of Salander (14:06) krijgen we te zien hoe een relatief braaf uitziend meisje als Rooney Mara dankzij de hulp van tatoeages, liters haarlak en een hoop ijzer dat normaal dient om runderen te identificeren wordt getransformeerd in de gothic queen Salander. Mara/Fincher (4:09) is een eerder oppervlakkig stukje waarin actrice en regisseur elkaar bewieroken. In Irene Nesser (6:25) zien we hoe [spoiler]Lisbeth op het einde van de film zich een valse identiteit aanmeet[/spoiler]. Tot slot krijgen we een kwalitatief slecht handycam-filmpje Salander Test Footage (2:53) te zien waarin Fincher bestudeerd heeft hoe zijn Lisbeth Salander zich zou kunnen voortbewegen in de werkelijke wereld, in casu in Los Angeles.

In de documentaire Casting Blomkvist (6:44) prijst Daniel Craig zich gelukkig dat hij de zeer dankbare rol van Mikael Blomkvist mocht uitproberen, en heeft hij het over de uitdaging om toch nog overeind te kunnen blijven naast het acteergeweld van Rooney Mara. In Daniel Craig On Film Acting (3:31) beschrijft de Bond-acteur kort zijn werkmethode. In Dressing Blomkvist (2:56) wordt juist gepoogd om Craig er een beetje minder bond-achtig te laten uitzien door hem wat sjofeler te kleden. Investigation (Stills) bevat een fotogallerij met onder meer foto's uit het hutje waarin Mikael zijn intrek heeft genomen en Harriet Vanger op het laatste ogenblik dat ze in het publiek werd gespot.

Dan is het de beurt aan Stellan Skarsgård als Martin Vanger. Stellan Skarsgård On Film Acting (3:13) geeft de acteur de kans om zijn briljante performance uit de doeken te doen. In Psychopathy (6:11) vertelt hij wat er nodig is om een psychopaat te spelen. Bondage (5:29) en Torture (4:09) zijn respectievelijk een kijkje achter de schermen van de slachtkamer, en een overzicht van de martelscène die daar plaatsvindt. Wrapped In Plastic (4:37) toont ons hoe een scène wordt geschoten vanuit het standpunt van iemand die een plastic zak over zijn hoofd krijgt getrokken. Ook hier weer een reeks Set Design (Stills), met onder meer plaatjes van het Vanger-landgoed.

On Location:
Een deel van de film werd geschoten op locatie in Stockholm, een ander deel gewoon in een filmstudio in Los Angeles.

In Stockholm Syndrome (17:54) wordt uitgelegd waarom het essentieel is dat bepaalde scènes uit de film in Zweden werden geschoten. Er wordt onder meer dieper ingegaan op de problemen die zich stellen bij het filmen bij moeilijkere weersomstandigheden, de lokale politiek en er wordt zelfs een beetje verteld over de Scandinavische filmindustrie. Stockholm's Tunnelbana (6:24) beschrijft de scène waarin iemand probeert om op een roltrap Lisbeths laptop te stelen. Fuck These People (6:03) toont ons een scène die zo vaak onderbroken werd dat ze uiteindelijk ergens anders moest geschoten worden. The End (11:58) gaat over het filmen van de slotscène van de film, en in Picture Wrap (6:53) zien we nog een fragmentje van het feestje dat de crew heeft georganiseerd bij de laatste draaidag op locatie.

De overige featurettes spelen zich af in de thuisbasis Hollywood. In Casting Armansky (4:44) zien we hoe Goran Visnjic de rol heeft gekregen van Lisbeths werkgever, gevolgd door Armansky Audition (6:42), de auditietape waarin Visnjic zijn karakter bijslijpt. Thinking Evil Shit (5:09) toont ons het bijzondere gebruik van een camerabeweging bij een emotioneel geladen scène uit de film. De scène die echter het meest op de netvliezen blijft plakken is die waarin Lisbeth verkracht wordt, en waarin ze op bijzonder bloederige wijze wraak neemt. In Rape/Revenge (16:52) krijgen we in detail te zien hoe deze niet alle dagen in de Amerikaanse cinema te bewonderen verhaallijn in beeld is gebracht. Bij de volgende drie featurettes zou je een reclamefilmpje van Ikea verwachten, maar het zijn toch gewoon achtereenvolgens Interior Of Blomkvist's Cottage (5:42), Interior Of Martin's House (7:39) en Interior Of Salander's Apartment (2:40). Het eerste ziet er knus en gezellig uit, het tweede futuristisch en kil, en in het derde heeft de deurwaarder net alles van waarde meegenomen.

Post-Production:
In The Cutting Room (14:23) is waar Fincher de verschillende scènes van zijn film bestudeert en beslist wat er in de finale versie komt. Ook in deze film zijn de dialogen nadien opnieuw opgenomen om de storende achtergrondgeluiden te elimineren, wat we zien in ADR (6:37). De interessante multi-angle featurette Main Titles (2:33) toont ons de bijzondere openingscredits in verschillende stadia van afwerking, waarin we onder meer een ruwe computermontage en echte beelden kunnen vergelijken met het uiteindelijke resultaat, hetgeen één van de nachtmerries van Lisbeth Salander moet voorstellen. De openingscredits zijn niet onterecht benoemd als één van de meest creatieve in een lange tijd. De Visual Effects Montage (8:01) is een amalgaam van diverse scènes waarin nog post-productie-effecten moeten worden toegevoegd.

Promotion:
Hard Copy (8:58) is een mockumentary die eruit ziet als een roddelmagazine uit de jaren '80, inclusief de gebrekkige kwaliteit alsof het hier om een recent ontdekte VHS-band zou gaan. In werkelijkheid is dit stukje een deel van de virale campagne die aan de release van de film voorafging. We vinden dan nog vijf tv-spots (2:40) en vier trailers (8:46) terug; het merkwaardige is dat zelfs één van de trailers niet geschikt is bevonden voor kleiner grut, waarschijnlijk omdat er een shot inzit van Lisbeth Salander in al haar naakte glorie. Die preutse Amerikaantjes toch! De documentaire Metal One Sheet (4:00) toont ons hoe men de metaalachtige poster heeft ontworpen.

De disk wordt afgesloten met een lijstje Disc Production Credits. En dan is het mooi geweest: The Girl With The Dragon Tattoo heeft voorlopig met overschot de beste selectie aan extra's van al wat er in 2012 al door mijn handen is gegaan.

CONCLUSIE
Technische kwaliteit van een disk, een ijzersterk script en essentieel bonusmateriaal: het is lang geleden dat we nog eens een disk ter bespreking voor onze neus kregen liggen waarbij we op alle parameters de maximumscore moeten geven. Maar met The Girl With The Dragon Tattoo is het weer eens zover.