SERIE
Nadat hij nadrukkelijk zijn sporen had verdiend als co-scenarist van Langs De Kade en scenarist voor het steengoede Niet Voor Publikatie en het kritisch erg bejubelde Heterdaad, voelde ex-gerechtsjournalist Ward Hulselmans zich qua politiefeuilletons "leeggeschreven", en vroeg aan en kreeg van de VRT carte blanche voor een nieuwe dramareeks, die gerust artistiek wat mocht afwijken van de hapklare brokken die de VRT op zondagavond gewoonlijk serveert. Stille Waters was een schot in de roos; Hulselmans kan als geen ander eenvoudige maar pakkende diepmenselijke drama's vertalen in een mooi en coherent scenario, en dat doet hij ook nu weer met verve. De rol van de schurk van het verhaal, Alexander Vorlat, had Hulselmans "op maat" van Jo De Meyere geschreven, die Hulselmans goed kende door zijn hoofdrol in Heterdaad als inspecteur John Nauwelaerts. Tot grote vreugde van de schrijver accepteerde Jo De Meyere de emotioneel nogal uitdagende rol, en in de reeks kruist hij de degens met Antje De Boeck, die haar sporen reeds daarvoor had verdiend met een filmpalmares waar maar geen einde aan schijnt te komen.

Het verhaal zelf zou een soort synthese moeten worden van België na de diverse schandalen (Dutroux, Agusta, etc.) die het land de afgelopen decennia hebben uitgehold. In een fictief dorpje aan de Schelde, Terhaven, speelt zich een reeks schandalen af die op het eerste zicht overdreven lijken op de manier waarop ze allemaal samenkomen, maar anderzijds perfect de zogenaamde "Belgische ziekte" blootleggen: een manke justitie, magistraten en industriëlen die onder één hoedje spelen om enkele vieze potjes gedekt te houden, en daartegenover de "simpele mens" - gepersonifieerd door Jana Meyer - die tegen zoveel onrechtvaardigheid in opstand komt maar op het einde van de rit toch weer aan dezelfde touwtjes blijkt te bengelen als in het begin. Symbolisch bevinden haar wereld en die van de steenrijke industrieel Vorlat zich aan weerszijden van de rivier, en is Jana de veervrouw, die in de 21e eeuw nog steeds een veerdienst zal uitbaten, en zo de "brug" tussen de twee leefwerelden vormt. In tegenstelling tot vele andere reeksen is het verhaal niet echt opgedeeld in afleveringen, en begint elke aflevering met een korte hermontage van een paar losse eindjes van het einde van de vorige aflevering. Toch weet Ward Hulselmans de kijker regelmatig op het verkeerde been te zetten, waardoor bepaalde zaken telkens weer in een ander perspectief geplaatst worden, wat de reeks zeker boeiend en gevarieerd maakt. Ook is Hulselmans wars van soap-achtige nevenplots, die vaak in Vlaamse fictiereeksen eerder de aandacht van de hoofdzaak afleiden, en blijft hij voornamelijk bij de hoofdzaak, ook al maakt het verhaal in de laatste paar afleveringen een radicaal andere, en bijzondere wending.



Uiteindelijk is Stille Waters een echt onvervalst Grieks drama, met kinderen die zonder scrupules hun ouders aan de kant schuiven, generatie op generatie, om er zelf beter van te worden, een onmogelijke liefde, opgekropte frustraties, wraak en loutering, schuldgevoelens en meedogenloosheid. Zowat iedereen die ook maar iets te betekenen heeft in het hedendaagse Vlaamse acteurslandschap, heeft een rolletje in deze reeks, en over het algemeen gezien is iedereen perfect in de goeie rol gecast. Positieve uitschieters zijn uiteraard éminence grise Jan Decleir, wiens optreden echter maar van korte duur is, ancien Nand Buyl, de meesterlijke slechterik Karel Deruwe, de voortreffelijke Camilla Blereau als de lichtjes zwakzinnige moeder van Antje De Boeck, en de gepijnigde Warre Borgmans. Ook opvallend is de vertolking van de relatieve nieuwkomers Peter Seynaeve en Frank Van Erum, die als de zonen van Alexander Vorlat hun rol met een erg serieuze attitude vervullen, iets dat niet alle jonge wolven van de Vlaamse podiumkunsten kunnen zeggen. Maar de reeks draait uiteraard rond Antje De Boeck, bij wie het sex-appeal er in deze serie meer dan ooit afstraalt, en Jo De Meyere, die misschien de grootste geperverteerde slechterik van zijn leven neerzet, maar hem toch nog een menselijk trekje weet te geven.

