FILM
2029. De eens zo briljante professor Charles Xavier (Patrick Stewart) is op 90-jarige leeftijd seniel geworden, maar wat erger is, is dat hij met zijn instabiele mentale krachten het gros van zijn X-Men-team over de kling heeft gejaagd. Hij wordt door de overheid opgejaagd en beschouwd als massavernietigingswapen. Ook zijn er al jarenlang geen mutanten meer geboren; het tijdperk van de giant leap in evolution lijkt voorbij. Xaviers laatste twee luitenants, Logan (Hugh Jackman) en Caliban (Stephen Merchant), houden hem verborgen in een metalen container net over de grens van de Verenigde Staten, in Mexico, waar de metalen platen en de oneindige leegte van de woestijn hem afscheiden van de rest van de mensheid, zodat hij zijn mentale trucjes niet langer kan toepassen. Logan rijdt aan de Amerikaanse zijde van de grens voor de kost rond met een limousine, en met het geld koopt hij op de zwarte markt de nodige medicatie om de professor in toom te houden, en hoopt met de rest ooit een boot te kunnen kopen, zodat hij met zijn vroegere mentor op de zee kan gaan ronddobberen, zonder risico voor de rest van de mensheid. Bovendien zijn zijn helende gaven niet meer wat ze geweest zijn, en geneest hij steeds trager van opgelopen verwondingen.

 

Zijn plannen worden echter doorkruist door een huurling, Donald Pierce (Boyd Holbrook), die in opdracht van doctor Zander Rice (Richard E. Grant) op zoek is naar een voortvluchtig meisje (Dafne Keen) dat als experiment X-23 kennelijk is opgekweekt in een faciliteit waar mutanten-DNA wordt gebruikt om van kinderen supersoldaten te maken. Gabriela (Elizabeth Rodriguez), een verpleegster die de marteling van de kinderen niet langer kon aanzien, heeft het kind, Laura, uit de faciliteit bevrijd, en biedt Logan 50.000 dollar om haar naar een veilige plek in Noord-Dakota te brengen. Logan meent dat het één grote zieke grap is, ook al omdat de veilige haven, die Eden heet, rechtstreeks afkomstig is uit een X-Men-stripboek, maar als de troepen van Pierce Gabriele vermoorden en achter Logan aan komen, heeft die geen andere keuze dan met Laura en de professor te vluchten. Als bovendien blijkt dat uitgerekend Laura opgekweekt is met DNA van hemzelf, en ze dus over hetzelfde regeneratieve vermogen inclusief adamantium klauwen beschikt, heeft Logan grote moeite om zijn vaderlijke gevoelens te onderdrukken. Laura blijkt echter een eigen willetje te hebben, dat ze graag doordrukt. Ook Rice heeft intussen niet stilgezeten, en legt de laatste hand aan X-24, een dodelijk gevaarlijk nieuw experiment op gebied van mutanten...

 

Helden sterven nooit, behalve in bepaalde gevallen. Hugh Jackman had na negen incarnaties van zijn iconisch personage James Howlitt / Logan / Wolverine (de verschijning op een poster in Deadpool rekenen we even niet mee) schoon genoeg van de rol, en zijn voorwaarde om nog een laatste keer in de huid van Wolverine te kruipen, was dat het doek voor de laatste keer zou neergaan. Jackman werd op zijn wenken bediend, en regisseur James Mangold, die ook Logans Japanse avontuur in The Wolverine tot een goed einde had gebracht, leverde met overschot de rauwste film in het X-Men-canon af. De film ontleent elementen Old Man Logan-stripreeks, één van de 9.834.613 alternatieve Marvel-universa, waar met continuïteit een groter loopje genomen wordt dan in de filmvariant, waar sinds het herschikken van de tijdlijn in Days Of Future Past de ploeg van Bryan Singer de handen vrij heeft om een alternatief vervolg uit te werken met de nieuwe cast, alhoewel die het voor de volgende film Dark Phoenix allicht zonder Jackman zullen moeten stellen; het is moeilijk in te denken dat een andere acteur zijn fysiek belastende rol zomaar kan overnemen.

 

Maar terug naar Logan, nu. De film is een keiharde, R-rated prent waarbij verminkingen, onthoofdingen of het spietsen van een personage gemeengoed zijn. Er wordt relatief weinig gebruik gemaakt van computergegenereerde effecten, zeker in vergelijking met de rest van de franchise, en de hele film drijft op een uitstekende karakterontwikkeling. Het is verwonderlijk dat een acteur als Patrick Stewart, die al een uitstekende reputatie had, en met deze toevoeging op zijn palmares misschien nog de meest gedreven acteerprestatie uit zijn carrière aflevert, zich tegenwoordig onledig houdt met de rol van het lachend kakske in de Emoji-film, een dieptepunt in de geschiedenis van de film waar geen enkele gereputeerde acteur zich doorgaans aan zou willen verbranden. Het moet zijn dat Stewart écht seniel aan het worden is, doch dit terzijde. In haar filmdebuut weet ook Dafne Keen een formidabele intensiteit uit te stralen, vooral dan in de scènes waarin ze haar klauwen bovenhaalt en bad guys begint te fileren. Mangold voert een strakke cameraregie waarin de actie de bovenhand voert. Voor zover het mogelijk is voor superheldenfilms is Logan weinig formulaïsch, en ook de manier waarop het hoofdpersonage omgaat met zijn eigen sterfelijkheid, is du jamais vu. Ook de manier waarop er naar de strips gerefereerd wordt en hierdoor een klein beetje de vierde muur wordt gesloopt, is zeer bedachtzaam gedaan. Is er dan niets aan te merken op Logan? Toch wel: de verklaring waarom Logans regeneratieve krachten beginnen te falen, is te summier, en een klein beetje meer verklarend proza was hier op zijn plaats geweest. Voor de rest is het jammer dat de Academy zijn neus ophaalt voor superheldenfilms, want de prestatie van Jackman is Oscarwaardig.

