FILM
Filmdistributeurs weten perfect wat ze moeten doen om de verzamelaar warm te maken, en dat doen ze maar al te graag door edities op de markt brengen waarvan het water in de mond komt en automatisch de portefeuille van de filmliefhebber zonder veel morren op de tafel komt te liggen. De meest recente Batman-releases zijn daar een perfect voorbeeld van, ook al heeft men de twee films van Joel Schumacher in deze collectie geschrapt. Rarara, waarom! Dat de Batman-films op 4K zouden verschijnen is niet meer dan normaal, maar niemand had verwacht dat Warner deze in zo’n oogverblindende collector’s edition zou gaan uitbrengen. Wie geen behoefte heeft aan het verzamelen van memorabilia kunnen we alvast geruststellen met te zeggen dat de schijfjes identiek zijn aan die van de standaarduitgave. Het enige wat je mist is een majestueuze verpakking die naast een combopack van een Blu-ray en 4K een enveloppe bevat die volgepropt zit met lobbycards, foto’s, stickers, een filmaffiche en een prachtig fotoboek.




Beginnen doen we met Batman uit 1989. Een film die op alle vlakken vandaag nog flink standhoudt, en tevens een titel is die volledig het filmlandschap zou omgooien, want de Tim Burton's creatie was het startschot van de superheldenfilms. Uiteraard was Batman van Burton niet de eerste, maar op Superman van Richard Donner na was het maken van een superheldenfilm eigenlijk een synoniem voor een flop. Tot Batman waren superheldenfilms allesbehalve serieus en waren ze eerder cartoonesk, wat grotendeels te wijten was aan Cannon, dat op het einde van de jaren '80 de Superman-franchise in handen kreeg. Eventjes was er sprake van dat ook zij Spiderman gingen verfilmen, maar door de financiële catastrofe van Masters Of The Universe werd dat idee hiermee begraven, en daarmee ook de voorlopige toekomst van de superheldenfilms. Maar gelukkig voor Marvel en DC Comics was er Michael E. Uslan.




Michael E. Uslan is een man die leeft voor de superhelden en creaties als Batman, Spiderman of Captain America gelijkschakelt met de Griekse goden. De man slaagde erin om aan de universiteit van Indiana les te mogen geven over comic books. De decanen overtuigde hij ervan door te stellen dat het verhaal van Superman in wezen niet veel verschilt van Mozes, wat ook zo is. Door zijn universiteitswerk was hij kind aan huis bij mannen als Stan Lee en Bob Kane, en had hij een doel voor oog en dat was de donkere versie maken die Batman verdient. Dat was nodig door de televisieseries uit de jaren '60 die door het gebruik van tekstballonnetjes van Batman eerder iets clownesk hadden gemaakt. De serie was wel geliefd, maar stond mijlenver af van de film noir-achtige aanpak die de strips van Bob Kane kenmerkten. Voor Uslan werd het een tocht die meer dan tien jaar zou duren. Een voor één lieten de filmstudio’s weten dat ze geen interesse hadden in het project. En als ze dat wel hadden, schoven ze regisseurs als Joe Dante (Gremlins) en Ivan Reitman (Ghostbusters) naar voren. Toen Paramount liet horen dat ze een versie zagen zitten met Bill Murray als Batman en Eddie Murphy als Robin, wist Uslan dat men weer voor de komische kar koos en trok zich daarom terug.




Deels door de Superman-films werd DC Comics meer en meer op filmvlak als een deel van Warner beschouwd, en gelukkig liep daar ene Frank Wells rond, die oor had naar het idee van Uslan. Het project kwam ook bij Bonni Lee terecht, die meteen dacht aan Tim Burton. Dat hield een enorm risico in voor Warner. De voormalige Disney-tekenaar had wel een hit gescoord met Beetlejuice, maar had voor de rest niet zo veel bewezen, en met een project als Batman kon je gemakkelijk een studio doen zinken. Bonni klampte zich echter vast aan haar buikgevoel en had het volle vertrouwen in Burton omdat die zelf een tekenaar was en dus dit milieu compleet begreep. Een verstandige keuze, want Burton riep samen met designer Anton Furst de hulp in van Bob Kane. De vader van Batman maakte komaf met de blauwe maillot en voorzag zijn superheld van een gitzwart gotisch kostuum.




