FILM
De families Strelzyk en Wetzel zijn op het einde van de jaren '70 al twee jaar bezig aan een geheim project: ze bouwen een luchtballon waarmee ze de DDR definitief willen ontvluchten. Met kinderen bij moet de ballon acht man dragen, en slechts een paar tientallen kilometer kunnen vliegen vooraleer ze de grens over zijn. Voorwaarde is ook dat er een noordenwind moet staan. Vooral dat laatste is iets wat niet al te frequent gebeurt, en op een moment dat de ballon nog maar hoogstens vier man kan dragen, besluiten elektrotechnicus Peter Strelzyk (Friedrich Mücke), zijn vrouw Doris (Karoline Schuch) en hun zonen Frank (Jonas Holdenrieder) en Fitscher (Tilman Döbler) de tocht te wagen. Het avontuur strandt enkele honderden meters vóór de grens met de Bondsrepubliek, en de familie keert zo snel mogelijk uit armoe weer naar huis, een kapotte ballon rijker en een illusie armer. Ze slagen er echter niet genoeg in om hun sporen te wissen: zo is moeder Doris een tube medicamenten tegen een zeldzame schildklierziekte kwijtgeraakt op de plek waar de ballon is neergestort, en het duurt dan ook niet lang vooraleer de Stasi met een compleet forensisch team, onder leiding van apparatsjik luitenant Seidel (Thomas Kretschmann) op de zaak zit.




Terwijl het net zich rond de families begint te sluiten, menen de Strelzyks en de Wetzels dat ze best niet te lang wachten met een tweede poging. Vooral voor Günter Wetzel (David Kross) begint te tijd te dringen, want binnen zes weken moet hij zich aanmelden bij het verfoelijke Oostduitse leger om er te dienen, en met gewetensbezwaren houdt het communistisch krapuul zich niet bezig. Probleem is bovendien ook dat de vorige ballon twee jaar heeft gekost om te maken, en deze ballon niet alleen in maximum zes weken klaar moet zijn, maar ook een stuk groter moet worden. De Strelzyks proberen eerst nog contact te maken met de Amerikaanse ambassade in Berlijn, waar ze dankzij hun buurman Erik Baumann (Ronald Kukulies) op vakantie 'mogen' gaan. Erik is zelf Stasi-agent, maar is niet te beroerd om zijn buurman, de electrotechneut Peter, te vragen om zijn televisie bij te tweaken zodat hij de Westduitse zenders kan ontvangen, en de trip naar Berlijn is een vorm van wederdienst. De toenaderingspoging tot de ambassade draait op een fiasco uit, en wat de zaak ook nog eens compliceert is dat zoon Frank een oogje heeft op Eriks dochter Klara (Emily Kusche), en het nog maar een kwestie van tijd is vooraleer de verliefde snaak zijn mond gaat voorbijpraten...




Het mag een klein wonder heten dat een regisseur als Michael Herbig, die op zijn palmares enkel onder zijn pseudoniem Bully bekend is als regisseur en acteur in diverse komedies die flirten met het randje van de goede smaak, een dergelijke beenharde Oostduitslandthriller heeft weten af te leveren. Herbig heeft zes jaar research gedaan naar het waargebeurde verhaal van de Strelzyks en de Wetzels, en hij capteert als geen andere de wanhoop tot welke mensen worden gedreven door het onmenselijke DDR-regime, waar iedereen in je buurt een potentiële verrader is, en waar de Gedänkenpolizei op schurftige wijze korte metten maakt met afwijkende meningen. De film is een remake van de Disneyprent Night Crossing uit 1982 van regisseur Delbert Mann met John Hurt en Beau Bridges, maar nu de actie in deze prent wordt gevoerd door Duitse acteurs, krijgt de film een meer realistische benadering, ook al omdat deze film niet van Disney is, en daarom rauwer en historisch accurater.




De remake is beter, en dat is aan vele factoren te danken, niet in het minst de zeer doorleefde manier waarop de acteurs hun rollen invullen. Regisseur Herbig weet zeer goed de spanning op te bouwen, en alhoewel het een beetje bij de haren gesleurd zal zijn, zorgt de manier waarop de twee families de benen nemen net op het moment dat het Stasi-net zich rond hen sluit voor een nagelbijter van formaat. Het tempo van de film klopt dan ook volledig, en Herbig laat terecht geen spaander heel van de Verräterkultur van de DDR; op gegeven ogenblik worden de Oostduitse piotten ingeprent te schieten op al wie de grens over wil, zelfs als het vrouwen of kinderen zijn, en alhoewel officier Seidel zich op gegeven ogenblik afvraagt of ze de ondankbare honden die de geneugden van het socialistische arbeidersparadijs afwijzen, niet liever kwijt dan rijk zijn, maakt hij meedogenloos jacht op zijn slachtoffers - Befehl ist Befehl, nietwaar? - al was het maar omwille van de verwrongen principes van het communisme en de knoert van het gezichtsverlies dat de DDR zou lijden, mochten de families in hun opzet slagen en landen in het Westen. De afloop is natuurlijk bekend: op 15 september 1979 landde de ballon in Oberfranken, en alhoewel onder meer Günter de harde beslissing moest nemen om zijn ouders achter te laten, was de afschuw voor het verfoeilijke communisme groter.

