FILM
Het is de oudste vorm van filmische animatie en - in tijden van CGI-films met gigantische budgetten - een van de meest kostenefficiënte manieren om personages tot leven te wekken, maar het aantal stop-motionfilms dat gedraaid wordt, is nog altijd op de vingers van één hand te tellen. Gelukkig zijn er nog het Britse Aardman (dat weldra een Shaun the Sheep film in de zalen brengt) en, aan de andere kant van de oceaan, het baanbrekende Laika. De eerste twee films van deze studio, Coraline en ParaNorman, waren allebei een grandioos schot in de roos en belandden in hun respectievelijk releasejaar in mijn top tien van beste films van het jaar. Zeggen dat ik vorig jaar uitkeek naar de release van Laika's derde film, The Boxtrolls, is dus een understatement. Jammer genoeg besloot Universal de prent in de bioscoop enkel in het Nederlands dan wel een Frans gedubde versie uit te brengen, waardoor ik The Boxtrolls noodgedwongen  moest laten voorbijgaan. Gelukkig is er nu deze Blu-ray-release mét originele soundtrack, want ook al scheert de derde Laika-film niet de hoge toppen van de vorige twee producties, The Boxtrolls blijft een lust voor het oog, een injectie van energieke innovatie in het oudste filmanimatiegenre ter wereld.


De film is gebaseerd op het jeugdboek Here Be Monsters van de Britse auteur Alan Snow en hoewel de filmmakers vrijelijk omgaan met het bronmateriaal, blijft de setting behouden. Het 19de-eeuwse Cheesebridge is een stadje dat verzot is op kaas, maar het leven in de bruisende stad komt 's nachts tot stilstand, want dan heersen de Boxtrollen, vreemde wezens uit de riolen, gekleed in kartonnen dozen en genoemd naar de naam van de verpakking die ze dragen. De inwoners vrezen na de roof van een jongen dat de Boxtrolls niets goeds van zins zijn, maar in werkelijkheid zijn het gewoon vriendelijke, maar chaotische wezens. Zo wordt het 'geroofde' kind, door de trollen Eggs genoemd, liefdevol opgevoed. Dat de wezens toch in een slecht daglicht staan, is het gevolg van een vernuftig plan van verdelger Archibald Snatcher, die door de Boxtrollen van de straat te halen wil opklimmen in de pikorde van de stad, waardoor hij mee aan tafel kan zitten bij de wekelijkse elitaire kaasproeverij. Eggs achterhaalt het plan van Snatcher en probeert er alles aan te doen om zijn vrienden uit diens klauwen te redden, samen met de bijdehante Winnie, dochter van de burgemeester van de stad.

De films die Laika uit de hoge hoed tovert zijn steeds weer pareltjes van production design en met The Boxtrolls heeft men zich overtroffen. De magistrale decors, de duizenden met de hand vervaardigde rekwisieten en de ingenieuze kledingstukken creëren een wonderlijke Victoriaanse wereld. Dit is zonder meer dé film van het jaar als we het louter visueel bekijken, ook al omdat de makers de grenzen van wat stop-motion kan doen blijven aftasten. Zo maken ze in een indrukwekkende balscène niet alleen gebruik van de klassieke methode, maar voegen ze ook CGI toe, hoewel je als kijker het verschil tussen de twee niet meer kan zien. Ook de climax van de film is een hoogstandje als slechterik Snatcher zich op een angstaanjagende steampunkmachine hijst die zo lijkt ontvreemd uit de verbeelding van de mensen bij Studio Ghibli. Dat maakt het extra jammer dat de plot niet helemaal overeind blijft. Het tempo van de prent is met name soms een probleem, waardoor je The Boxtrolls niet op hetzelfde schavotje kan hijsen als voorgangers Coraline of ParaNorman.