De vraag was natuurlijk wie Batman aka Bruce Wayne moest gaan vertolken. Fans schrokken zich een hoedje toen Burton Michael Keaton, met wie hij Beetlejuice maakte, aanduidde. Keaton was wel een vedette, maar hij stond vooral bekend voor zijn komische rollen. Ondanks de protesten hield Burton voet bij stuk en stelde hij de fans gerust dat hij maar in de ogen moest kijken van Keaton om te weten dat hij de geschikte man was. Het vertrouwen van de fans kwam er met de aankondiging van de bad guy. Die moest minstens even imponerend als de superheld zijn, en daarom opteerde men voor het iconische Joker-personage. Net zoals men in de eerste Superman beroep deed op een legendarische filmlegende (Marlon Brando), deed men dat ook voor Batman via Jack Nicholson. Iedereen wist dat Jack de Joker bij uitstek was, en tot ieders verbazing liet de acteur zich verleiden tot het aanbod.




Warner besefte dat ze goed zaten indien alles goed voorbereid werd, en daarom werd een intense reclamecampagne gelanceerd om iedereen warm te krijgen voor het idee. In 1989 was de videoclip in trek, en Warner, dat een contract had met Prince, vroeg aan zijne purperen koninklijkheid om een paar nummers te componeren zodanig dat die als clip op voorhand voor extra promotie konden zorgen. Deze soundtrack is misschien het enige zwakke punt van de film. Niet omdat die slecht is (Prince schrijft nooit slechte songs), wel omdat die haaks staan op de heroïsche klassieke score van Danny Elfman. En de funky score doet ook wat afbreuk aan het slechte karakter van The Joker. Jack Nicholson liet zich volop gaan, en was ervan overtuigd dat hoe meer je de kinderen schrik aanjoeg, des te leuker ze het vonden. Dat was echter zonder de keuringscommissie gerekend die de film strenger keurde dan voorzien, in België werd de film zelfs verboden voor kinderen, en dat verklaart waarom Batman Returns een minder donkere sfeer heeft dan deze Batman.




De enige vijand van Burtons creatie zijn de films van Christopher Nolan, die het verhaal van de Dark Knight naar een nog hoger niveau hebben getild, waardoor je het genie van deze film wel eens durft te vergeten. De decors die gebouwd zijn in de Britse Pinewood-studio’s en maken van deze film een festijn. De metalen constructies die Gotham City typeerden, zijn gebaseerd op het werk van (jawel!) Albert Speer, en hiermee gaf Burton meteen mee hoe een superheldenfilm dient te zijn.




In 1989 was er nog geen superheldeneuforie, integendeel, en dus moest Batman geen aanloop worden voor een franchise. Men hoopte het wel, maar men was al blij dat men uit de schulden zou geraken, en de kijker blijft dan ook gespaard van een origin story. Door een korte flashback wordt wel getoond waarom miljonair Bruce Wayne zo’n verbeten man is geworden, maar het is niet meer dan een fait divers. Het gaat niet zo goed in Gotham City. Burgemeester Harvey Dent (Billy Dee Williams) belooft wel beterschap maar de stad wordt onder de voet gelopen door het gespuis. De volgende in het rijtje die zijn geld op een slinkse manier wil verdienen is de gangster Jack Napier (Jack Nicholson). Als de politie hem wil grijpen, loopt het fout, want de zware jongen valt in een kuip chemisch afval en zijn gezicht raakt tot op het bot verbrand. De nogal narcistische Napier zint op wraak en transformeert tot de Joker. Niemand is nog veilig, zelfs de kunstwerken niet. Alle hoop rust op Batman, waarvan niemand weet wie hij in feite is. De Cosmopolitan-journaliste Vicki Vale (Kim Basinger) gaat op onderzoek en wil weten wie zich achter het vleermuispak verschuilt.




