Vragen we ons ooit af wat die technologie met ons doet? Of die onze persoonlijkheid vormt of ons eerder in de richting van de kudde drijft? Hoe groot de macht is die ze vertegenwoordigt wegens de impact die ze op ons heeft of hoe ze ons wereldbeeld vervormt en vernauwt opdat we steeds afhankelijker zouden worden van wat ze te bieden heeft? In de eerste aflevering The National Anthem lijkt het leven op dat van elke dag. De Britse permier krijgt op een ochtend een filmpje te zien dat zijn staf van YouTube heeft geplukt: een Engels prinses is ontvoerd en de dader zal haar diezelfde middag vermoorden, tenzij de premier live op tv een varken neukt. De Britse geheime dienst zet de klopjacht in, maar de ontvoerder is ze telkens te snel af. De publieke opinie volgt het allemaal via tv, Facebook en Twitter en uit de polls blijkt dat de premier kan rekenen op de steun van een meerderheid van de bevolking. Als op het middaguur op de redactie van tv-station UKN een vinger van de prinses wordt afgeleverd, slaat de stemming om, maar komt ook het paleis tussenbeide en neemt de druk op de premier toe om koste wat het kost het leven van de prinses te redden, ook als dat betekent dat hij om 1600 uur een varken moet bestijgen in een tv-studio en de hele wereld dat rechtstreeks kan volgen…

Fifteen Million Merits speelt zich af in een iets verder afgelegen toekomst. Werken hoeft niet meer, dat wil zeggen: mensen zitten de hele dag op een fiets in een fitness-centrum en kijken ondertussen naar reclameboodschappen op een groot beeldscherm. Het fietsen levert energie en de betrokken verdienen er punten mee die ze kunnen gebruiken om reclamefilmpjes en shows wél of niet te zien. Soms gaan er dan punten af (als ze reclameboodschappen overslaan) of er komen punten bij (als ze die wél uitkijken). In hun cel staat alleen een bed en op de vier muren worden dag en nacht filmpjes en reclameboodschappen geprojecteerd. Wie een dutje wil doen moet punten inleveren, wie naar de blotevrouwenshow kijkt ziet de teller sneller vooruitgaan. Wie 15 miljoen punten verzameld heeft, kan zich aanmelden voor een muziek- of spelletjesshow op één van de tv-kanalen, en met de hulp van een jonge zwarte (die heel veel punten heeft geërfd van zijn overleden broer), kan een jonge vrouw deelnemen aan de zangcompetitie die ze vervolgens ook wint! Maar dan blijkt dat het niet alleen om haar stem te doen is, en dat ze ook uit de kleren zal moeten gaan en zo. De jonge zwarte ziet maar één uitweg: opnieuw 15 miljoen punten verzamelen om aan de andere kant te geraken en z’n vriendinnetje te redden uit haar onfortuinlijke situatie. Maar hij houdt te weinig rekening met de overredings- en beïnvloedingskracht van het systeem…

Of wat dacht u van een zeer nabije toekomst waarin de mens een grain ingeplant krijgt (The Entire History Of You) die al zijn visuele indrukken opslaat, die hij later op z’n netvlies, maar ook op een tv-scherm kan reproduceren. Op die manier kan hij ervaringen uit het verleden eindeloos opnieuw bekijken, maar wat gebeurt er als dat verleden een obsessie wordt, een gevangenis eerder dan een bevrijding? Of het verhaal over een vrouw wier man tijdens een auto-ongeluk overlijdt (Be Right Back), waardoor ze psychisch in problemen komt. Een vriendin meldt haar aan bij een nieuwe dienst waarvan ze beweert dat die het rouwproces vergemakkelijkt: software waardoor ze via haar mobiel met de overledene kan praten (daarvoor is alles wat hij ooit op internet, Facebook, Twitter en dergelijke geplaatst heeft, verzameld en in een profiel gegoten). Hij is er dan wel niet meer, maar praten kunnen ze wel en dat doet haar goed. En dan blijkt dat ze nog een stadium verder kunnen gaan: er wordt een grote doos geleverd en nadat de inhoud een paar uur in het bad heeft gelegen, staat de robotkopie van haar man poedelnaakt in de huiskamer. Eerst is het even wennen, maar dan past de jonge vrouw zich aan, alhoewel ze beseft dat er naast zich in bed een ding ligt dat op haar echtgenoot lijkt, maar dat z’n ogen niet hoeft te sluiten en zelfs niet hoeft te ademen. Het is toch niet helemaal wat ze verwacht had, want over z’n seksleven had haar man nooit op internet details achtergelaten, maar ook niet over zijn gevoelens in onbeduidende huiselijke situaties…

