FILM
Zelfs voor een zelfverklaard cinefiel en veelkijker is het onmogelijk om elke film te zien. Logischerwijze glipt er dan al eens een klassieker door de mazen van het net. Harvey is zo'n film die ik al jaren op mijn verlanglijstje heb staan, maar waar ik tot voor kort niet toe gekomen ben om hem daadwerkelijk te bekijken. Nochtans wordt de prent steevast vernoemd als niet alleen een van de beste films uit het oeuvre van James Stewart - dat kan tellen als compliment! - maar als een van de beste komedies van de jaren vijftig. Vaak heb ik dus geaarzeld om de prent in huis te halen, maar steeds hield iets mij tegen. Goede komedies - zelfs die met een goede reputatie - behouden immers zelden hun frisheid na meer dan zestig jaar, zeker nu we in een maatschappij leven die verwacht dat de grappen snel en snedig zijn in plaats van subtiel. Bovendien klinkt de premisse van een man wiens beste vriend een 2 meter groot onzichtbaar konijn is, iets te naïef om 100 goede minuten te vullen. Maar wat blijkt nu ik uiteindelijk overstag ben gegaan en Harvey in huis heb gehaald? Dat de film zijn reputatie niet alleen bevestigt, maar die zowaar overstijgt.

De eerste twintig minuten doen er nochtans alles aan om aan mijn vooroordelen tegemoet te komen. Vanaf het moment dat we Elwood P. Dowd, zijn onzichtbaar konijn Harvey en Elwoods gefrustreerde familie ontmoeten, ligt het tempo immers laag, zijn de grappen te voorspelbaar en lijkt de film te braaf. De setting in een (te) idyllisch Amerikaans stadje speelt daarin mee, net als de grove, soms zelfs stereotiepe borstelstroken waarmee de personages worden neergezet. De kentering komt echter zodra Elwoods zus Veta hem aanmeldt bij het plaatstelijke sanatorium. Omdat ze daarbij verklaart dat ze soms zelf Harvey ziet, wordt zij opgesloten in plaats van Elwood. Dit betrekt ook - sceptische in plaats van gefrustreerde - mensen buiten de vriendenkring bij het verhaal van Harvey, waardoor de verwikkelingen exponentieel de hoogte in gaan.

Dat resulteert vreemd genoeg niet in een film die grossiert in persoonsverwissels of verkeerd begrepen verklaringen. Harvey had een prent kunnen zijn die de slapsticktoer opgaat en genadeloos de vraag stelt wie van de personages nu het gekst is: Elwood of iedereen die hem in het sanatorium wil krijgen. Ergens doet de film dat ook, maar niet op de knotgekke manier die je zou verwachten. Naarmate de prent voordert, betrap je jezelf er immers op dat je begint te hopen dat Harvey echt bestaat. Het onzichtbare konijn zorgt immers onrechtstreeks voor heel wat goeds: het brengt familieleden die de band met elkaar verloren dichter bij elkaar, geeft wijze lessen over het belang van vrije tijd in een drukke carrière en koppelt erop los tussen de nevenpersonages. Gaandeweg raakt ook de kijker ervan overtuigd dat Harvey niet in de eerste plaats een gevolg is van een mentale aandoening, maar van Elwoods manier om de waarden die hij hoog in het vaandel draagt ook met de andere karakters te delen. Of zoals hij het zelf verwoordt: "mijn moeder zei altijd dat je in het leven ofwel slim ofwel vriendelijk moet zijn. Ik voel wel wat voor dat laatste."

Toegegeven, dat klinkt even afgrijselijk naïef als een willekeurig citaat uit Forrest Gump - een film die ik vanuit de grond van mijn hart haat - maar Harvey raakt ermee weg, niet het minst omdat Elwood P. Dowd gespeeld wordt door de meest aaibare acteur van zijn generatie. James Stewart, die een terechte Oscarnominatie overhield aan zijn vertolking, kiest voor eenvoud in zijn rol, maar wie goed naar de acteur kijkt, vindt een bijzonder gelaagde vertolking terug. Dat je er op het einde van de film nog niet volledig uit bent of Elwood P. Dowd een idioot of een genie is (de waarheid ligt voor mij ergens tussen de twee) toont aan dat Harvey niet voor één gat te vangen is. Stewarts prestatie komt nog meer uit de verf doordat de rest van de cast opvallender in een komische modus acteert, vermoedelijk een gevolg van de origine van het verhaal op de theaterplanken (waar je uitvergrote karakters meer nodig hebt dan in films). Elk castlid puurt niettemin het uiterste uit zijn of haar personage, met name een aandoenlijke Josephine Hull als Elwoods zus. De actrice vindt de gulden middenweg tussen geloven in het konijn en er sceptisch tegenover staan. Voor haar geslaagde balanceeract ontving ze overigens een Oscar.

En wat is de bijdrage van regisseur Henry Koster? Hij hanteert vooral een functionele beeldvoering en laat de acteurs en het verhaal het werk doen. Misschien klinkt dat niet als een compliment, maar het is wél zo bedoeld. Want in de filmwereld (waar ego's zich al te graag laten gelden) is het een kunst om de kracht van een script en de cast te erkennen en die als voornaamste troef uit te durven spelen. Je verwacht geen metaforische blik op de kracht van een vriendelijk woord of gebaar als je een film bekijkt die gaat over een onzichtbaar konijn. Maar net zoals bijvoorbeeld in Babe of Groundhog Day kan je Harvey op meerdere niveaus bekijken: als een leuke komedie, een superieur stukje Hollywood-entertainment of een allegorie over het leven zelf. Welk van die invalshoeken je als kijker ook kiest, je zal je Harvey nog lang heugen, om de juiste redenen.

BEELD EN GELUID
Harvey geldt als een van de onbetwiste klassiekers van het uitstekende filmjaar 1950 maar dat overtuigde Universal blijkbaar niet om te investeren in een uitmuntende beeldtransfer. De brandmerkjes die de overgang tussen de spoelen aanduiden, zijn bijvoorbeeld opvallend aanwezig tussen de overiige printbeschadigingen. Ook is er sprake van edge enhancement, een middelmatig contrast en een gebrek aan helderheid in het beeld. De beeldtransfer scoort kortom te laag. De monosoundtrack brengt het er iets beter vanaf, maar behalve het feit dat de dialogen helder worden gepresenteerd, levert dat geen wereldschokkende audiomix op.

EXTRA'S
De inleiding door James Stewart (7 min.) - je hoort de stem van de acteur over enkele filmfragmenten en foto's - is opgenomen in 1990 naar aanleiding van de videorelease van de prent en geeft mooi weer dat Stewart Harvey als een van zijn beste films beschouwt. De enige andere extra is een Trailer voor de film.

CONCLUSIE
Harvey is op het eerste gezicht een naïeve film, maar de prent geeft met iedere bijkomende minuut meer fascinerende lagen vrij van een verhaal over een man wiens beste vriend een 2 meter groot onzichtbaar konijn is. Dit is zonder meer een van de meest subtiele - en geslaagde - komedies uit de jaren vijftig. Beeld en geluid krijgen helaas niet de optimale transfer die een klassieker verdient. De bonussectie bevat een inleiding door hoofdacteur James Stewart.