We zullen proberen zonder het einde te verraden een schets van het scenario geven. In het rustige Terhaven, een dorp aan de oevers van de Schelde, is de schijnbare kalmte slechts een dekmantel voor een onophoudelijke reeks schandalen die op het punt staan uit te breken. Het begint allemaal wanneer veerman Stan Moereels (Jan Decleir) zelfmoord pleegt nadat zijn geweten jarenlang aan het knagen was. In een dramatische afscheidsbrief aan zijn liefste pleegdochter Jana Meyer (Antje De Boeck) bekent hij dat hij medeschuldig is aan iets "wat erger is dan moord", en dat hij dat heeft gedaan voor zijn zogenaamde vriend Alexander Vorlat (Jo De Meyere). Vorlat is de eigenaar van de lokale houtzagerij, verschaft in die hoedanigheid enorm veel werk in de streek, en heeft politiek een enorme vinger in de pap. Zo heeft Jana's broer Guido (Wim Danckaert) zijn postje op het provinciebestuur aan Vorlat te danken.



Jana verneemt dat ze van haar vader de veerpont heeft geërfd, maar het blijkt dat er nog een schuld op uitstaat aan uitgerekend Vorlat. Die stelt voor om de boot over te nemen en het resterende bedrag aan haar te geven. De aggressieve reactie die Vorlat geeft wanneer Jana eerder terloops over de afscheidsbrief begint, maakt haar alleen wantrouwiger: ze besluit haar aandeel in haar nieuw gestarte boetiek in Antwerpen te verkopen, en het veer over te nemen, tot grote ergernis van Vorlat, die liever zou zien dat ze haar biezen pakte en terug naar Antwerpen keerde. Probleem: Jana kan niet varen, maar een sympathieke arbeider uit Vorlats zagerij, Rob De Laet (Koen De Bouw) helpt haar, en samen worden ze een koppel. Doordat ze vaker in de buurt is, kan Jana bovendien haar moeder (een schitterende Camilla Blereau) vaker bezoeken, die in een instelling voor geestelijke gehandicapten zit, en haar dagen vult met uit de Story alles over prinses Mathilde te verzamelen, en ruzie te maken met "madame Charette" (Katrien De Ruysscher), een andere bewoonster van het gesticht.

Jana maakt ook kennis met de rest van de familie Vorlat: de grumpy opa Albert Vorlat (Nand Buyl), een oude vriend van Stan, heeft een visserscafé, en krijgt van zijn zoon een maandelijkse betoelaging om zich vooral zo weinig mogelijk te laten zien. Zoon Tobie (Peter Seynaeve) wordt klaargestoomd om in de zaak te gaan werken, en staat op het punt te trouwen met Kathy (Geena Lisa Peeters), de dochter van een invloedrijke ambtenaar, terwijl zijn broer Ben (Frank Van Erum) eerder een artistieke carrière op het oog heeft, en zijn op het randje van de meerderjarigheid balancerende vriendin Inez (Kyoko Scholiers) zwanger heeft gemaakt. En Vorlats vrouw, Claudine Vorlat-de Wesemael (Chris Thys) probeert wanhopig de familiebanden terug vast te smeden. Tevergeefs.

Vorlat laat zich door niets of niemand commanderen, en probeert de zaken altijd naar zijn hand te zetten, denkend dat alles in de wereld voor de juiste prijs te koop is. Zijn zagerij staat intussen op het randje van het failliet door een mislukte deal in Polen, en door het feit dat hij diverse "onkosten", zoals het bezoek aan zijn favoriete prostituée Wendy (Inge Paulussen) als bedrijfsonkosten heeft geboekt. Alleen hijzelf en zijn boekhouder Vervenne (Ludo Busschots) zijn van dit financieel débâcle op de hoogte. Er gebeurt een zwaar ongeluk op de zagerij, en het personeel begint spontaan te staken voor betere werkomstandigheden en meer personeel. Om de fabriek draaiende te houden, is Vorlat verplicht om geld te lenen van zijn rijke schoonbroer, Robert de Wezemael (Karel Deruwe), die door de familie Vorlat feitelijk verstoten is. Maar net als de Wezemael en zijn jacht weer op de Schelde opduiken, gebeurt er een ongekend drama: twee jongetjes, Kristof Sebrechts (Toby Hasaerts) en Tim Rommens (Karel Mafrans), het zoontje van ploegbaas Pierre Rommens (Dirk Tuypens) verdrinken op de Schelde in een roeiboot. Alles lijkt op een ongeluk, ware het niet dat Jana van journalist Coppens (Hubert Damen) een tip krijgt dat de kinderen zwaar gedronken hadden, en een onverklaarbare hoop geld op zak.