White Bear lijkt in vele opzichten op The Truman Show (1998), zij het dat het hoofdpersonage elke dag opnieuw in dezelfde bizarre situatie gebracht wordt (in dit geval een attractiepark met betalende bezoekers) en daaruit niét kan ontsnappen, wat in het geval van Truman Burbanks (Jim Carrey) in de film wél het geval was. En terwijl in The Truman Show nog een zachtaardig sfeertje hing, is de atmosfeer in White Bear gewoon grimmig. The Waldo Monument is misschien wel de meest bizarre aflevering, want een digitaal blauw beertje slaagt erin om met zijn scherpe commentaren de verkiezingscampagne van een Tory- én een Labourkandidaat in de war te sturen en uiteindelijk zelf uit te groeien tot de kandidaat met de meeste verkiezingskansen. Te laat beseft de stem van Waldo, komiek Jamie Slater, dat hij z’n relatie met de jonge Labour-kadidate mag vergeten en dat zijn broodheren voor het grote geld gaan en Waldo willen inzetten in alle landen op aarde, met de bedoeling alle politici te kakken te zetten en de democratie terug te geven aan het volk… waar hebben we dat nog gehoord?...

Het minste wat je van de zes afleveringen van deze twee seizoenen van Black Mirror kan zeggen is dat ze zeer origineel zijn, met een flinke portie sarcasme, zwarte humor en suspense, waarmee ons een beeld van een net niet totaal vreemde toekomst wordt getoond waarin technologie voor meer problemen zorgt dan oplossingen. De serie is bedacht door schrijver en producer Charlie Brooker, die de zes afleveringen in samenwerking met een aantal medewerkers uit z’n pen heeft laten vloeien en die ondertussen aan een derde seizoen bezig is waarin dezelfde ingrediënten aan bod komen. De problematiek van de afleveringen is soms in andere films en series aan bod gekomen, maar de uitkomst is in dit geval vaak heel anders en zelden positief, want vooral aan de gevaren van de voortschrijdende technologische revolutie – waarop de samenleving en de politiek niet, te laat of fout reageren – wordt in deze series aandacht besteed. De makers schetsen een eerder grimmig beeld van de toekomst en voor één keer gaat het niet over een apocalyptische nucleaire oorlog met desastreuse gevolgen voor de mensheid of een catastrofale confrontatie met buitenaardse culturen, al dan niet met een hoger beschavingsniveau, maar over situaties waarvan we in sommige gevallen de beginstadia nu al meemaken, want heeft Facebook al niet een zeer hoog Big Brother-gehalte met z’n pogingen om alles over iedereen (dus ook over wie geen Facebook-account heeft) te weten te komen? We staren altijd naar de politiek en de overheid als we aan dictatoriale praktijken in de toekomst denken (want dat hebben Orwell en Huxley ons toch geleerd?), maar misschien komt die evolutie straks uit een heel andere richting en op een veel subtiele manier (als ze al niet bezig is…), van instanties die op veel meer financiële middelen een beroep kunnen doen en die wij als consumenten maar al te graag beschikbaar hebben gemaakt… in die zin is Black Mirror niet alleen een doordenker, maar ook een manier om anders over de dingen na te denken.

BEELD EN GELUID
Gezien er sprake is van zes zeer verschillende afleveringen, is er ook heel wat variatie op het vlak van kleuren en sfeer, maar wat ze allemaal gemeenschappelijk hebben is de zorg die aan de opnamen is besteed, de strakke montage en de perfecte technische afwerking. Het geluid staat in 5.1 en dat is soms een voordeel, andere keren heeft het veel minder zin gezien het om eerder stille onderwerpen gaat. Het geluid klinkt bijzonder goed en de muziek, waarvoor een beroep is gedaan op vier componisten waaronder Vince Pope (Misfits, 2009), is gevarieerd en perfect getimed.