FILM 
Een provocateur die uitdaagt, maar die op de één of andere manier altijd binnen de lijntjes blijft lopen, zo kun je het best Paul Verhoeven omschrijven. Zelfs in tijden waarin de politieke correctheid de stem van de kunst dreigt over te nemen, slaagt de Nederlander er nog steeds in (weliswaar met Frans geld) om een film in de bioscoop te krijgen over lesbische nonnen. In Nederland schopte hij in de jaren '70 keet met Turks Fruit, en ook Hollywood zal niet te vlug de komst van de man vergeten, met actiepareltjes zoals Robocop en Starship Troopers, waarin onrechtstreeks het ultra-rechtse Amerika op de vingers getikt werd. Het grootste succes kwam in 1992 met Basic Instinct.




Het beruchte script werd geschreven door de Hongaarse Joe Eszterhás, die in Hollywood reeds naam had gemaakt met zowel Flashdance als Jagged Edge. Zijn script voor Basic Instinct was een gewild baasje dat iedere studio wilde, maar producer Mario Kassar verbaasde heel de filmindustrie door het scenario te kopen voor een gigantisch hoog bedrag. De film kwam onmiddellijk bij Paul Verhoeven terecht, die de potentie in het verhaal zag, maar toch wilde sleutelen aan het verhaal. Het resulteerde in hoog oplopende ruzies tussen Eszterhás en Verhoeven, ook al werden later de plooien glad gestreken en zouden ze opnieuw samenwerken voor Showgirls, wat de Amerikaanse zwanenzang betekende voor Verhoeven.

Samen met zijn Nederlandse collega Jan De Bont, die voor de fotografie zou zorgen, wist Verhoeven dat hij een film wilde maken die Amerika op zijn grondvesten zou doen daveren. De VS lag nog in de wurggreep van het conservatieve denken (niet dat ze daar nu al van bevrijd zijn), en de Nederlandse cineast wist dat een erotische thriller (met verregaande scènes) de lippen zou losmaken. Een gok was het zeker, maar reeds vanaf het begin slaagde hij erin om Michael Douglas in het project mee te krijgen, die in het begin van de jaren '90 één van de meest invloedrijke acteurs was en de ene hit na de andere scoorde.




Het vinden van een geschikte actrice was iets moeilijker, en daar had Verhoeven alles mee te maken, die alle kandidates liet horen dat ze nooit mochten morren en alles moesten doen wat van hun gevraagd werd. Verhoeven maakte storyboardtekeningen met zeer expliciete details, waardoor de één na de andere afhaakte. Alleen Sharon Stone, die Verhoeven kende van Total Recall, was bereid om zo ver te gaan. De screentests waren overtuigend genoeg, alleen had Stone niet genoeg starpower om volk naar de bioscoop te loodsen, want er was bijna niemand die toen haar naam kende.

Soms neemt de geschiedenis rare wendingen, want de ster van de film werd niet Douglas maar wel Stone, en vooral dan door de beroemde ondervragingsscène waarin la Stone ongegeneerd haar foef liet zien. Hollywood stond erdoor op zijn kop, waardoor Stone weliswaar op de A-lijst kwam, maar ook één van de meest spraakmakende actrices werd. Stone heeft altijd beweerd dat ze erin geluisd werd omdat Verhoeven haar vroeg geen ondergoed te dragen omdat dit storend zou werken voor de belichting. Verhoeven van zijn kant houdt zich nog altijd vast aan het feit dat de actrice zeer goed wist wat ze deed en dat de producers bij haar kwamen met de fameuze uitspraak "This scene will make you a star!". En dat deed het!




Protesten van degoutante moraalridders die denken dat ze de hoeder zijn van het draaiboek van onze maatschappij is iets van alle tijden, alleen was het toen anders, en Verhoeven snapte dat. Vroeger moesten de filmmakers zich eerder zorgen maken over het uitblijven van protesten, want hoe meer mensen op straat kwamen om de film te verbieden, des te meer de titel reclame en aandacht kreeg. Het ergste wat een film kon overkomen was een X-rating, maar niet de censuur die vandaag heerst, ofschoon er toen ook volop geknipt werd, want met een te strenge leeftijdskeuring had je ook minder volk over de vloer. Verhoeven dacht dat de scène waarin Michael Douglas Jeanne Tripplehorn verkrachtte, Amerika zou doen steigeren, maar de protestbordjes kwam uit een zeer onverwachte hoek. Deze keer was het de LGBT-gemeenschap die moord en brand schreeuwde omdat de lesbienne (Sharon Stone) een niet te vertrouwen moorddadige bitch was, waarmee volgens hen Verhoeven weer alle clichés uitvergrootte. De Nederlandse cineasten wist niet wat hij hoorde en klopte op de tafel door te zeggen dat hij net degene was die in Europa met films als Spetters of De Vierde Man een lans voor deze community brak. Het waren gesprekken voor dovemansoren, want de protestvoerders wisten niet eens wie Verhoeven was, laat staan dat ze moeite deden om zijn oudere films op te snorren. Door de aanhoudende protestgolven dachten de castleden dat ze werkelijk met iets fouts bezig waren, maar Verhoeven gaf zich niet gewonnen, ook al waren de actiegroepen een pain in the ass, zowel tijdens de opnames als erna. Vaak werden de opnames verstoord doordat de betogers op de set konden doordringen en daar met allerlei lampen gingen zwaaien, waardoor heel wat scènes moesten overgedaan worden. Ook toen de film uitkwam bleef men de film dwarsbomen. Een actiegroep ging zelf zo ver door met hun naam de plot van de film te verklappen. Tot op vandaag houdt de heilige Trees in kwestie voet bij stuk dat ze het bij het rechte eind heeft.

