FILM
Naast de drie Christopher Nolan-films die de Dark Knight-trilogie vormen werden ook de twee Tim Burton-Batmans op 4K uitgebracht in een prachtige collector’s edition. Net zoals bij de andere films is ook Batman Returns verkrijgbaar als een alleenstaande 4K met identiek hetzelfde bonusmateriaal als het schijfje dat je in de luxe-editie vindt. Je bespaart je hiermee twintig euro, maar je mist wel een enveloppe die volgepropt zit met lobbycards, foto’s, speelkaarten, een filmaffiche en een prachtig fotoboek.




Na het monstersucces van Batman uit 1989 kon Warner Bros. niet anders dan met een sequel komen. De filmbonzen hadden gepland dat de opnames in mei 1990 zouden beginnen. Never change a winning team, dacht men. Zo werden de gebruikte sets uit de vorige film in de Britse Pinewood-studio’s netjes opgeslagen, maar Tim Burton zorgde voor het nodige tumult. De regisseur had helemaal geen zin meer in het maken van een nieuwe Batman, en was al volop in de weer met Edward Scissorhands dat hij voor 20th Century Fox mocht draaien. De enige manier om hem terug te krijgen was dat hij zijn zin mocht doen. Burton kreeg een script in handen van Sam Hamm waarin de Penguin en Catwoman de nieuwe vilains werden, maar Burton zag maar weinig potentieel in het verhaal. Wel vond hij dat men de juiste keuze van karakters had gevonden, en op vraag van de filmmaker werd het script herschreven door Daniel Waters, waarvan Burton gecharmeerd was door zijn werk voor de horrorkomedie Heathers. Burton had altijd met Waters willen werken en dan in het bijzonder voor de sequel voor Beetlejuice die er nooit gekomen is, ook al is daar nu nog sprake van. Vooral het type van Catwoman beviel Burton omdat Sam Hamm haar op een fetisjachtige manier portretteerde. Eventjes werd er gespeeld met het idee om ook Harvey Dent, die later Two-Face werd, in de film te brengen, maar met twee boeven had Batman meer dan genoeg voorhanden. Eventjes werd er ook gedacht om Batman zijn maatje Robin te geven, maar Waters vond dat geen goed idee omdat anders de film veel te veel personages zou hebben. De studio hield anders wel rekening met dit idee, want Marlon Wayans werd gecast en tekende een contract, maar uiteindelijk liet men dit idee gelukkig varen.




Warner wilde niet alleen Tim Burton aan boord, maar ook Michael Keaton, die akkoord ging op voorwaarde dat zijn gage verhoogd werd met 10 miljoen dollar. Voor de rol van Catwoman waren er een heleboel kandidates: Raquel Welch, Jennifer Jason Leigh, Madonna, Ellen Barkin, Cher, Bridget Fonda, Lorraine Bracco, Jennifer Beals en Susan Sarandon... allemaal deden ze mee voor de rol, maar uiteindelijk koos Burton voor Annette Bening nadat hij haar aan het werk zag in The Grifters. Dat plannetje ging eveneens niet door, want Bening werd zwanger, waardoor Burton tot grote woede van Sean Young voor Michelle Pfeiffer koos. In principe had Sean Young de rol moeten spelen van Vicki Vale in de eerste Batman, maar omdat ze van haar paard viel en de studio niet wilde wachten tot ze genezen was werd de rol aan Kim Bassinger gegeven. Sean Young hoopte op wat fair play van Warner door haar opnieuw in de running te laten voor een Batman-rol, maar zo werkt Hollywood niet. Pfeiffer, die Burton tot voor de casting niet eens kende, kreeg drie miljoen dollar in plaats van de één miljoen die aangeboden werd aan Bening, plus nog een percentage van de kassa. Pfeiffer moest wel wat doen om haar centen te verdienen, zo moest ze kickbokslessen gaan volgen en moest ze leren om de kunsten van de zweep onder de knie te krijgen. Over Danny DeVito was men het min of meer eens dat hij de Penguin zou moeten worden, en de casting voor deze rol was niet meer dan een verplicht rondje.




