FILM
Eeuwen regeerden de dwergen over de welvarende stad Erebor. Onder het bewind van koning Thrór (Jeffrey Thomas), die meer in goud was geïnteresseerd dan in wat anders, stak de rijkdom op de duur de ogen uit van de noordelijke draak Smaug, die Erebor verwoestte en de dwergen verjoeg. Thrórs kleinzoon Thorin Oakenshield (Richard Armitage), die zich liet opmerken in de oorlogen tegen de trollen, waarin hij de trol Azog the Defiler (Manu Bennett) een armpje kleiner heeft gemaakt, heeft echter een boud plan bedacht: samen met 12 van zijn volgelingen is hij van plan naar de Eenzame Berg te reizen en Smaug te verjagen. Hoe dat precies moet gebeuren weet hij niet, maar bijgelovig als de pest dat ze zijn, vinden ze het maar niks om met zijn dertienen af te reizen, en zijn ze naarstig op zoek naar een veertiende reisgenoot. Ideaal voldoet de kandidaat voor de vacature aan alle kenmerken van een inbreker: hij moet lichtvoetig en onopgemerkt zijn. Hoe die de tonnen goud dan wel moet stelen van de draak, ook daar is het plan nog in een redelijk sketchy fase.




En daar begint het verhaal van onze hobbit Bilbo Baggins (Martin Freeman), wanneer tovenaar Gandalf (Ian McKellen) suggereert dat die wel eens de ideale metgezel voor de dwergen zou zijn. Op een avond komen op Gandalfs aangeven de dwergen één voor één kloppen bij Bilbo, om vervolgens zijn voorraadkast te plunderen. De anders niet op avonturen ingestelde hobbit heeft echter ook bloed van de Took-familie in zijn aderen, wat maakt dat hij toch iets minder een luie papzak is dan zijn soortgenoten. Na het aanhoren van de klaagzang van de dwergen besluit hij - why the hell not - mee op avontuur te gaan, alhoewel hij er zich allicht iets anders bij voorgesteld had. Tijdens de tocht maakt het gezelschap achtereenvolgens op niet al te zachtzinnige wijze kennis met een drietal hongerige - maar gelukkig niet al te slimme - trollen, een cohort aardmannen en de compleet geschifte tovenaar Radagast (Sylvester McCoy), een collega van Gandalf. Die meent dat er een veel groter gevaar dreigt dan de amateuristische poging van de dwergen om hun schat terug te stelen van Smaug, en wanneer het gezelschap uitrust in de elfenstad Rivendel, wordt Gandalf op een vergadering uitgenodigd met Saruman (Christopher Lee), Galadriel (Cate Blanchett) en Elrond (Hugo Weaving). Gandalf meent dat de dwergen de beste kans maken als ze zich zo snel mogelijk uit Rivendel uit de voeten maken, en na onder meer nog een ontmoeting met stenen reuzen en nog een hoop trollengebroed verdwijnt Bilbo in een grot waarin hij een ontmoeting heeft met het meelijwekkende schepsel Gollum (Andy Serkis). Bilbo kan de uitgang niet vinden, en Gollum heeft wel zin in een verse portie hobbitvlees; ze proberen elkaar de loef af te steken in een duel met raadseltjes, dat misschien niet volgens de regels van de kunst gewonnen wordt door Bilbo, die Gollums ring heeft gestolen. De ring verleent zijn drager de kracht om onzichtbaar te worden, en Bilbo weet uit de grot te ontsnappen. De dwergen zijn intussen van de regen in de drop beland, en samen met Gandalf moeten ze uit de klauwen van de trollenkoning blijven. Maar ook Azog heeft nog een eitje te pellen met Thorin.