De film begint met een zwoele vrijpartij die na enkele minuten ontaardt in een bloedbad dat veroorzaakt wordt door de steken met een ijspriem. De kijker ziet alleen dat de moordenares een vrouw is met blond haar. Nick Curran (Michael Douglas) is de rechercheur die met het onderzoek belast wordt, en alle sporen leiden naar de excentrieke Catherine Tramell, een schrijfster die in haar bestseller een moord als deze beschreef en met precies dezelfde details. Catherine lacht de beschuldiging weg door te stellen dat het boek een perfect alibi is, want er is toch niemand die zo stom is om zijn moordplannen in een boek neer te pennen? Heeft de blondine gelijk of is ze het slachtoffer van een pervers spelletje? Ondertussen raakt Curran meer en meer in de ban van zijn verdachte.




Maar Basic Instinct had gelukkig ook voorstanders. In 1992 werd de film de grootste box office van het jaar en de neo noir werd het schoolvoorbeeld van de erotische thriller die de jaren '90 zou domineren. Door al de hetze wordt wel eens vergeten wat voor een geniale film Basic Instinct wel was. Een thriller die bulkt van de stijl, ook al liet Verhoeven zich volop inspireren door Vertigo van Hitchcock. Dat merk je niet alleen in de regie, maar ook door de fenomenale score van Jerry Goldsmith die de film onvergetelijke klanken bezorgde.

Basic Instinct is in alle opzichten de perfecte film. Een intrigerend verhaal dat je op verschillende manieren kan interpreteren, een regisseur die beseft dat het zijn taak is om cinema te maken en de aanwezigheid van een indrukwekkende cast. Sharon Stone is de perfecte femme fatale, en door de beruchte scène die het freeze-framen rechtvaardigt, wordt wel eens vergeten hoe de blondine er met een vingerknip in slaagt om op één lijn te staan met iconen als Gene Tierney of Barbara Stanwyck.

BEELD EN GELUID
Ook al bracht Lumière dit jaar de 4K-restauratie van deze thriller in de bioscoopzalen, vond men het niet nodig om deze prachtig gerestaureerde versie op een 4K-schijfje uit te brengen. Dan maar naar Engeland waar Studio Canal dat wel deed, weliswaar zonder Nederlandstalige ondertitels (wel met Engelse, Franse en Duitse). Een release als deze is de reden waarom je je zuurverdiende geld wil uitgeven aan oudere titels die je al in de kast hebt staan, want de restauratie en de veel betere beeldkwaliteit bezorgen de film een verdiend nieuw leven. Iets wat we wellicht ook gedacht hebben toen die voor het eerst op dvd verscheen. De film heeft een zeer gevarieerd kleurenpalet en de details zijn perfect en overal te zien als je begrijpt wat we bedoelen. De geluidsband is een eveneens opgepoetste DTS-HD MA 5.1 met een opvallende score van maestro Jerry Goldsmith. Effecten zelf zijn niet zo aanwezig, maar Basic Instinct is dan ook een thriller van de oude soort waarin het verhaal en de acteerprestaties voorop staan. Gelukkig maar!




EXTRA'S
Deze thriller is op de markt gegooid als een combo-pack, waarin u naast de 4K-UHD ook de Blu-ray vindt. Leuk is dat men het bonusmateriaal ook op de 4K heeft gezet, en dat in HD-formaat. Het extra materiaal evenaart bijna dezelfde runtime als de film zelf. Het gaat niet om voorgekauwd promomateriaal maar eerlijke gesprekken. Het kroonjuweel is Basic Instinct: Sex, Death, & Stone dat bijna één uur duurt, een collage van interviews waarin Verhoeven het heeft over welke moeilijkheden hij had om de film verkocht te krijgen in conservatief Amerika, en hoe hij Sharon Stone vond. De actrice zelf is zeer onthullend en vertelt over de roem die ze ervoor kreeg, maar ook de bakken vuil die ze over zich heen kreeg en door de gewaagde rol zelfs het hoederecht over haar kind verloor. Uiteraard is er ook aandacht over de beroemde scène zonder slipje. Volgens Verhoeven wist Sharon heel goed wat ze deed, terwijl de actrice vindt dat ze erin geluisd werd maar tegelijkertijd beseft dat dit het moment was dat van haar een grote ster maakte. Er zijn naast een trailer ook twee audiocommentaren. Eentje met Camille Paglia, en een ander met Paul Verhoeven en Jan De Bont. In An Unending Story - Scoring Basic Instinct heft men het over de muziek van Jerry Goldsmith die zich liet inspireren door de scores van Bernard Herrmann van de Hitchcock-films. Meer promogericht, maar best leuk is het half uur durende Blonde Poison: The Making Of waarin Sharon iets minder kritisch is. Daarnaast zijn er een paar losse interviews en zijn er ook een heleboel storyboard-vergelijkingen. Als afsluiter krijg je nog de screentests van Sharon Stone te zien. De actrice was trouwens zo zenuwachtig dat Verhoeven er na vier dagen aan dacht om haar uit de film te zetten en te vervangen door iemand anders.

CONCLUSIE
Controversieel is Paul Verhoeven zeker en vast, maar tussen zijn libertijnse anekdotes door waar hij maar al te graag mee uitpakt merk je ook dat het één van de grootste filmmakers is. Basic Instinct is weliswaar Hitchcock avant la lettre, maar tegelijkertijd ook één van de beste thrillers ooit.