SERIE
1882. Wanneer Marian Brook (Louisa Jacobson) te horen krijgt dat haar overleden vader haar compleet berooid achterlaat met slechts 30 dollar na te laten, heeft ze geen andere keuze dan te verhuizen van Pennsylvania naar haar twee tantes in New York, Agnes (Christine Baranski) en Ada (Cynthia Nixon). De twee zusters zijn eertijds achtergelaten door Marians vader, die het ouderlijk huis heeft verkocht, en Agnes heeft zich opgeofferd door te trouwen met de nazaat van de rijke old money-familie van Rhijn. De man was echter bij leven een bullebak, maar gelukkig is hij dood, en Agnes heeft nu de touwtjes in handen. Ze heeft één duidelijk doel in het leven, en dat is de oude adellijke families, die teruggaan tot de eerste inwijkelingen op de Mayflower, zo veel mogelijk gescheiden te houden van het nieuwe geld. Ze haalt dan ook de neus op voor alles wat in de verste verten naar de nouveaux riches ruikt, en laat dat ook duidelijk blijken.




En daar ontstaat dan ook het probleem. De steenrijke bankier George Russell (Morgan Spector) en zijn ambitieuze vrouw Bertha (Carrie Coon) zijn net in het splinternieuw gebouwde huis aan de overkant van de straat komen wonen. Bertha is ziekelijk geobsedeerd door het idee dat ze nieuwe vriendschappen wil aanknopen in het milieu van het oude geld, de zogenaamde Four Hundred, de elite van de Newyorkse hogere klasse, geleid door de elusieve Mrs. Lina Astor (Donna Murphy), bij wie ze maar wat graag over de tong zou gaan. Daarvoor probeert ze in het gevlei te komen bij Mrs. Astors vertrouweling, Ward McAllister (Nathan Lane). Alleen bekijkt iedereen Bertha met de nek, en op de groots opgezette instuif waarop ze wel 200 gasten verwachtte, verschijnen de spreekwoordelijke twee man en een paardenkop. Marian gaat tegen de wensen van tante Agnes in toch naar het feestje, en maakt kennis met de twee kinderen van de Russells, Larry (Harry Richardson), net afgestudeerd van Harvard, en zijn jongere zus Gladys (Taissa Farmiga, en inderdaad de zus van). De drie zweren dat ze onvoorwaardelijk elkaars vrienden zullen blijven, en ze proberen de muren tussen het oude en het nieuwe geld te slopen.




De erfgenaam van het van Rhijn-fortuin is Marians neef Oscar (Blake Ritson). Die heeft zijn zinnen gezet op Gladys voor een mariage de raison, want de man is een praktiserende homoseksueel, en laten we het erop houden dat er hem veel aan gelegen is dat zijn moeder niets over zijn seksuele preferenties te weten komt. Zijn vriend John Adams (Claybourne Elder) vindt de hele opzet maar niks. Marians laatste geld werd bij de overtocht naar New York bovendien gestolen, en de zwarte vrouw Peggy Scott (Denée Benton) heeft haar uit de nood geholpen. Peggy wil tegen de wil van haar vader (John Douglas Thompson) in een schrijverscarrière uitbouwen, en wanneer Agnes te weten komt dat ze een buitengewoon sierlijk handschrift heeft, engageert zij haar als secretaresse. Peggy en Marian zitten dan ook op de eerste rij om elkaar bij te staan in nood. Tom Raikes (Thomas Cocquerel), de advocaat die de erfenis van Marians vader onder de voeten heeft gedaan en er geen ereloon voor heeft aangerekend omdat Marian de facto bankroet is, komt naar New York, en hij is duidelijk door Marian gecharmeerd. Die maakt van de gelegenheid gebruik om hem contact te laten nemen met Peggy, die om een advocaat verlegen zit. Raikes blijft echter aandringen op een relatie met Marian, zelfs al ziet tante Agnes een dergelijke pauper niet zitten. Het probleem is dat de twee geen rotte cent hebben, en tante Agnes niet dadelijk bereid is om haar hart en haar chequeboek te openen.




