FILM
Bankbediende: “Can I help you?”
Michael Moore: “Yeah, I’m here to open up an account.”
Bankbediende: “What kind of account would you like?”
Michael Moore: “I want the account where I can get the free gun.”
Bankbediende: “Okay”.

Hallucinant. Dat is het minste wat je van deze scène kan zeggen. Een bank met 500 wapens in de kluis waaruit je kan kiezen. Dit moet wel Amerika zijn! Na het invullen van de nodige formulieren komt documentairemaker Michael Moore triomfantelijk zwaaiend met zijn geweer de bank uitgestapt. Moore poogt in deze documentaire een antwoord te vinden op de problematiek van het vuurwapengebruik in Amerika en de desastreuse gevolgen daarvan. Hij werpt een cynische blik op zijn geboorteland waarbij hij niet aarzelt om de overheid en de media met de vinger te wijzen. In 1989 kwam Moore reeds in de belangstelling met de kritische documentaire “Roger and Me” waarin hij Roger Smith, de grote baas van General Motors, op de hielen zit nadat die duizenden werknemers had ontslagen. Dit had enorme gevolgen voor het stadje Flint (Michigan) waar de werkloosheid en de armoede met grote sprongen toenam. Flint is bovendien het geboortestadje van Moore en wanneer hij na de dodelijke schietpartij op Columbine High School in Littleton (Colorado) een documentaire over deze gebeurtenis wil maken, komt hij tijdens zijn onderzoek te weten dat één van de twee daders afkomstig is uit de omgeving van Flint. Ook de partner van Timothy McVeigh, verantwoordelijk voor de bomaanslag in Oklahoma City in 1995, woonde in deze omgeving. Wanneer de opnames van zijn nieuwste documentaire volop aan de gang zijn, schiet een zesjarig jongetje een klasgenoot neer. Alweer duikt Flint in het verhaal op. Kort daarop gevolgd door de fatale 11 september gebeurtenissen. Moore beseft dat zijn project zich niet enkel moet beperken tot Littleton en besluit een algemeen onderzoek te starten naar de oorzaak van zoveel geweld en agressie in de Amerikaanse samenleving. Moore schotelt de kijker een mix voor van archiefbeelden, cijfermatereiaal, nieuwsflashes, interviews en opnames bij militiegroepen, K-Mart en diens meer. De schuld van dit recente geweld valt op de schouders van één man: Marilyn Manson. In een kort interview verklaart hij dat het voor de slachtoffers makkelijker is om hem als schuldige aan te duiden dan hun eigen president. Manson wijst er ook op dat de media niet vrijuit gaat en een non-stop campagne voert rond angst en consumptie.

Het gegeven is zeker niet om mee te lachen en toch weten de makers er de nodige dosis humor in te verwerken. Zo heeft Moore een gesprek met een verdachte van de bomaanslag in Oklahoma City die wegens gebrek aan bewijzen werd vrijgelaten. In zijn betoog predikt deze kerel het geweld met vuurwapens en deinst er niet voor terug om te pochen met zijn Magnum .44 die hij onder zijn hoofdkussen verstopt. Wanneer Moore de vergelijking aanhaalt met Ghandi, die zonder geweld een overwinning behaalde, spreekt het gezicht van de man boekdelen. Ghandi? Ken ik niet!

Aan dergelijke problematiek kan je ettelijke onderzoeken besteden, wat hier niet helemaal gefundeerd gebeurd. Zo wordt Charlton Heston (onterecht?) hard aangepakt omdat hij het belang van wapenbezit niet onder stoelen of banken steekt. Alsof Heston de enige burger is die met een wapen in de hand loopt. Akkoord, hij is het gezicht van de NRA (National Rifle Association), maar het interview met Heston is eigenlijk triest, en hij moet uiteindelijk met de staart tussen de benen afdruipen. Een toegevoegde waarde levert het echter niet op. Deze lijn kan je verder doortrekken naar de hele documentaire. Een doodgewone politieagent draait zijn hoofd wanneer hem gevraagd wordt of hij niet beter de verantwoordelijken van het gat in de ozonlaag zou arresteren. Wat kan hij daar nou op antwoorden? Diepgaande onderzoeksjournalistiek kan je dit niet echt noemen, Moore confronteert de kijker wel met de harde realiteit, maar nieuwe inzichten of antwoorden levert de documentaire na bijna twee uren niet op. Dat er zich een probleem voordoet, staat als een paal boven water. Nu nog alleen de oplossingen aanbieden. Misschien bewaart Moore deze voor een sequel?

BEELD EN GELUID
Om budgettaire redenen voldoen beeld en geluidskwaliteit niet meteen aan de home theatre vereisten, wat in principe geen obstakel mag vormen. Deze documentaire is niet altijd in de beste omstandigheden gemaakt en gebruikt bovendien een mix van verschillende videobronnen wat maakt dat de kwaliteit niet altijd even behoorlijk oogt. Het geluid klinkt aardig alhoewel een Dolby Digital 5.1-track wezenlijk niets toevoegt aan de kijkervaring.

EXTRA’S
We zijn aangenaam verrast om op deze release toch een aantal extra’s terug te vinden. De audiocommentaar door de filmmakers is echter nogal verwarrend en de personen die de track volpraten hebben niet veel zinnigs te vertellen. Het is bovendien opvallend dat (volgens ons) Michael Moore niet deelneemt aan deze commentaarsessie. In het gekakel van de deelnemers hebben we zijn stem alleszins niet herkend. Het interview (25 min. - ondertiteld) is dan veel interessanter. Moore wordt in Engeland geïnterviewd en verschaft meer informatie omtrent zijn documentaire en de achtergrond bij de politiek van de Verenigde Staten. Hij steekt het niet onder stoelen of banken dat de waarheid door media verdoezeld wordt. Tijdens een persconferentie (22 min. - ondertiteld) beantwoordt Moore verschillende vragen van journalisten die jammer genoeg af en toe wat overlapping betekenen met het interview. Desalniettemin bevat deze persconferentie een aantal interessante wetenswaardigheden. De Belgische regisseur Julien Vrebos geeft bij een aantal scènes een korte toelichting (11 min. - niet ondertiteld). Hierin geeft hij zijn mening over de aanpak van Michael Moore, over Amerika en over de boycot die zijn eigen film Le Bal Masqué enkele jaren geleden mocht ondervinden. De kers op de taart is wat ons betreft toch de heerlijk ruige Marilyn Manson videoclip “The Fight Song”, afkomstig van het album Holy Wood. Zijn naam wordt in de menu’s van de extra’s trouwens foutief gespeld. Tenslotte hebben we nog een uitgebreide film- en biografie voor Michael Moore en trailers van Bowling For Columbine, Underground, Bloody Sunday en The Pianist.

CONCLUSIE
Bowling For Columbine is een documentaire die je zeker eens moet gezien hebben, al is het jammer dat mogelijke antwoorden en oplossingen ontbreken. De technische kwaliteit haalt eerder een middelmatig niveau al hoor je ons deze keer niet klagen. De extra’s zijn met momenten voldoende informatief en bieden een mooie aanvulling.