De eerste Batman was al tamelijk creepy met een strenge keuringscommissie als gevolg (bij ons werd de film zelfs gelabeld als kinderen niet toegelaten) en Batman Returns voegde daar nog een schepje bovenop. Door het grimmige personage van The Penguin reageerden sommige critici ronduit geschokt door er een film van te maken die absoluut niet door kinderen mocht bekeken worden, en dat had enorm grote gevolgen voor de marketing. Warner had een deal met McDonald’s om de Batman Returns-Happy Meals te lanceren (ten tijde van de eerste Batman had je Batman-ontbijtgranen), maar door de negatieve berichten van de filmpers trok de fastfoodketen zich terug uit dit project. Om het nog wat erger te maken kreeg Burton ook nog eens de dierenrechtenorganisaties op zijn dak omdat men projectielen op de pinguïns aanbond. Als puntje bij paaltje kwam, bleek het allemaal een maat voor niks, want Batman Returns werd in 1982 één van de beste kaskrakers en bracht wereldwijd 282,2 miljoen dollar op.




Volgens Joe Dante, die zelf in de jaren '80 in de running was om een Batman-film te maken, is Batman Returns de beste van de hele franchise. Alles heeft te maken met de stijl die je verkiest, maar het is zeker en vast de mooiste superheldenfilm die ooit gemaakt is qua decors. Was Batman een beetje kil (wat overigens prima werkte), dan word je in de sequel overrompeld door oogverblindende decors die hun oorsprong vonden in het neo-expressionisme van de Duitse cinema, en dan Metropolis in het bijzonder. De klemtoon ligt iets minder op het personage van Batman. De held krijgt bijna geen dialogen en speelt vrij ingetogen. Dat was een richting die niet iedereen zinde, maar Burton verdedigde zich door te stellen dat dit de ware aard is van Batman. Net zoals in de eerste Batman wordt de superheld weeral verliefd. Deze keer niet op een nieuwsgierige journaliste, maar op de secretaresse Selina Kyle, een verlegen vrouwmens dat zichzelf geen seconde onder controle heeft, maar er er wil voor zorgen dat haar baas Max Schreck (Christopher Walken die zich, oh ironie, onlangs uitsprak tegen de Marvel-films) geen nieuwe kerncentrale plaatst. Selina wordt door haar werkgever door het raam gegooid en transformeert in Catwoman, van wie we nooit weten of ze nu een schurk of held is. Wat we wel weten is dat via Michelle Pfeiffer erotiek nooit zo prominent was in een superheldenfilm als in Batman Returns.




De glansrol is echter voor Danny DeVito die als de kleine Oswald Cobblepot gedumpt wordt door zijn ouders in de riool, omdat hij geboren is met vinnen in plaats van handjes. Het is de ontroerende scène waarmee de film begint, en dan nog tijdens de kerst. Oswald groeit op in de kelders van de zoo als de aftandse Penguin, die de leiding heeft over de Rode Driehoekbende die Gotham City teistert. Schreck wil de Penguin gebruiken door hem wijs te maken dat hij burgemeester kan worden, alleen Batman staat hem in de weg. DeVito is door zijn typische rolletjes altijd een sterk ondergewaardeerde acteur geweest, en wat hij hier laat ziet is nog sterker dan wat Jack Nicholson deed met The Joker. De urban legend gaat dat DeVito de hele dag rauwe vis at, zodat hij in werkelijkheid begon te stinken. Het personage is zo bruut (net als zijn dialogen) dat de film inderdaad niet echt voor kinderen geschikt is, maar Burton vertelde droogjes dat dit ook nooit zijn bedoeling was.




Batman is bijna automatisch synoniem geworden voor Christopher Nolan, waardoor het moeilijk is om de andere films op een even hoog voetstukje te plaatsen (vraag het maar aan Matt Reeves), maar Batman Returns is met deze editie gerust aan een verdiende herwaardering toe want dit is cinema op zijn best!

