FILM
Wie in de jaren '80 een filmboek kocht, mocht er zeker van zijn dat Marlon Brando als Don Corleone op de kaft ervan stond. De reden is zeer simpel. Filmcritici, hoe graag ze zichzelf ook zien, denken nog steeds in termen als Citizen Kane of Casablanca als ze het over de beste film aller tijden willen hebben. En natuurlijk is ook die peetvader erbij. We trokken onze stoute schoenen aan en schoven jaren na datum nog eens de film in de lader om het antwoord op die ene vraag te weten: is The Godfather anno 2019 nog altijd die briljante klassieker die al de anderen onder de banken duwt?  Het is een vraag die je los moet zien van het aureool dat Francis Ford Coppola vaak krijgt. Een legende tout court, maar bij heel wat jonge filmkenners gaat het hart niet bepaald sneller bonken als ze zijn naam horen vallen, en dat heeft sowieso veel te maken met het feit dat Francis Ford Coppola sinds het midden van de jaren 80 veel onbeduidende films heeft geregisseerd, iets wat zijn buddy Martin Scorsese dan weer niet deed. Zijn laatste films (The Rainmaker of Youth Within Youth) werden zelfs zo genegeerd dat ze bij ons amper de cinema haalden. Veel had te maken met het verguisde derde deel van The Godfather, maar laten we het nu maar op die eerste houden.

Hoe iconisch het ook allemaal lijkt, was dat in 1972 toch eventjes anders. De Paramount-studio’s zijn vandaag wel apetrots dat ze deze titel in hun rangen hebben, maar bijna vijftig jaar geleden hadden de filmbazen andere gedachten in hoofd. Men had wel interesse voor het verfilmen van Mario Puzos roman The Godfather, maar de opdracht werd in eerste instantie voorgesteld aan Sergio Leone, maar deze zag dat helemaal niet zitten. Leone wilde een andere soort gangsterfilm, iets wat hij in de jaren 80 zou doen met Once Upon A Time In America. Geregeld hoor je filmnerds beweren dat dit epos beter is dan The Godfather en naar verluidt heeft Sergio Leone altijd spijt gehad van zijn overhaaste beslissing. Paramount ging op zoek naar een andere regisseur, en de voorwaarde was dat het een jongen moest zijn die naar de wet van de bazen wilde luisteren. Als er één regisseur is die dat niet kan dan is het Coppola wel, maar niemand die dat toen wist. Coppola zat toen in dienst bij de B-filmkoning Roger Corman, en had op wat kortfilms na, alleen maar Dementia 13 op zak. Een film die toen niemand kende...

Coppola was niet voor niets één van de leading men van New Hollywood (de generatie filmmakers uit de jaren 70 die genoeg hadden van het oude Hollywood) en eens het contract was ondertekend, begon Coppola meer en meer zijn eigen wil op te dringen, wat tot heel wat woordenwissels leidde. In Apocalypse Now toonde Coppola zich als een cineast die niets moest weten van schema’s, en dat gedrag manifesteerde zich ook in The Godfather. Het budget werd alsmaar overschreden, en ook wat de rolverdeling betreft was er meer dan één rondje bekvechten nodig. Hoe perfect het allemaal ook mag lijken, toch waren de meeste acteurs niet door Paramount gewenst.  Zo was Al Pacino, die genomineerd was voor Beste Mannelijke Bijrol (ook al komt hij even in beeld als de “hoofdacteur” Marlon Brando die de Oscar wel won), een compleet onbekende. Met de keuze van Marlon Brando als Vito Corleone hadden eveneens heel wat moeite. Niets verwonderlijk als je weet dat Brando in de sixties op een paar uitzonderingen na (vooral in het begin) de ene flop achter de andere maakte. De studio’s hadden namen als Robert Redford, Burt Reynolds, Warren Beatty en zelfs Ernest Borgnine in gedachten, maar voor Coppola moest het Brando zijn.

Over het verhaal gaan we niet veel vertellen. Niet alleen is alles daar al over geschreven, maar kort door de bocht genomen gaat het over gangsters die door en door corrupt zijn, in feite nooit door de politie achterna gezeten worden en als puntje bij paaltje komt elkaar overhoop schieten. En dat in een film die net niet onder de uur drie uur klokt. Voeg daar ook nog eens aan toe dat alles uiterst traag gefilmd is (vandaag zou zo’n film alleen maar in het arthousecircuit kunnen), en toch blijft het fascinerend. Zelfs nadat je hem tientallen keren (jawel) hebt bekeken. Uiteraard heeft het deels te maken met de vertolkingen. Ook wie vandaag aan een maffiabaas denkt, heeft sowieso Marlon Brando voor ogen, hoewel het niet meer dan een Hollywood-stereotypes is. Er is Al Pacino die ijzingwekkend stil het grote gevaar uitstraalt of de talrijke typetjes die later gefinetuned zouden worden in The Sopranos of de latere Scorsese-films en diens ontelbare copycats. Vreemd genoeg deed Coppola dat zelf niet. Hij regisseerde twee jaar later wel een sequel die deels een prequel was met Robert De Niro als een jonge Vito, maar nadien hadden zijn gangsters een heel andere look zoals in The Cotton Club of zelfs het derde deel van het Corleone-verhaal.

Wat opvalt aan The Godfather is hoe de regisseur zijn tijd heeft genomen om alles te vertellen. Ons zou het niks verbazen dat de huidige popcornvreters dit tempo net iets te traag (om niet te spreken van tergend traag) te zullen vinden. Dat is misschien wel zo, maar het is een film die de cinemaliefhebber leert kijken en dat is nog altijd het mooiste van het filmspectrum. Over de acteerprestaties zijn al boeken geschreven, en die blijven bijna vijftig jaar nog altijd monumentaal, ook al deed het de nek van Brando nog meer zwellen en was de film (meer nog dan Bonnie & Clyde) na de hoogdagen uit de jaren 40 en 50 een tweede aanzet voor een nieuwe golf gangsterfilms. The Godfather is en blijft een niet te missen mijlpaal in de filmgeschiedenis. Best film ever? Hmmm, iedere keer als we in ons hoofd met een top 10 bezig zijn, dwarrelt de titel toch wel ergens tussen de titelkandidaten.

BEELD EN GELUID
Coppola is een regisseur die graag met kleuren speelt en daarmee een bepaalde sfeer wil uitdrukken. De kleuren van The Godfather zijn nooit echt aangenaam om naar te kijken en zijn eerder vies en vaal. Dat zie je uiteraard ook op de blu-ray, en ook al is het technisch goed gerestaureerd blijft het (gelukkig) vies en lelijk. Storingen of grain is niet te zien. De geluidsband is een Dolby TrueHD 5.1 en naast de vele dialogen en schietpartijen, is er ook de legendarische soundtrack van Nino Rota. 

EXTRA'S
Beste film aller tijden en alle lofwoorden die je ook maar kan bedenken, toch komt deze blu-ray er zonder enige extra. Nou ja, er is de commentaarband waarop Francis Ford Coppola zoals steeds ongekauwd zijn mening de wereld instuurt. Er bestaat wel een blu-raybox met daarin de drie Godfathers en een apart schijfje vol extra’s. Maar wie deze blu-ray single koopt, moet het zonder bonussen stellen.

CONCLUSIE
Bijna vijftig jaar na datum heeft The Godfather nog maar weinig van zijn pluimen verloren en zouden we nu nog geneigd zijn om hem onder te brengen in die fameuze categorie van beste films aller tijden. Traag gefilmd, maar laat dat nu net de magie ervan zijn!