George Russell wil koste wat het kost zijn plannen doorzetten om spoorwegmagnaat te worden, zelfs al betekent dat dat hij de concurrentie moet verpletteren. Hij benadert schepen Patrick Morris (Michel Gill) om een wet te laten stemmen die de bouw van een nieuw spoorwegstation mogelijk maakt. Met handel met voorkennis kunnen de schepenen zo een fortuin vergaren. Russell is echter niet vergeten hoe zijn vrouw door de sociale kring van Anne Morris (Katie Finneran) vernederd is geweest, en wanneer de schepenen het plan voor het nieuwe station schrappen om zo de aandelenkoers te kelderen zodat ze deze goedkoop kunnen opkopen, begint Russell zijn eigen aandelen op te kopen en drijft zo de schepenen tot de bedelstaf. Wanneer ze op hun blote knieën om clementie komen smeken, wrijft hij de onheuse behandeling van zijn vrouw in hun neus. De problemen voor George zijn echter niet over: bij een ongeluk met een stoomlocomotief waarbij vijf doden en talloze gewonden vallen, krijgt hij de schuld dat hij minderwaardige materialen heeft gebruikt. Een ingenieur, John Dixon (Jacob Keith Watson), beweert zelfs dat hij schriftelijk bewijs heeft dat George hiertoe het bevel heeft gegeven. George weert zich echter als een duivel in een wijwatervat om zijn onschuld te bewijzen.




In de sociale kringen waarin Marian vertoeft, maakt ze kennis met Sylvia Chamberlain (Jeanne Tripplehorn), maar die ligt bij tante Agnes mogelijk nog wat moeilijker dan Bertha Russell. Sylvia Chamberlain heeft de goede naam van haar familie te schande gemaakt door geruime tijd met wijlen haar man in zonde samen te leven, dat terwijl de vorige Mrs. Chamberlain nog niet dood was. Om de schande compleet te maken, heeft ze van hem een buitenechtelijke zoon, die zodanig goed op zijn vader lijkt, dat hij verscheept is naar Chicago, want hij lijkt als twee druppels water op zijn vader, en is als dusdanig een constante herinnering aan hun buitenechtelijke relatie.




En natuurlijk is er ook nog het voetvolk downstairs. De van Rhijn-Brook-familie heeft eerder een bescheiden staf, met aan het hoofd Mr. Bannister (Simon Jones). Hun kokkin, Mrs. Bauer (Kristine Nielsen) heeft een probleem met gokken, en er staan regelmatig schuldeisers aan de deur van het bediendenkwartier; Mrs. Bauer heeft geen andere keuze dan tafelzilver te verpatsen, vooraleer Peggy Scott haar gedrag in de mot krijgt en probeert te bemiddelen in de zaak. Jack Treacher (Ben Ahlers) is de bediende, en hij heeft een oogje op dienstmeisje Bridget (Taylor Richardson). Die verdraagt echter geen fysiek contact na een verleden van seksueel mishandeld te zijn geweest door haar vader. Miss Amstrong (Debra Monk), de bediende van Agnes, heeft het niet zo begrepen op negers, en haar is veel aan gelegen om Peggy de deur uit te kunnen werken door het lijk dat Peggy in de kast heeft liggen, dreigen te openbaren. Peggy zal hoe dan ook haar verleden onder ogen moeten zien, en meer bepaald de problematische relatie met haar vader moeten herevalueren.




Bij de Russells wordt het huishouden bestierd door Mr. Church (Taylor Richardson), die liefst niet te veel over zijn verleden praat. Bertha's hulp Mrs. Turner (Kelley Curran) probeert hogerop te geraken door George Russell te verleiden, maar die moet van haar avances niet weten. Verder heeft de familie een authentieke Franse kok in dienst, Monsieur Baudin (Douglas Sills), waar ze zich graag op beroepen. Alhoewel. Mrs. Russells ultieme poging om door te breken in de hogere kringen bestaat erin om een dansfeest te geven waarop ze haar dochter Gladys introduceert, en alhoewel het gevaar groot is dat ze hierbij opnieuw haar hand overspeelt, zet ze zwaar in en chanteert ze zelfs links en rechts mensen opdat ze toch maar naar het feest zouden komen. Hoe dat afloopt, moet u zelf maar uitvinden.