Jana neemt het voortouw in de contacten tussen de ouders en de pers. Wanneer ook nog een pen, met daarop een compositie van Ben Vorlat en de stemmen van de kinderen vlak voor hun ongeluk, opduiken, eist ze namens de familie opheldering bij het gerecht. Onderzoeksrechter Van Wallegem (Wim Opbrouck) doet alle moeite van de wereld om het onderzoek zo snel mogelijk af te sluiten: in zijn ogen was de drank en het geld een kwajongensstreek van de kinderen, maar de ouders weigeren in die theorie te geloven. "Toevallig" geraakt ook de pen zoek op het gerecht, en is Van Wallegem's overste, procureur Hervé (Ugo Prinsen) een goede vriend van Vorlat. Maar dan komt er plots een stroom aan tot dan toe verzwegen informatie bovendrijven: Coppens licht Jana in dat de schoonbroer van Vorlat een notoire pedofiel is; toen de Wezemael de vorige keer met zijn jacht in de buurt was, is er een gelijkaardig "ongeval" gebeurd, dat in de schaduw van de actualiteit kwam te staan omdat net in diezelfde week het gruwelhuis van Dutroux werd ontdekt, en als klap op de vuurpijl meldt zich een getuige, de lokale drukker Herman (Warre Borgmans), die aan Jana toevertrouwt dat hij als kind ook door Robert de Wezemael werd misbruikt. En Vorlat? Die heeft alleen maar schrik dat wanneer Robert wordt gearresteerd, blijkt dat hij de arbeiders in het zwart heeft uitbetaald, met de Wezemaels geld. De druk bij de publieke opinie die Jana heeft veroorzaakt, doet de zaken openbarsten, en het proces komt in een stroomversnelling, waarin Jana tegen wil en dank wordt meegezogen. Maar als de zaak van de verdwenen kinderen eindelijk uitgeklaard wordt, heeft ze nog altijd geen antwoord op de vraag wat haar vader daar nu allemaal mee te maken had, en ze blijft als een kwade geest de familie Vorlat, die niet geheel ongekwetst uit de affaire de Wezemael is geraakt, bestoken...

Stille Waters verdient zeker een plaatsje in de verzameling van elke liefhebber van het betere drama van eigen bodem. De streek rond Sint-Amands, Puurs en Bornem, waar de reeks is opgenomen, is een ideaal pittoresk plekje om een mooie fotografie op te bouwen, en de rust en kalmte van buiten de stad te laten contrasteren met de gruwelijke gebeurtenissen die er plaatsvinden. Ook de montage is buitengewoon goed en evenwichtig gedaan, en maakt de reeks zeker visueel even aantrekkelijk als inhoudelijk. Maar het is vooral het scenario dat weet te overtuigen: een mooi, afgerond geheel, mooi of zichzelf staand (wie het in zijn kop krijgt om hier een sequel rond te maken, verdient de dood door marteling), zonder losse eindjes.



BEELD EN GELUID
Het is aan Stille Waters duidelijk te zien dat deze is geschoten op pellicule, en niet op video, zoals Windkracht 10 en Flikken. De reeks ziet er daarom echt meer als een film uit, en het beeld vertoont een zeer goede scherpte en detail. Af en toe zelfs wat té veel, want er zitten nogal wat moiré-artefacts in. Het beeld ziet er wel enorm (en dan bedoelen we enorm) korrelig uit, vooral in de donkere scènes, maar dit is ongetwijfeld ook een natuurlijke keuze, en anamorfisch ziet het beeld er alleszins een stuk scherper uit dan de televisieuitzendingen. De transfer is nochtans niet helemaal vrij van fouten: af en toe - gemiddeld één keer per aflevering of zo - zie je kort een scheve lijn door het beeld lopen, alsof een gewone video-bron is gebruikt. Dit is echt jammer, en zou echt niet hebben gemogen. De kleuren zijn zeer vaal en somber, maar helpen des te meer om het juiste kader te creëren, en de zwarttinten hebben nooit echt de optimale diepte. Op het geluid is minder aan te merken: de sfeervolle maar soms wat experimenteel getinte muziek van Steve Willaert komt goed tot zijn recht, de dialoog is altijd goed verstaanbaar, en in tegenstelling tot het schabouwelijk Nederlands dat in Flikken wordt gesproken, klinkt de dialoog duidelijk maar beschaafd, zodat de Nederlanders de reeks zonder ondertiteling zouden moeten kunnen volgen. Wat wel zal moeten, want er staat helemaal geen ondertiteling op de disc.



EXTRA'S
En ook qua extra's is het op deze release op een houtje bijten; de discs zijn zo vanilla als maar kan zijn. De hoofdstukkenindeling, met maar 3 chapterstops per aflevering, is wat aan de dunne kant. Wat de leeftijdskwotering betreft, willen we er wel op wijzen dat "12" een beetje een gemiddelde is, en dat de 11de aflevering enkele scènes bevat die absoluut niet geschikt zijn voor gevoelige kijkers. Tevens wilden we even melden dat het afspelen op een PC met dvd-software niet altijd even vlekkeloos verloopt.

CONCLUSIE
Stille Waters is een boeiend drama, dat vooral bijblijft door de knappe fotografie en de uitstekende vertolking, want de crème de la crème van acterend Vlaanderen is hier op zijn best in te bewonderen.