In een hol in Nieuw-Zeeland woonde eens een regisseur die Peter Jackson heette. Die regisseur had met zijn verfilming van Tolkien's onverfilmbaar geachte The Lord Of The Rings zowel de critici als de financiers weten te paaien. Omdat na de doortocht van de film de Nieuwzeelandse filmindustrie opnieuw op apegapen lag, ontstond het idee om Jackson ook Tolkiens eerste werk, The Hobbit, te laten verfilmen. Jackson zag er aanvankelijk geen brood in en wilde de fakkel graag doorgeven aan zijn collega Guillermo Del Toro (Hellboy), maar omwille van diverse agendaconflicten belandde het project toch op Jacksons eigen monteertafel. Het heeft bovendien even geduurd om de rechten van de film uit te klaren, want in een duister ver verleden had filmmaatschappij MGM de rechten op een verfilming van The Hobbit gekocht, en na het eclatante succes van The Lord Of The Rings zouden ze wel gek geweest zijn om die kip met gouden eieren te slachten. Jackson besloot echter om het relatief simpele kinderboek, dat qua complexiteit compleet niet kan tippen aan de magnum opus-sequel, wat aan te dikken met wat er nog allemaal aan restmateriaal in Tolkiens uitvoerig gedocumenteerde archief te vinden was, en om de kassa op volle toeren te laten draaien werd het relatief dunne boek ook nog eens in twee, later in drie delen gesplitst: An Unexpected Journey, The Desolation Of Smaug en There And Back Again.




Qua beleving is het fijn om te zien dat de art designers van Wingnut voor het creëren van een visueel feest de lat even hoog hebben gelegd als voor The Lord Of The Rings. De plot aandikken tot bijna drie uur is evenwel hier en daar wat te veel van het goede. Er wordt mooi naar de climax toegewerkt, zijnde de confrontatie tussen Bilbo en Gollum, maar de weg daarnaartoe is geplaveid met een hoop niet altijd even ter zake doende nevenplots en soms rommelige actiescènes. Ik vraag me af wat Tolkien bijvoorbeeld zou zeggen van de prominente rol die de ééndimensionale Azog the Defiler heeft toebedeeld gekregen, terwijl die in het boek welgeteld één keer wordt genoemd, en dan nog als een randbemerking. Ook de toevoeging van Saruman en Galadriel is compleet overbodig, en duidelijk alleen maar gedaan om een tie-in met Jacksons vorige kassucces te smeden. In de proloog van de film krijgen we zelfs Ian Holm als de oude Bilbo en Elijah Wood als Frodo te zien, wat nog enigszins te verantwoorden is om toch nog eens te onderstrepen dat Ian Holm en Martin Freeman wonderlijk genoeg als respectievelijk de oudere en de jongere incarnatie van een zelfde personage kunnen doorgaan. De spirituele weg die Bilbo aflegt, van de outcast tot de zelfs door Thorin Oakenshield gerespecteerde metgezel, is een ondiep riviertje vergeleken met de kolkende maalstroom waarin Frodo in Jacksons andere trilogie werd meegesleurd. Duidelijk probeerde Jackson The Hobbit een epische draagkracht toe te dichten die het verhaal zelf eigenlijk niet heeft. Zo is de gevreesde ring uit The Lord Of The Rings in The Hobbit niet meer dan een handige gimmick waarmee Bilbo zich op gezette tijden onzichtbaar kan maken. De dwergen passen meer in het concept van het kinderboek thuis, maar zijn niet echt fantastisch uitgewerkt en feitelijk onderling verwisselbaar.




Tenmidden van de overdosis CGI-effecten zijn er toch enkele fijne lichtpuntjes te bemerken. Het acteerwerk van Richard Armitage is er zo eentje, alsook het gemak waarmee Ian McKellen in zijn glansrol van Gandalf kruipt. De andere dwergen blijven in de casting wat onderbelicht, en Jackson brengt met onder meer Barry Humphries (Dame Edna Everage) te casten als goblin-koning toch een ietwat rare keuze ten berde. Wie zijn marktwaarde echter het meest zal zien stijgen door toedoen van deze film is zonder twijfel Martin Freeman, die als jonge Bilbo twijfelt of hij nu gefascineerd moet zijn door het onverwachte bezoek van de dwergen, of toch beter een neus trekt en de bezoekers eerder aanziet voor iets wat hij beter van zijn schoenzolen had geschraapt. Deze subtiele vertolking blijft hij de hele film volhouden en als het tempo niet altijd even goed zit, dan wordt veel goedgemaakt doordat je weer naar elke scène met hem in reikhalzend uitkijkt. De tweede kijkbeurt doet The Hobbit overigens goed, maar dat kan ook wel te maken hebben met het feit dat ik bij de theaterbeleving ietwat gestresst het verhaal heb gevolgd onder invloed van een niet optimaal rekbare blaas.




