FILM
Deze film maakt deel uit van de Rainer Werner Fassbinder Vol. 1-box waartoe ook Liebe Ist Kälter Als Der Tod, Katzelmacher, Warnung Von Einer Heiligen Nutte, Händler Der Vier Jahreszeiten, Die Bitteren Tränen Der Petra Von Kant en Angst Essen Seele Auf toe behoren.

Hoewel niet iedereen akkoord zal gaan met deze stelling, kun je gerust zeggen dat Fassbinders cinema totaal niet moeilijk is. Alledaagse verhalen over normale mensen, of gewoon het relaas van wat de doorsnee-oma van achter haar gordijn ziet. Martha uit 1974 is daar wel een uitzondering op, en dan hebben we het vooral over de sfeer die deze film uitstraalt en bij momenten aanvoelt als arthousehorror. Fassbinder wilde een eerbetoon maken voor Written On The Wind van Douglas Sirk. Een tamelijk gewaagde onderneming en Fassbinder speelde het zelfs voor elkaar dat hij de film kon maken voor de Duitse televisie waardoor hij plotseling meer budget had dan gewoonlijk. Er kon niet alleen een uitstapje naar Italië betaald worden, maar ook de sfeer is zeer barok en voelt zowel visueel als qua stijl aan als wat Bunuel deed in Belle De Jour.

Over het verhaal was er heel wat te doen, en dat werd vooral in de rechtbank uitgevochten. Hoewel de Duitse WDR voor heel wat geld zorgde, werd de film meer dan 20 jaar niet vertoond. Dat had alles te maken met de erfgenamen van de misdaadauteur Cornell Woolrich. Die beweerden dat het scenario veel te sterk leek op een kortverhaal dat Woolrich schreef in 1968 (wat overigens ook het jaar was waarin hij stierf) in het Ellery Queen's Mystery Magazine. Fassbinder gebaarde zich van haas en zei dat hij het verhaal voor het eerst had gelezen nadat hij zijn film had gemaakt, maar na heel wat juridisch gekwebbel werd de naam van Woolrich uiteindelijk toch op de credits vermeld en kreeg de film in 1997 een restauratie.

Martha voelt een beetje aan als een atypische Fassbinder-film en daar zit het werk van cameraman Michael Ballhaus voor veel tussen die overigens in een klein rolletje te zien is. Fassbinder liet Ballhaus wat experimenteren, zo is er de beroemde 360-graden tracking shot in het begin van de film. Volgens Ballhaus was het de bedoeling om iets met beelden te vertellen dat je met woorden niet kan. Michael Ballhaus wond er overigens geen doekjes om dat Martha zijn favoriet was van alle Fassbinder-films die hij had gemaakt. Opmerkelijk is dat Ballhaus wel carte blanche kreeg, maar dat Fassbinder toch wilde dat hij de hele film fotografeerde met slechts één lens en zonder zoom. Zoals we gewend zijn van Fassbinder spot hij graag met de Duitsers en hun gereserveerdheid. Deze keer is de bourgeoisie de kop van jut, en dan vooral hun hypocrisie en stijfheid.

Net zoals in Belle De Jour probeert ook Fassbinder hoe ver je kan gaan in de liefde, en dan in het bijzonder de sadomasochistische variant ervan. Wel geen zweepjes, maar wel aftasten in hoeverre je een mens kan vernederen. Martha Heyer (Margit Carstensen) is bijna dertig, werkt in een bibliotheek en gaat met haar vader op vakantie naar Rome. Meteen valt op wat voor een koele kikker die Martha wel is, zelfs wanneer haar vader een fatale hartaanval krijgt op de Spaanse Trappen verroert ze geen vin. Eens terug in Duitsland ontmoet ze er de zakenman Helmut Salomon (Karlheinz Böhm) en kort daarna trouwen ze. Al vanaf hun huwelijksreis zien we dat Helmut er een plezier in schept om Martha te kwellen en haar volgens zijn principes opnieuw te gaan opvoeden.

De film duurt net geen twee uur en dat kan toch behoorlijk lang zijn als je niet in de mood bent voor deze statische, bijna theatrale film die bovendien gekenmerkt worden door ijskoude personages die niet de minste emoties hebben, wat vooral het geval is bij Karlheinz Böhm die je bij momenten echt wel een oplawaai wil verkopen. Ook is het wennen aan Margit Carstensen, een rosse met temperament maar die soms ook net iets te ver over the top gaat om in haar verhaal mee gedreven te worden. Maar zoals altijd blijft hier ook de kernzin "dit is wel een Fassbinder". Niet omdat we stroop willen gaan likken bij cinefielen die zichzelf uitroepen als het orakel van de filmwereld, maar wel omdat het grootse cinema is, ofschoon Martha niet meteen de ideale starter is voor Fassbinder-dummies.

BEELD EN GELUID
De transfer is dezelfde als deze van Studio Canal. De film werd wel gerestaureerd en we gaan ervan uit dat dit een behoorlijke verbetering is tegenover het oorspronkelijke resultaat, maar toch zie je veel filmgrain en zijn de kleuren zo gemaakt dat ze zeer onnatuurlijk lijken. Dat merk je vooral in de huidtinten. De binnenopnames in de majestueuze herenhuizen zijn dan weer prachtig, net als het korte gedeelte in Italië waarmee de film begint. De film behoudt zijn originele aspect ratio van 1.78:1 en zoals ook bij de vorige films gaat het hier om een Duitse 2.0 geluidsband die voorzien is van Franse ondertitels.

EXTRA'S
Deze Blu-ray maakt deel uit van de Rainer Werner Fassbinder Vol. 1-box. Op de Blu-ray staan er geen extra’s, maar in de box vind je een dvd met daarop de extra’s Michael Ballhaus À propos De Martha, een interview met Fassbinder uit 1977 en de 90 minuten durende documentaire Life, Love & Celluloid van Juliane Lorenz uit 1998 die we bespreken in het artikel van de Blu-ray box zelf.

CONCLUSIE
Martha uit 1974 is zeker niet het gemakkelijkste zitje uit Fassbinders repertoire. Deze barokke film bevat naast minimale horrorelementen ook een welgemeende veeg uit de pan naar de Duitse bourgeoisie waardoor deze televisiefilm je (zeker qua onderwerp) meermaals aan Belle De Jour van Bunuel doet denken.