De vorige hit van Julian Fellowes, Downton Abbey, verzette de bakens van het kostuumdrama, en bleef nog zo lang nazinderen dat er niet één, maar twee vervolgfilms werden geschoten met de verdere avonturen van de adellijke familie Crawley en hun personeel. Aan alle dingen komt een eind, en voor Fellowes was het hoog tijd om zijn pijlen op een ander project te richten. Fellowes zocht en vond inspiratie bij het conflict tussen het oude en het nieuwe geld in New York op het einde van de 19de eeuw, tegen een achtergrond van de ontwikkeling van de spoorwegen, de industriële revolutie, de stichting van het Rode Kruis en de opkomst van elektriciteit door Thomas Edison. Fellowes' reeksen kenmerken zich voorts door een veelheid aan personages, zowel upstairs als downstairs, en het is slim om deze slechts mondjesmaat op te lepelen voor de kijker, waarbij de cast zich uitbreidt als een olievlek op zee, en je toch uiteindelijk tegen een vijftigtal voorname rollen aankijkt.




Wat Fellowes' nieuwe geesteskind bovendien accurater maakt dan bijvoorbeeld Bridgerton, dat op een zelfde publiek mikt, is dat hij niet in de val van de wokeness trapt. In Bridgerton worden zwarten in de adellijke kringen opgevoerd, wat volgens ons niet kan. Begrijp ons niet verkeerd, het racisme dat daaruit blijkt is fout en was toen ook al fout, maar de zaak is niet gebaat bij geschiedenisvervalsing. In The Gilded Age wordt de rassenkwestie duidelijk en zonder vooroordelen belicht dankzij het personage van Peggy Scott. Iedereen haalt zijn neus op voor een zwarte journaliste, en in vele gevallen willen de koetsiers haar niet in hun rijtuig, zelfs wanneer haar blanke vriendin Marian erbij is. De koloniale voordelen worden nog eens onderstreept, zelfs vanuit welbedoelende hoek, wanneer Marian met een paar afgedankte schoenen als geschenk bij het huis van de Scotts arriveert, menende dat de familie in bittere armoede leeft. Vader Scott is echter een kleine zelfstandige apotheker, en alhoewel zijn familie niet in een kast van een villa leeft zoals de van Rhijns of godbetert de Russells, behoort hij toch tot de middenklasse, en is hij niet gebaat met een aalmoes. Dergelijke genuanceerde tijdsbeelden zijn inzake het pleidooi tegen racisme alleszins sterker dan het opvoeren van pakweg een zwarte Anne Boleyn zoals in de miniserie van Jodie Turner-Smith.




Peggy Scott is dan ook een sterke rol voor actrice Denée Benton, die één van de meest rechtschapen personages is in een reeks waar de karakters niet zwart of wit zijn maar vele nuances van grijs hebben. Zo is er Morgan Spector die met zijn George Russell de bullebak van dienst moet spelen, maar dat is grotendeels omdat hij de perceptie tegenheeft, of, zoals hij het zelf in de reeks zo mooi uitdrukt, "ik ben de slechterik want ik ben een rijke industrieel". De reeks wordt vanuit vele perspectieven verteld, maar Louisa Jacobson speelt als Marian Brook een sleutelrol, omdat ze zowel relaties onderhoudt met de van Rhijn-familie als met de Russells. Louisa Jacobson is overigens de dochter van Meryl Streep, en acteertalent is dan blijkbaar toch erfelijk. In Christine Baranski herkennen we als tante Agnes een beetje de douarière-rol van Maggie Smith uit Downton Abbey, met dat verschil dat tante Agnes vooral een kankerend stuk chagrijn is dat op alles en iedereen kapt. Toch kan ze haar bewondering voor Peggy Scott niet onder stoelen of banken steken, want ze staat in adoratie voor vrouwen die zichzelf helpen. Haar tegenpool, haar zus Ada, wordt vertolkt door Cynthia Nixon, die compassionate but not clever is, in tegenstelling tot haar zus, die clever but not compassionate is. Ook Carrie Coon zet een zeer gedegen rol neer als de ambitieuze Bertha Russell, die over lijken gaat om haar plek in de society op te eisen.