BEELD EN GELUID
De technische aspecten doen deze disk alvast behoren tot de toppers van dit jaar. De fotografie is beeldig, en stelt nergens teleur, niet in de idyllische Shire, in het fabelachtige Rivendel, bij de nachtelijke ontmoeting met de drie hongerige trollen of in de donkere krochten van de aardmannen. De kleurfilters doen een beetje denken aan die van de herwerkte versie van The Fellowship Of The Ring op de 15-diskversie. Er wordt nogal eens gegoocheld met niet evidente kleuren zoals okergeel en veel turqoise. De huidstinten doen wat gestileerd aan, en scènes zoals die waarin je een klein stukje Smaug onder een berg goud zich in zijn rijkdommen ziet wentelen, neigen té overduidelijk naar CGI. Maar er is voor de rest veel goeds te zeggen over deze release: de zwarttinten zijn in zowat elke situatie voorbeeldig, de randen zijn scherp en de kleuren vloeien nergens in elkaar over. De rijke details van het art direction-departement waar blijkbaar niet op een Nieuwzeelandse dollar meer of minder gekeken werd, komen zonder uitzondering goed in beeld. Ik zou zelfs durven stellen dat er nergens problemen met macroblocking of artefacts te zien is. De DTS-HD MA 7.1-geluidstrack is ook al een solide verkoopsargument: de ruimtelijke mogelijkheden worden optimaal benut, de dialogen zijn scherp en - wat in dit soort bombastische producties al eens voor problemen durft zorgen - dialogen en geluidseffecten zijn perfect in evenwicht, zodat je bij het begin van de film het volume netjes kan instellen en voor de rest van de kijkbeurt niet meer aan de volumeknop moet komen. Hoogtepunt van de voorstelling is ongetwijfeld de scène waarin de dwergen en Gandalf in de ondergrondse stad uit de klauwen van de goblin-koning trachten te ontsnappen.




EXTRA'S
Zoals reeds lang op voorhand aangekondigd zal het leeuwendeel van de extra's pas verschijnen op een nog uit te komen extended edition van de film, die verwacht wordt rond de theatrical-editie van de tweede film uit de reeks. Toch krijgen we alvast een paar niet te versmaden smaakmakertjes geserveerd op een aparte disk, zodat de kwaliteit van de film op de eerste disk niet gecorrumpeerd wordt.

De korte documentaire "New Zealand: Home of Middle-Earth" (6:35) opent de schijf, en is blijkbaar vooral gericht op het lokken van toeristen naar de natuurpracht van Jacksons heimat. Daarna volgen er 10 videoblogs (2:07:08) waarin de diverse aspecten van de productie, vanaf het zoeken naar locaties tot de première in Wellington, waarop zowel acteurs van de oude of de nieuwe trilogie acte de présence geven, zij het dat Ian McKellen slechts virtueel aanwezig is. De stukjes documentaire waren tijdens het productieproces tussen april 2011 en december 2012 reeds op internet te vinden, en bevatten naast tonnen beelden van achter de schermen, zowel van binnen- als van buitenopnamen, ook interviewfragementen met cast en crew, en meer technische zaken zoals het verloop van het schieten van de film in 3D. Met zijn meer dan twee uur krijg je naar het einde toe wel een gevoel van oververzadiging. De featurettes heten Start of Production (10:32), Location Scouting (10:20), Shooting Block One (13:19), Filming in 3D (10:46), Locations Part I (12:04), Locations Part II (12:28), Stone St. Studios Tour (13:59), Wrap of Principal Photography (14:42), Post-Production Overview (14:08) en Wellington World Premiere (14:42). Hierna volgen nog 6 trailers (16:16) en 2 trailers voor spelletjes (2:14), waaronder een zeer domme applicatie waarbij de Lord Of The Rings-figuurtjes in potsierlijke vorm van Lego-mannetjes werden gegoten.

CONCLUSIE
The Hobbit zal de legendarische status van The Lord Of The Rings niet kunnen evenaren, maar de film is een visueel huzarenstukje, dat evenwel geen even strak tempo als zijn illustere voorganger op zijn conto mag schrijven. Technisch is deze disk nog onmogelijk voor verbetering vatbaar.