BEELD EN GELUID
Net zoals bij de andere Batman-films werden noch kosten noch moeite gespaard om Batman Returns op een overrompelende manier op 4K te brengen. Wie nog steeds zijn twijfels heeft of een 4K zo veel beter is dan Blu-ray, nodigen we uit om dit eigenzinnig sprookje op deze manier te bekijken. De detaillering (en dat gaat van kostuums, de ogen van Michelle Pfeiffer tot de overweldigende decors) zijn op en top perfect. Het verschil met Batman uit 1989 is dat deze Batman Returns een meer kleurrijke film is, die gedomineerd wordt door blauw. en dat de sprookjessfeer hierdoor nog meer geaccentueerd wordt. Deze 4K is uitgebracht in combopack waarin je ook de Blu-ray vindt, en zowel te verkrijgen is in standaarduitgave als de collector’s edition. De extra’s vind je wel alleen maar op de Blu-ray. De geluidsband is een geremasterde Dolby TrueHD Atmos 7.1.4 die ongelooflijk veel randeffecten bevat en naast de hemelse score van Danny Elfman ook nog een titelsong bevat van de legendarische gothband Siouxsie & The Banshees.




EXTRA'S
Er zit een zekere lijn in het bonusmateriaal bij deze boxsets. Allereerst is er naast een collectie trailers, de vertrouwde audiocommentaar van Tim Burton. The Bat, The Cat And The Penguin is een vrij uitgebreide making of waarin je het gebruikelijk kijkje achter de schermen krijgt en waarin je heel wat opsteekt over de achtergrond. Net zoals in Batman krijgen we wederom Shadows Of The Bat: The Cinematic Saga Of The Dark Knight, maar dan wel het vierde deel, en dit duurt een half uurtje. Het is duidelijk te zien dat zowel Keaton als Burton helemaal niet zeker waren dat er een vervolg op de hitfilm uit 1989 zou komen. Het gaat grotendeels over de reacties op de film, want voor de ene was hij veel lichter dan de eerste, terwijl hij voor de andere dan weer donkerder was. Het is maar hoe je het allemaal wil bekijken. Burton vertelt wat meer over het psychologisch profiel van de Penguin en ook de scenarioschrijvers Waters en Hamm komen aan bod, alsook een paar interviewstukken met Pfeiffer en DeVito. Er is wederom een zogezegde Beyond Batman Documentary waarin ieder gadget besproken wordt, maar over de verfijningen tegenover de eerste film zoals het kostuum of de Batmobile. Er is een videoclip van Siouxsie & The Banshees die met Face To Face de titeltrack mochen schrijven, maar het nummer werd opgespaard tot aan de eindscène, en dan nog gedempt. In The Heroes And The Vilains Profile Galleries zien we wederom via een korte voorstelling met interviewfragmenten wie de helden en de snoodaards zijn van dit verhaal. Wie voor de collector’s edition koos kan zijn kamer volhangen met foto’s van Michelle Pfeiffer (of zo je wil Danny DeVito) want hierin vind je een zestien pagina's tellend fotoboek, twee reproducties van de filmposters, vijf lobbykaarten, vijf fotokaarten en drie kaarten met filmpersonages en een envelop met daarop het Batman-logo waarin je je souvenirs kan bewaren.

CONCLUSIE
Hoewel je in Batman Returns nog steeds de magische hand van Tim Burton herkent, is dit toch een ander soort film geworden dan de eerste. De ijskille gotische sfeer van de eerste film uit 1989 werd ingeruild voor een meer sprookjesachtige morbide sfeer. De echte ster van dit superheldenspektakel is echter niet de vleermuisheld, maar wel Danny De Vito als de weergaloze pinguïn-man, achternagezeten door een wulpse Michelle Pfeiffer als de perfecte Catwoman.