De film eindigt vervolgens wel op een positieve noot: tien jaar later zou de Berlijnse muur vallen, en worden de Wetzels alsnog herenigd met hun familie in het Oosten. Evenwel zijn de aan de grens neergeschoten burgers niet meer te tellen, en zijn uiteindelijk de verantwoordelijken, zoals Erich Mielke (Kaspar Eichel), de minister van de Stasi die beval op vluchtelingen te schieten, er met een fopstrafje vanaf gekomen. Geschiedenis kan wreed zijn.




BEELD EN GELUID
Deze prent werd eertijds bij ons op dvd uitgebracht door Cinéart, maar voor wie de Duitse taal geen barrière is, kunnen we deze Duitse Blu-ray aanraden, die een meer dan deftige beeldkwaliteit heeft, waarbij de troosteloze aspecten van de DDR zeer goed worden weergegeven. De vluchtpoging zelf vindt 's nachts plaats, en in de donkere scènes is meer dan voldoende detail aanwezig om de achtereenvolgende pech en tegenslagen van de families van op de eerste rij mee te maken. Texturen zijn aangenaam om zien en de kleuren zijn niet té geprononceerd, maar zacht en realistisch. Dé winnaar is echter de Dolby TrueHD Atmos-track die het gekraak van de ballon zodanig goed weergeeft dat je denkt er zelf in te zitten, maar ook de hectische jacht van de Stasi op de vluchters met leuke surrounds ondersteunt. Daarnaast is er een hallucinante en opzwepende score van Marvin Miller en Ralf Wengenmayr, die vrij bombastisch klinkt, maar niet moet onderdoen voor Amerikaanse actiethrillers. De film is overigens ook op 4K verkrijgbaar.




EXTRA'S
Voor het bonusmateriaal haalt u maar beter uw beste Duits boven. De bonussectie opent met de documentaire Was für ein Aufwand: Ein Hintergrundbericht von den Dreharbeiten und den Zeitzeugen (18:36), waarin regisseur Michael Herbig uitlegt dat hij ernaar streefde om de film zo authentiek mogelijk te maken, alhoewel hij zelf van 1968 is en eigenlijk alleen maar uit de eerste hand over de DDR heeft gehoord als kind. De meeste elementen haalde hij onder meer uit de beschrijvingen van zijn grootouders, en naast cast en crew komt onder meer ook de echter Günter Wetzel aan het woord, die beaamt dat de film, misschien op de chronologie der dingen na, waarheidsgetrouw is. In werkelijkheid waren er overigens geen twee pogingen om met een ballon te vluchten, maar drie, maar de eerste poging is op een dusdanig fiasco uitgedraaid dat hoe minder erover gezegd wordt, hoe beter. In Die Requisiten (2:09) gaat Herbig nog verder, en claimt onder meer het historische gebruik van oude radio's en bandopnemers, maar ook de auto's, tot zelfs de haardracht van de personages moest volledig historisch correct zijn. Die Nachbildung des Ballons (2:16) leert ons dat er twee ballons werden nagebouwd op ware grootte, maar ook dat er onder meer gefilmd is geweest in hetzelfde clandestiene naaiatelier in de kelder van de Strelzyks waar de ballon in werkelijkheid is genaaid geweest. In Über die Geschichte (1:57) bewieroken de acteurs vooral nog eens het ware aspect van het verhaal, onder meer dat een vrouw als Doris Strelzyk zelfs tot tweemaal toe in een levensgevaarlijke ballon is gekropen, omdat de weerzin voor de DDR groter was dan haar vliegangst. Über die Einbindung der Zeitzeugen (2:25) vertelt ons dat Günter Wetzel veel met de acteurs heeft gesproken, zodat ze inzicht kregen in zijn motivatie om de DDR te ontvluchten. De Making of (4:35) is eerder wat promopraat afgewisseld met filmbeelden, en de oude en slechte gewoonte van de B-roll (7:59), beelden van op de set zonder de minste vorm van toelichting, een bedje waarin maatschappijen als RCV eertijds ziek waren, is terug van weggeweest. Er is nog een trailer (2:20), en aan de cross-promotionele trailers hebt u waarschijnlijk geen boodschap, tenzij u graag eens Liam Neeson Duits hoort praten. Een audiocommentaartrack met Michael Herbig en Günter Wetzel had anders vuurwerk gegeven, maar dat heeft niet mogen zijn.

CONCLUSIE
Ballon is een erg goede film die nog enkele dagen zal nazinderen op uw netvliezen. Deze Blu-ray is piekfijn afgewerkt met vooral een goede geluidskwaliteit.