Feitelijk wordt er in The Gilded Age niet anders dan goed geacteerd door een ensemblecast waarbij zelfs de kleinste rollen meticuleus ingevuld zijn. Maar uiteraard kijkt u een kostuumdrama voor de aankleding, de decors, en, zoals het woord het zelf zegt, de kostuums, en daar wordt u in The Gilded Age evenzo op getrakteerd als in Downton Abbey. Ook de dialogen zijn even spitsvondig en spitant, dus liefhebbers van de Crawleys zullen ook spoedig de van Rhijns en de Russells in hun armen sluiten. The Gilded Age is misschien net dat beetje stouter, want er valt al eens een paar naakte tieten te bewonderen. Het is natuurlijk een HBO-productie voor iets.




BEELD EN GELUID
Het is spijtig dat Warner The Gilded Age niet weerhouden heeft voor een Blu-rayrelease, want de decors met veel tierlantijntjes schreeuwen om een HD-aanpak. Maar soit, we moeten het dus stellen met een gewone dvd, en die is zeker niet slecht te noemen. De kleuren zijn levendig en spits, detaillering rijk aanwezig, maar er sluipt sporadisch al eens een compressie-artefact in het beeld. De geluidstrack is uitgevoerd in Dolby Digital 5.1, en feitelijk volstaat dat voor een reeks waarbij het enige surroundgeluid afkomstig is van voorbijrijdende koetsen en hun hinnikende paarden. Ook de echo's in de somptueuze balzalen van het Russell-huis. The Gilded Age moet het echter vooral hebben van uitgebreide dialogen. De muziekscore is van de hand van Harry en Rupert Gregson-Williams, en is meeslepend in al zijn aspecten.

EXTRA'S
We krijgen nogal veel documentairemateriaal, verspreid over de drie schijven die tot de nok vol staan. Na een Invitation to the set (2:00) waarin de reeks voorgesteld worden, zijn er negen documentaires "Inside the episode" (47:57), één voor elke aflevering, waarin cast en crew de diverse plotelementen van elke aflevering bespreken. De stukjes zijn nogal spoilergevoelig, dus best te bekijken na de afleveringen zelf. Er zijn twaalf character profiles, Cynthia Nixon as Ada Brook (2:05), Christine Baranski as Agnes van Rhijn (2:00), Taissa Farmiga as Gladys Russell (1:58), Harry Richardson as Larry Russell (1:42), Blade Ritson as Oscar van Rhijn (1:54), Thomas Cocquerel as Tom Raikes (1:50), Simon Jones as Bannister (1:37), Jack Gilpin as Church (1:44), Louisa Jacobson as Marian Brook (2:07), Denée Benton as Peggy Scott (1:55), Morgan Spector as George Russell (1:55) en Carrie Coon as Bertha Russell (2:03), waarin de respectievelijke acteurs hun personage beschrijven.




In The Russell House set tour featuring Carrie Coon (2:49) leidt Carrie Coon ons door het meest indrukwekkende set piece uit de reeks. The Gilded Age: The black elite of New York (5:05) bekijkt de reeks door de bril van de zwarte gemeenschap, die niet de stereotiepe armoezaaiers waren zoals je in een andere reeks al wel eens terugvindt; nogmaals een bewijs van de nuance van de reeks en het vernunft van Julian Fellowes. Designing The Gilded Age (7:57) behandelt de kostuums, de decors en de visuele effecten die nodig waren om New York anno 1882 te laten herleven. Old Money vs. New: The heart of the matter (13:49) staat stil bij het centrale conflict waar het in deze reeks om draait, de sociale verhoudingen in het Amerika van na de burgeroorlog. In All that glitters: Creating The Gilded Age (16:15) tenslotte hebben cast en crew het over het schieten van de reeks in New York en de uitdagingen die daarbij komen te kijken.

CONCLUSIE
The Gilded Age is een heerlijk periodedrama dat gekenmerkt wordt door hoge productiestandaarden en een uitstekende cast. Enige minpuntje is het ontbreken van een Blu-ray, want de reeks staat op HBO wél in HD, dus zo moelijk had dat niet mogen zijn.