Niettemin tonen de cineasten zich eens te meer meesters in het bedenken van intrigerende karakters. Eggs heeft gedurende het eerste halfuur van de film helemaal niet door dat hij een mens is en geen boxtrol, wat zijn persoonlijke reis om zijn eigen identiteit te aanvaarden des te treffender maakt. Zijn vriendinnetje Winnie is ook een toonbeeld van schitterend karakterwerk: enerzijds het verwende rijkeluiskindje, anderzijds een vrijgevochten meisje met een eigen mening. Maar de ster van de show is zonder meer Snatcher, met verve van een stem voorzien door Sir Ben Kingsley. Niet alleen is hij een fenomenale antagonist - met echo's van de angstaanjagende Kindervanger uit Chitty Chitty Bang Bang - maar hij bevat veel meer bizarre diepgang dan de gemiddelde schurk in een animatiefilm, omdat hij de travestiet Madame Frou-Frou als alter ego heeft en ondanks zijn missie om het hoofd van alle kaaseters te worden, een zware allergie voor lactose heeft.

Maar wat The Boxtrolls uiteindelijk over de streep trekt als een stukje perfect en excentriek familie-entertainment, is de prachtige moraal van het verhaal. 'Blijf trouw aan wie je bent', luidt het motto van de film, maar die boodschap wordt er niet brutaal ingehamerd, wel consequent en relatief subtiel in iedere plot, subplot en karakterwending van het verhaal verwerkt. De prent draagt het hart op de juiste plaats en moedigt de jonge kijkers aan om niet bang tde zijn van een outsider, zolang je maar je eigen kwaliteiten hebt en je dromen durft te volgen. Daarmee leest het mission statement van de film als een mission statement van Laika, zonder meer de filmstudio die meer dan eender welke speler in Hollywood momenteel z'n eigen pad volgt, wars van alle trends, en daarmee de meest innovatieve prenten van het westelijk halfrond blijft afleveren. Ik kan al niet wachten op de vierde film van Laika, die er in 2016 zou aankomen!


BEELD EN GELUID
Een film die visueel zo verbluft, verdient een schitterende beeldtransfer en Universal stelt op dat vlak niet teleur. De scherpte van het beeld is referentiekwaliteit, de contrasten komen uitstekend uit de verf en de kleurenweergave laat nergens een steekje vallen. Dit is kortom quasi een perfecte beeldtransfer. Ook op de soundtrack valt amper iets aan te merken. Alle boxen worden ingezet om de bijzondere wereld van de Boxtrollen ook auditief een unieke invulling te geven, zowel in de actiescènes als in de stillere sequenties. Wie over een 3D-setup beschikt, vindt ook de 3D-versie van de film op deze disk.

EXTRA'S
Het Audiocommentaar van de regisseurs laat amper een stilte vallen en geeft goed aan hoezeer de film een werk van liefde is, dat niet meteen juist zit, maar waar de makers jarenlang met veel goesting aan geschaafd hebben. Onder de noemer Behind the Scenes worden een vijftal featurettes gebundeld, die samen op een half uur tijd onder meer het animatieproces en de techniek erachter onder de loep nemen, maar ook de stemmencast aan het woord laten. Daarnaast bevat de schijf nog eens vijf Featurettes van enkele minuten het stuk, die diverse aspecten van de prent voorstellen aan de kijker. Deze featurettes zijn in de weken voor de release met het publiek gedeeld en zijn dus promotioneel van aard, hoewel ze inzichtelijker blijken dan het merendeel van dit soort EPK-materiaal bij andere films. Ten slotte bevat de disk Geanimeerde Storyboards van sequenties die de uiteindelijke film niet hebben gehaald omdat ze uit de eerste fases van het scenarioproces stammen. Deze scènes kan je bovendien bekijken met optioneel commentaar van de filmmmakers.


CONCLUSIE
The Boxtrolls is wellicht de mooiste film van het jaar als we puur het visuele aspect onder de loep nemen, met een production design dat tot de beste van de voorbije jaren behoort. Ook de karakters beklijven, maar de plot is iets te repetitief en ontbeert grote verrassingen, waardoor deze film net niet de hoge toppen van de vorige Laika-films scheert. Beeld en geluid halen een bijzonder hoog niveau op deze Blu-ray en ook de bonussectie is inzichtelijker dan de norm.