 

BEELD EN GELUID
Logan heeft een rauwe look die op deze HD-presentatie goed tot zijn recht komt. De kleuren zijn duidelijk getweakt om onder meer de scènes in de woestijn waar Logan zich schuilhoudt, een oververhitte, broeierige sfeer mee te geven, die visueel soms lijkt op de betere western. De detaillering is prima, met onder meer de vele roestplekken in de ijzeren gevangenis waarin Charles voor zijn eigen bestwil (én die van de rest van de mensheid) wordt opgesloten en de alsmaar grotesker wordende beschadigingen aan de voertuigen die Logan euh 'leent'. Voor de makers moet evenwel het grootste plezier geweest zijn om de vele onsmakelijke verminkingen met de nodige zin voor detail uit te beelden: Logan zwaait kwistig met zijn adamantiumklauwen, en als hij dat niet doet, doet Laura het wel voor hem. Eén visueel trucje springt in het oog: telkens als de professor een aanval krijgt, lijkt het alsof de mensen in zijn buurt bevrozen zitten in een soort van aardbeving, een pastiche van het talent dat het personage in de eerdere films, toen hij nog gezond van geest was, talloze keren manifesteerde. De DTS-HD MA 7.1-geluidstrack scoort op alle punten: veelvuldig gebruik van surrounds, zware tonen bij de vechtscènes en krachtige effecten bij Charles' mentale aanvallen.

 

EXTRA'S
Naast een audiocommentaar door regisseur James Mangold en zes verwijderde scènes met optioneel commentaar (7:45) bevat de schijf een uitstekende, allesomvattende documentaire Making Logan (1:16:05), wat ik altijd meer kan appreciëren dan versnipperde stukjes zonder Play All-mogelijkheid. In Crafting the Story (12:19) vertelt James Mangold hoe hij zijn best heeft gedaan om van de standard fare van superheldenfilms af te stappen. Casting the Film (20:36) staat vooral stil bij de chemie tussen de drie hoofdrolspelers, Hugh Jackman, Patrick Stewart en Dafne Keen, In Designing the World (17:55) krijgen we de dystopische toekomst te zien waarin de mutanten nagenoeg zijn uitgestorven, waarbij een fijne lijn moest bewandeld worden tussen het herkenbare en het futuristische. In Creating the Score (4:25) geven James Mangold en componist Marco Beltrami commentaar bij de soundtrack, waarin Beltrami vertelt dat hij zich heeft laten inspireren door oude westerns en politiefeuilletons uit de jaren 70. Stunts and Fights (16:53) toont de vechtchoreografie van onder meer Dafne Keen, alsook de trucages bij de scène waarbij [spoiler]Logan tegen zijn eigen kloon moet vechten[/spoiler]. Wrapping Logan (4:06) toont de laatste draaidag, die bijzonder speciaal was omdat het ook de laatste is waarop Jackman ooit nog in de huid van Logan kruipt. Om af te sluiten krijgt u nog drie trailers (6:32), waaronder die met de hallucinante muziek van Johnny Cash.

 

En dan nu de goede raad van de week: laat deze schijf links liggen! Of toch de Benelux-versie! In haar oneindige wijsheid heeft Fox besloten dat de extra bonusdisk ongeveer overal ter wereld aan de release wordt toegevoegd, behalve in de Benelux, dat door de maatschappij nog steeds wordt behandeld als een ontwikkelingsland. In zowat alle andere landen krijgt u er de Logan Noir-versie (2:17:23) bij, een zwart-witversie van de film die zeer mooi aansluit bij het sombere timbre van de film. In heel wat landen zit de bonusdisk bovendien in een goedkoop kartonnetje, maar opteert u zoals ik voor de Duitse steelbook, dan krijgt u er niet alleen een mooie cover bij, maar dan zitten de beide disks ook nog op volwaardige manier in de doos. De Noir-versie bevat dezelfde audiocommentaartrack én Nederlandse ondertitels.

CONCLUSIE
Tel alle somberheid in de rest van de X-Men-franchise bij elkaar op, en dan komt u nog niet eens in de buurt van wat Logan u te bieden heeft. Het enige negatieve aspect aan de film is dat afscheid nemen altijd een beetje pijn doet. En vermijd de lokale gecastreerde versie van de Blu-ray als de pest.