Batman is een film die op alle fronten perfect is en de genialiteit van Burton sterk onderstreept. Of het nu de beste Batman is of niet, laten we in het midden en is zelfs louter subjectief, wel staat het buiten kijf dat deze film de blauwdruk was van de perfectie die Nolan later zou doorvoeren.

BEELD EN GELUID
Batman is dus een zeer donkere film waarin grijs en zwart de hoofdkleuren vormen, ook al wordt dat mooi afgewisseld door de kleurrijke kostuums van The Joker. Zo’n duister concept zou wel eens voor problemen kunnen zorgen, maar deze 4K is tot in de puntjes verzorgd en er is geen enkele seconde sprake van iets wat lijkt op een foutje, of wat te donker zou zijn. Hoe ijskoud het ook is, is het wel alsof Burton alle kleurtinten van het zwart heeft verkend. De details, en dat zie je bijvoorbeeld perfect in de make-up van The Joker, zijn naadloos. Deze uitgaven zijn misschien niet de goedkoopste, maar hier krijg je waar voor je geld. Deze 4K is uitgebracht in combopack waarin je ook de Blu-ray vindt, en is zowel te verkrijgen in standaarduitgave als de collector’s edition. De geluidsband is een geremasterde Dolby TrueHD Atmos 7.1.4 die majestueus klinkt en geen seconde de speakers zonder werk zet.




EXTRA'S
Dat deze disk volgepropt staat met extra’s zal niemand verbazen. We hebben het niet opgeteld, maar wie alles bekijkt zal gemakkelijk de grens van 5 uur kijkplezier overschrijden. Het woord “kijkplezier” is bewust gekozen, want het gaat om uiterst informerende featurettes die entertainend verpakt zijn, en je kan er zeker van zijn dat je alles over deze film weet als je de extra’s hebt gezien. Naast de vele trailers is er een audiocommentaar van Tim Burton. De film heeft lange, maar ook korte featurettes. De kortste is On The Set With Bob Kane waarin we zien hoe de geestelijke vader van Batman naar de Britse Pinwood-studio’s trekt, en ziet hoe men zijn dromen tot werkelijkheid heeft gemaakt. In Legends Of The Dark Knight: The History Of Batman overloopt men in een uur tijd de geschiedenis van Batman als comic. Ook de geschiedenis van de film Batman wordt haarfijn uitgelegd in het driedelige en meer dan één uur durende Shadows Of The Bat: The Cinematic Saga Of The Dark Knight Parts 1-3. Nog meer featurettes vind je in Beyond Batman Documentary Gallery waarin men vooral stilstaat bij het design, de Batmobile, het Batman-kostuums en de vele gadgets die de vleermuisheld heeft. Er zijn drie muziekclips van Prince, en in The Heroes And The Vilains Profile Galleries krijg je via interviews een overzicht van de helden en de slechteriken. In Batman: The Complete Robin Storyboard Sequence staat men stil bij het storyboard-concept. Wie voor de collector’s edition gaat krijgt ook nog een zestien pagina's tellend fotoboek, twee reproducties van posters, vijf lobbykaarten, vijf fotokaarten, twee deurstickers en een envelop met het Batman-logo waar je al je prullaria in kan opbergen.

CONCLUSIE
Ondertussen is Batman van Tim Burton al lang de kaap van dertig jaar voorbij, en dat merk je op de Prince-songs na geen seconde. Deze tour de force is de film die de superhelden nodig hadden om serieus genomen te worden in filmland, en het hoeft geen uitleg dat ze daarin zijn geslaagd. Dit gitzwarte sprookje van meester Burton is nu in de allerbeste condities uitgebracht op 4K, en fans die gek zijn op prullaria worden in de collector’s edition niet vergeten.